Kartvel dilləri: Redaktələr arasındakı fərq

[[Kartvel dilləri]] ([[Gürcü dili|gür.]]: [[Gürcü əlifbası|g.ə.]] ქართველური ენები, [[Latın əlifbası|l.ə.]] '''kartveluri enebi''') — [[Cənubi Qafqaz]]ın qərbində əsasən [[Gürcüstan]]da yayılmş dil ailəsi. Əvvəllər elmi ədəbiyyatda səhvən Qafqaz dil ailəsinin tərkibinə daxil edilmişdir, hazırda özlüyündə müstəqil dil ailəsi olduğu linqvistiklər tərəfindən təsdiqlənmişdir.<ref name="введение">Общая характеристика картвельских языков: [http://www.randevu-zip.narod.ru/caucase/addon/kart2.pdf введение]</ref> Bu dil ailəsinin tərkibinə [[Gürcü dili|gürcü]] (və ya ''kart dili''), [[Meqrel dili|meqrel]] (laz və meqrel dilləri birlikdə ''zan'' və ya ''kolx'' dili adlanır), [[Laz dili|laz]] (və ya ''çan'') və [[Svan dili|svan]] dilləri daxildir. Qrammatik yaxınlıqlarına və leksik fərqliliklərinə görə bu dillərin dördü də qohum hesab olunsa da üç əsas qrupa ayrılırlar: şimali kartvel qrupu-[[Svan dili|svan]] dili, zan qrupu-[[Meqrel dili|meqrel]] və [[Laz dili|laz]] dilləri və cənubi kartvel qrupu-[[Gürcü dili|gürcü]] dili. [[Gürcü dili|Gürcü]] dili onlarla ləhcəyə və yüzlərlə şivəyə sahibdir. Zan qrupu bəzən bir dil, [[Laz dili|laz]]ca və [[Meqrel dili|meqrel]]cə isə onun ləhçələri hesab edilirlər. Şimali kartvel qrupunu təşkil edən [[Svan dili|svan]] dili özlüyündə dörd ləhcəni ehtiva edir: yuxarıbal, aşağıbal, laşx və lentex ləhcələri hazırki [[Gürcüstan Respublikası]]nın şimalında dağlıq bölgədə dar ərazidə İnqura və Tsxenis-Tsxali yüksəklikləri arasında yayılmışdır, bütün ləhcələri bir-birindən xeyli ölçüdə fərqlənir.<ref name="введение"></ref> Yalnız gürcü dilinin yazısı vardır.<ref name="введение"></ref> Kartvel dil ailəsinə aid dillərin ən qədim yazı nümunəsi V əsrdə [[Qüds]]də inşa edilmiş kilsənin üzərində tapılmışdır.<ref name="введение"></ref> Bu yazı qədim gürcü dilində yazılmışdır. Bu dildə olan yazılara V-XI əsrlərdə inşa edilmiş abidələrin üzərində təsadüf edilir.<ref name="введение"></ref> Fonoloji sistemində 6-7 sait və 28-30 samit fonemin olduğu göstərilir. SSRİ–də 1970–ci il siyahıyaalınması zamanı kartvel dillərində danışan bütün əhali "gürcü" adıyla siyahıya alınmışdı, qeydə alınmış 3.245.300 nəfər etnik "gürcü"dən 3.193.491 nəfəri öz millətinin dilini ana dili olaraq göstərmişdi.