12:32, 5 fevral 2016 tarixindəki versiya redaktə Mr rqasimzade (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 9.485 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor ← Əvvəlki redaktə		13:32, 5 fevral 2016 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Mr rqasimzade (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 9.485 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor Sonrakı redaktə →
Sətir 1: {{Dövlət xadimi '''Hasəki Safiyə Validə Sultan''' və ya '''Məleykə Safiyə Vâlidə Sultan''' (Osmanlı türkcəsi: صفیه سلطان əsl adı adı: Sofia Bellicui Baffo, d. 1550 - ö. 10 noyabr 1619), [[Osmanlı]] sultanı [[III Murad]]ın hərəmi və [[III Mehmed]]in anasıdır.▼ \|azərbaycan dilində adı = Safiyə Sultan\|adın orijinalı = Sofia Bellicui Baffo\|portret = Tomb of Sultan Murad III - 06.JPG\|portretin ölçüsü = 250\|izah = Safiyə Validə Sultanın dəfn olunduğu III. Mehmed türbəsi\|titul = Validə Sultan\|bayraq = \|dövr əvvəl = 16 yanvar 1595\|dövr son = 21 dekabr 1603\|sələfi = [[Nurbanu Sultan]]\|xələfi = [[Handan Sultan]]\|doğum tarixi = 1550\|doğum yeri = Korsika adası\|ölüm tarixi = 10 noyabr 1619\|ölüm yeri = İstanbul,Osmanlı imperatorluğu\|sülaləsi = Osmanlı Xanədanlığı\|atası = Leonardo Baffo\|həyat yoldaşı = [[III Murad]]\|uşaqları = [[III Mehmed]] Ayşə Sultan ▲Fəxriyyə Sultan\|imzası = \|Dini = Doğulduğunda katolik, sonralar [[İslam]]}}'''Hasəki Safiyə Validə Sultan''' və ya '''Məleykə Safiyə Vâlidə Sultan''' (Osmanlı türkcəsi: صفیه سلطان əsl adı adı: Sofia Bellicui Baffo, d. 1550 - ö. 10 noyabr 1619), [[Osmanlı]] sultanı [[III Murad]]ın hərəmi və [[III Mehmed]]in anasıdır. == Saraydan öncəki həyatı == Sətir 8 ⟶ 11: == Hasəki Sultanlıq dönəmi == [[Safiyə Sultan]], [[III Murad\|III. Murad]] taxta keçdikdə baş qadın olaraq paytaxta gətirildi. Gözəlliyi və zəkası ilə qısa zamanda böyük bir nüfuz sahibi olan Safiyə Sultanla, yenicə Validə Sultan olan Nurbanu Sultan arasında ilk sürtüşmələr də məhz bu dövrdə başlamışdı. Sultan Murada hər gün yeni cariyələr təqdim olunsa da, Safiyə Sultan gözdən düşmədi. Rəqibləri ilə mübarizə apararkən yavaş-yavaş da dövlət işlərinə qarışmağa başlayan Safiyə Sultanın 1585 tarixindən sonra daha da gücləndiyi qeyd olunur.Safiyə Sultan sadəcə dövlətin daxili işləri ilə yox, həmçinin xarici siyasəti ilə də maraqlanırdı. Xarici dövlətlərin hökmdarları ilə şəxsən yazışmaları olduğu bilinməkdədir. İngiltərə kraliçası I. Elizabeth ona 1593 tarixində zinət əşyaları ilə bəzənmiş bir portretini yollamış, cavab olaraq kraliçaya gümüş naxışlı bir araba dolusu geyim, qurşaq, yaqut və incilərlə bəzənmiş bir tac yollandı. Bu tipli hədiyyələşmələr onun validə sultanlığı dövründə də davam etdi. İngiltərə elçisi Edward Bartonun validə sultana verdiyi hədiyyələrlə İstanbuldakı vəzifə bölgülərinə təsir göstərdiyi bilinir. Belə ki, bu hədiyyələşmələr öz nəticəsini verəcək və Safiyə sultan sarayda kraliçanın ən güclü dəstəkçisi olaraq bilinəcək.Kraliça 1599 tarixində ona bərbəzəkli bir at arabası və İran cinsi bir pişik hədiyyə etmış, Safiyə Sultan da bu arabayla indiyə qədər görünməmiş bir şəkildə bütün İstanbulu gəzmişdir. Safiə Sultan sadəcə dövlətin daxili işləri ilə yox, həmçinin xarici siyasəti ilə də maraqlanırdı. Xarici dövlətlərin hökmdarları ilə şəxsən yazışmaları olduğu bilinməkdədir. İngiltərə kraliçası I. Elizabeth ona 1593 tarixində zinət əşyaları ilə bəzənmiş bir portretini yollamış, cavab olaraq kraliçaya gümüş naxışlı bir araba dolusu geyim, qurşaq, yaqut və incilərlə bəzənmiş bir tac yollandı. Bu tipli hədiyyələşmələr onun validə sultanlığı dövründə də davam etdi. === Sokullu Mehmed Paşanın öldürülməsi === İngiltərə elçisi Edward Bartonun validə sultana verdiyi hədiyyələrlə İstanbuldakı vəzifə bölgülərinə təsir göstərdiyi bilinir. Belə ki, bu hədiyyələşmələr öz nəticəsini verəcək və Safiyə sultan sarayda kraliçanın ən güclü dəstəkçisi olaraq bilinəcək.Kraliça 1599 tarixində ona bərbəzəkli bir at arabası və İran cinsi bir pişik hədiyyə etmış, Safiyə Sultan da bu arabayla indiyə qədər görünməmiş bir şəkildə bütün İstanbulu gəzmişdir. Sokullu 1574 tarixində vəfat edən II. Səlimin yerinə keçən III. Murad dönəmində də sədrəzəmliyini davam etdirmişdi. Lakin əvvəlki gücü yox idi, çünki sultan da artıq onun rəqiblərilə iş birliyi içində idi. Sokullu buna baxmayaraq bir çox siyasi uğurlara imza atdı. Mərakeşi portuqalların əlindən xilas etdi, Avstriyanın Osmanlı sarayı daxilində yaratdığı intriqaları aradan qaldırdı. Ancaq ona qarşı təzyiqlər artmışdı, əmisinin oğlu Budin Bəylərbəyi Sokullu Mustafa Paşa səbəbsiz yerə edam edilmişdi. Sokullu Mehmed Paşa 11 oktyabr 1579 tarixində dərviş geyimində bir yeniçəri tərəfindən divan çıxışı ürəyindən xəncərlənərək öldürüldü. Paşanı öldürən şəxs dərhal digər əsgərlər tərəfindən parçalanarkən, başda sultan olmaq üzrə digər dövlət adamları dərhal içəri alındı. Sokullu isə edilən bütün yardımlara baxmayaraq həyatını itirdi. Daha sonra Əyyub Sultan Məscidində dəfn edildi. Safiyə Sultan özəlliklə Sokullu Mehmed Paşanın 1579 tarixindəki ölümündən sonra dövlət idarəsində olduqca önəmli rol oynamışdır. == Validə Sultanlıq dönəmi == Safiyə Sultan Validə sultanlıq dönəmində güclü rol oynamışdır. 1595 tarixində III. Muradın vəfatı və oğlu III. Mehmedin taxta keçməsiylə validə sultan olaraq dövlət içindəki gücünü daha da gücləndirmişdir. Ərinə və onun ölümündən sonrakı düşmənlərinə qarşı oğlunu daim qorumuşdur. Hətta taxta sui qəsd etməsi səbəbi ilə öz nəvəsi şahzadə Mahmudu və anasını oğluna etdiyi təzyiqlərlə edam etdirmişdir. Sultan III. Mehmed önəmli məsələlərdə anası ilə məsləhətləşirdi. Nurbanu Validə Sultan günlük 2000 axca maaş aldığı halda oğlu Safiyə Sultanın illiyini 3000 axcaya qaldırmışdır. Dövlət adamlarından rüşvət və hədiyyələr alaraq məmur təyinatlarına müdaxilə etdiyi bilinməkdədir. 1596 tarixində Əyri səfərinə çıxan III. Mehmed 1 milyard axcalıq bir xəzinəni anasının himayəsinə vermiş, Əyri qalasının fəthi xəbərinin İstanbula gəlməsilə şəhərin bütün yoxsul, yetim və dullarına sədəqə paylamış, qurbanlar kəsilmişdir. Xarici siyasətdə qaynanası Nurbanu Validə Sultan kimi Venesiya yönlü siyasət yürütmüşdür. Sözsüz ki, bu siyasətdə venesiya elçilərinin ona verdiyi qiymətli hədiyyələrin də payı az deyil. === Yemişçi Həsən Paşanın edamı === Şeyxülislam Sunullah Əfəndi ilə Yemişçi Həsən Paşa arasındaki çəkişmə nəticəsində narazılıqlar getdikcə artmış, 1603 tarixində çıxan qarışıqlıqlar zamanı Safiyə Sultan da çətin vəziyyətdə qaldı. Üsyançılar onun sürgün edilməsini istəsələr də, padşah öz yaxın adamlarından Qapıağası Qəzənfər ağa və Darüssəadə ağası Osman ağanı üsyançılara təslim edib bu qarışıqlığı yatırdı. Daha sonra Safiyə Sultanın sədrəzəm Yemişçi Həsən Paşa ilə yaranan anlaşmazlığı paşanın edam edilməsinə gətirib çıxardı. == Böyük Validə Sultanlıq dönəmi == Oğlu Sultan III. Mehmedin vəfatından sonra validə sultanlığı bitib böyük validə sultanlıq vəzifəsinə yiyələndi. Osmanlı adət-ənənələrinə görə köhnə saraya getməli olan Safiyə Sultan bu güc və iqtidardan əl çəkə bilmədi və Handan Sultanın oğlu I. Əhmədin taxta çıxmasına baxmayaraq hərəmxananı yenə də özü idarə etməyə davam etdi. Lakin bu gücü çox uzun çəkmədi. Belə ki, I. Əhmədin hərəmi olan Kösəm Sultanın güclənməsi Safiyə Sultanı gözdən düşürdü və köhnə saraya köçürüldü. == Xeyriyyə işləri == Safiyə Sultan 9 aprel 1598 tarixində Əminönündə Yeni Məscidin inşaatında xüsusi bir mərasimlə başladı, ancaq oğlunun ölümü və özünün köhnə saraya yollanması külliyənin yarım qalmasına səbəb oldu. Bu külliyə 1665 tarixindəIV. Mehmedin anası Turhan Xədicə Sultan tərəfindən tamamlandı. Bundan başqa Üsküdarın Qaramanlı kəndində bir məscid və bir çeşmə tikdirmiş, ərinin məscidində Quran oxunması üçün bir xeyriyyə cəmiyyəti qurdurmuşdur. Eləcə də, 1598 tarixində öz adına bir mədrəsə və 1610 tarixində Qahirədə köləsi Osman ağa nəzarəti ilə Məleykə Safiyə Məscidi adı ilə anılan məscid inşa etdirmişdir. Ayrıca 1598’de kendi adıyla anılan bir medrese ve 1610 yılında Kahire’de kölesi Osman Ağa nezaretinde Melike Safiye Camii adıyla da anılan camiyi inşa ettirdi . == Vəfatı == 10 noyabr 1619 tarixində vəfat etdi. Cənazəsi İstanbul Ayasofiya Məscidində, əri Sultan III. Muradın türbəsinə dəfn edildi. Ölüm səbəbi bilinmir.

Səfiyyə Sultan: Redaktələr arasındakı fərq