I Mustafa: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi
|azərbaycan dilində adı = I. Mustafa|adın originalı = Dəli Mustafa|portret = Mustafa 1.jpg|portretin ölçüsü = 200|izah = |titul = Birinci səltənət dövrü|dövr əvvəl = 22 noyabr 1617|dövr son = 26 fevral 1618|sələfi = [[I Əhməd]]|xələfi = [[II Osman]]|titul_2 = İkinci səltənət dövrü|bayraq_2 = |bayraq2_2 = |dövr əvvəl_2 = 10 may 1622|dövr son_2 = 10 sentyabr 1623|sələfi_2 = [[II Osman]]|xələfi_2 = [[IV Murad]]|titul_3 = |bayraq_3 = |bayraq2_3 = |dövr əvvəl_3 = |dövr son_3 = |sələfi_3 = |xələfi_3 = |doğum tarixi = {{Doğum tarixi|1896|10|17}}|doğum yeri = Manisa, [[Osmanlı imperiyası]]|ölüm tarixi = {{Vəfat tarixi və yaşı|1639|1|20|1591|1|1}}|ölüm yeri = İstanbul, [[Osmanlı imperiyası]]|sülaləsi = |atası = [[III Mehmed]]|anası = Həlimə Sultan|həyat yoldaşı = |uşaqları = |imzası = }}
'''I. Mustafa''' (Osmanlı türkcəsi: مصطفى الأول) (d. 1591, Manisa – ö. 20 yanvar 1639, Topqapı Sarayı, İstanbul), 15. Osmanlı padşahı və 94. İslam xəlifəsidir. Atası Sultan III. Mehmeddir. I. Mustafanın Qafqaz əsilli anasının adı bilinməsə də, bəzi qaynaqlarda Füldanə Validə Sultan olaraq göstərilir. Osmanlı tarixində ilk dəfə padşahlığın atadan oğula keçməsi qanunu pozuldu və şahzadə Mustafa qardaşı I. Əhmədin 22 noyabr 1617 tarixində vəfat etməsi ilə taxta oturdu. Müxtəlif illərdə 2 dəfə hakimiyyətdə olmuşdur. Bəzi tarixi qaynaqlara görə Kösəm Sultan, əri I. Əhmədə təsir edərək qaynı şahzadə Mustafanın həyatda qalmasını təmin etmişdir. Lakin bu, şahzadənin sağ qalmasının əsas səbəbi deyildi. Əsas səbəb I. Əhmədin çox kiçik yaşda taxta oturması və ailədə başqa şahzadənin olmaması idi. I. Əhmədin vaxtsız ölümündən sonra onun ən böyük oğlu olan şahzadə Osman (II. Osman) 13 yaşında olduğundan ailənin ən böyük üzvü olan şahzadə Mustafa Sultan I. Musafa adı ilə taxta oturdu. 15. Osmanlı sultanı olan I. Mustafa bütün şahzadələr kimi mükəmməl təhsil almışdır. Taxta keçdiyi ilk gündən bəri dövlət məsələləri ilə məşğul olmadı. Bu da dövlət nəznində padşaha qarşı narazılığın yaranmasına gətirib çıxardı və beləliklə, taxta çıxdıqdan 96 gün sonra – 26 fevral 1618-ci ildə baş verən saray çevrilişi ilə Sultan I. Mustafa taxtdan endirildi və qapalı bir otaqda həbs həyatı yaşamağa başladı. Onun yerinə qardaşı oğlu və I. Əhmədin böyük oğlu II. Osman taxta keçdi. Lakin yenilik tərəfdarı olan II. Osman orduda və idarəçilikdə etdiyi dəyişikliklərlə yeniçəriləri özünə düşmən etdi. Bunun nəticəsində 19 may 1622 tarixində baş verən üsyanla II. Osman taxtdan endirildi və faciəvi şəkildə şəhid edildi. Beləliklə, Sultan I. Mustafaya yenidən taxt yolu açıldı. Taxta keçən Sultan I. Mustafa ilk iş olaraq qardaşı oğlunu zindanda gizlincə edam etdirən Sədrəzəm Qara Davud Paşanı vəzirlikdən qovdu və üsyançılara təslim etdi. Buna baxmayaraq üsyan daha da alovlanırdı. İstanbulda baş verən qarışıqlıqlar və Anadoluda alovlanan üsyanlar Osmanlı taxtına dövlət işləri ilə daha yaxından məşğul olan bir sultanın gəlməsini zəruri etdi.
| |||