Zərdüştilik: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə
Sətir 7:
Bu yeni dini etiqad yalnız Azərbaycan ərazisində yaşayan tayfalar tərəfindən qəbul edilmədi. O, eyni zamanda [[İran]], [[Orta Asiya]], [[Hindistan]] və digər ölkələrdə yaşayanların da dininə çevrildi. Zərdüştün həyat və fəaliyyəti haqqında indi də tədqiqatçılar arasında mübahisələr davam edir. Uzun illər ərzində bu barədə külli miqdarda tədqiqatlar aparılmasına baxmayaraq hələ də Zərdüştün nə vaxt və harada yaşayıb, yaratmasıyla bağlı dəqiq fikir yoxdur.
 
Zərdüşt dini məzdəizm, eləcə də digər dinlərin tarixində baş vermiş daxili təhəvvülata məruz qalmışdır. Bu baxımdan da Zərdüşt peyğəmbər tərəfindən yaradılmış və ilkin [[maqlar]] tərəfindən qəbul edilmiş Zərdüşt dini və onun dünya görüşünü [[Sasanilər]] dövründəki məzdəizm daha dəqiqi atəşpərəstlik ilə eyniləşdirmək olmaz. Bu sahədə nüfuzlu tədqiqatçı Girşmanın göstərdiyi kimi, məzdəizmin ilkin dövründə əsas fövqəlbəşər qüvvə Hörmüzd Mehr (Mitra) və Nahid idisə, sonralar onları əvəz edən Hörmüzd və onun barışmaz düşməni olan Əhrimən görüşü həqiqi dualizmdir. Ona görə ki, onlar iki – biri digərinə zidd olan qüvvəyə (xeyir-şərə) və yaxud substansiyaya inanır və bu mübarizədə Hörmüzdün (xeyirin) qalib gəlməsinə əmin idilər. Məzdəizmə görə [[Hörmüzd]] ilə [[Əhrimən]] nur ilə zülmət, xeyir ilə şər və sülh ilə müharibə arasında gedən mübarizə kimi iki ictimai və təbii kökə malikdir.
 
Zərdüşt dininin əsas müddəası ondan ibarət idi ki, dünyada bir-biri ilə daim vuruşan iki qüvvə vardır. [[Xristianlıq]]da [[İsa|Xrist]] – [[Antixrist]], [[İslam]]da isə daha saf və ilahi formada [[Allah]] və [[İblis]] formasında bu təzahür edir. Xeyir və Şər qüvvələrin mübarizəsi hər üç dini birləşdirən amildir. Bunlardan biri xeyir – [[Hörmüzd]] (Ahuraməzda), digəri isə şər – [[Əhrimən]]dir (Anqramanyu). [[Zərdüşt]]ün dini təlimində baş ilahhi qüvvə Hörmüzddür ki, onu od təmsil edir. Zərdüşt dininə inananlar [[atəşgah]]lar tikir, orada od yandırır və həmin odu qoruyub saxlayırdılar. Zərdüşt dininə iman gətirənlər inanırdılar ki, həyatın əsasını təşkil edən od, su, torpaq və havadır. Onlar bu dörd ünsürü müqəddəs hesab edib, onların daima təmiz qalmasına səy göstərirdilər. Zərdüşt dininə inananlar odu, göstərdiyimiz dörd ünsür içərisində ən müqəddəs, baş ilahi və ülvi qüvvə hesab edirdilər. Onlar odun nuruna sitayiş edir, qarşısında səcdə qılıb, dua oxuyur və onun şərəfinə qurbanlar verirdilər. Lakin sonradan bütün bu inanc dəyişdirildi və insanlar sırf oda sitayiş etməyə başladılar və beləliklə tədricən Zərdüştilik ənənələri üstündə görünüş və formaca eyni, lakin məzmunca fərqli yeni bir din, [[Atəşpərəstlik]] formalaşdı. [[Maqlar]] xalqın başına gələn bütün müsibət və fəlakətləri qəddar ruhun, Əhrimənin üstünə yıxırdılar. Onlar mövcud quruluşun ilahi, fövqəlbəşər bir mənşəyə malik olduğunu da təbliğ edirdilər. Qeyd edək ki, bütün bu göstərilən müddəalar sırf Zərdüştiliyə aiddir və sonrakı dövrdə Zərdüştilik adı ilə insanlar tərəfindən mənimsənilən [[Atəşpərəstlik]]də öz əksini tapmamış və ya təhrif olunmuşdur.