QULAQ: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə
Sətir 11:
== Qısa tarixi ==
[[Şəkil:Gulag Prisoner Stats 1934-1953.PNG|thumbnail|right|400px|QULAQ məhbuslarının statistikası, 1934-1953-cü illər<ref>{{Wayback |date=20081228031043 |url=http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html }}</ref><ref>{{cite web|url=http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php |title=Демографические потери от репрессий |publisher=Demoscope.ru |date= |accessdate=2011-12-19}}</ref>]]
Təxminən 14 milyon insan, [[1929-cu ildənil]]dən [[1953-cü iləil]]ə qədər QULAQ əmək düşərgələrində olmuşdur. 6-7 milyondan çox insan, [[SSRİ]]-nin uzaq ərazilərinə sürgün olunmuşdur.<ref name="ConquestGRZ">Robert Conquest in [http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf "Victims of Stalinism: A Comment."] ''Europe-Asia Studies,'' Vol. 49, No. 7 (Nov., 1997), pp. 1317-1319 states: "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4-5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'</ref> Bəzi hesablamalara əsasən, düşərgələrdəki insanların ümumi sayı, 1934-cü ildə 510,307 nəfər idi, lakin bu rəqəm artıq 1953-cü ildə 1,727,970 nəfər idi.<ref name="GRZ"/> Digər hesablamalara əsasən, 1953-cü ilin əvvəlində məhbusların ümumi sayı, 2.4 milyondan çox idi. Bunların 465.000 nəfəri, siyasi məhbus idi.<ref>"Repressions". Publicist.n1.by. Retrieved 2009-01-06.</ref> Sovet düşərgələri sisteminin təhlili, QULAQ və [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]] arasında formal fərqlənməni qəlizləşdirirdi. [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]], [[İkinci dünya müharibəsi]] dövründə və ondan sonra [[SSRİ]]-də hərbi əsirlər üzrə [[NKVD]]-nin şöbəsi idi. Çox cəhətlərdə QUPVİ sistemi, QULAQ-a oxşar idi.<ref>{{cite web|url=http://www.h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536|title=H-Net Reviews|publisher=}}</ref> Əsas fərqləndirici xüsusiyyət, [[Hərbi Əsirlərin İşləri üzrə Baş İdarə]]nin düşərgələrində [[katorqa]]ya məhkum olunmuş cinayətkarların olmaması idi. Başqa hallarda isə oxşarlıqlar var idi: gərgin əmək, zəif qidalanma, yaşayış şəraiti və yüksək ölüm faizi.<ref>http://www.memo.ru/HISTORY/POLAcy/g_3.htm</ref>
 
[[Aleksandr Soljenitsın|Soljenitsın]] kimi olan sovet siyasi məhbusları, bütün əcnəbi mülki şəxslər və hərbi əsirlər QULAQ-da həbs edilmişdilər, xilas olan əcnəbi mülki şəxslər və hərbi əsirlər özlərini QULAQ-da məhbus kimi hesab edirdilər. Hesablamalara görə, ümumiyyətlə, QUPVİ-nin mövcudluğu dönəmində, 4,000,000 hərbi əsirin həbs olunduğu 500-dən çox düşərgə var idi.<ref>MVD of Russia: An Encyclopedia ({{lang|ru|МВД России: энциклопедия}}), 2002, ISBN 5-224-03722-0, p.541</ref>
 
Sovet arxiv məlumatına əsasən, 1.053,829 insan [[1934]]-[[1953-cü illərdəil]]lərdə QULAQ-da ölmüşdü ([[1919]]-[[1934-cü illəril]]lər dövrünə aid arxiv məlumatı yoxdur).<ref name="GRZ"/> Bəzi müstəqil hesablamalara görə, [[1929]]-[[1953-cü illərdəil]]lərdə 1.6 milyon insan ölmüşdü,<ref name="Rosefielde7677">[[Steven Rosefielde]]. ''[[Red Holocaust (2009 book)|Red Holocaust]].'' [[Routledge]], 2009. ISBN 0-415-77757-7 pg. 67 ''"...more complete archival data increases camp deaths by 19.4 percent to 1,258,537"''; pg 77: ''"The best archivally based estimate of Gulag excess deaths at present is 1.6 million from 1929 to 1953." ''</ref> lakin 10 milyona qədər olduğu da ehtimal edilir.<ref>Robert Conquest, Preface, ''The Great Terror: A Reassessment: 40th Anniversary Edition'', Oxford University Press, USA, 2007. p. xvi</ref>
 
QULAQ məhbuslarının çoxu, siyasi məhbus deyildi, baxmayaraq ki hər bir dövrdə düşərgələrdə çoxlu sayda siyasi məhbus tapıla bilərdi.<ref name="gulag2">{{cite web|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html |title=Repressions |publisher=Publicist.n1.by |date= |accessdate=2009-01-06}}</ref> Xırda cinayətlər və Sovet hökuməti rəsmilərini məsxərəyə salmaq, azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılırdı.<ref>{{cite web|url=http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php |title=What Were Their Crimes? |publisher=Gulaghistory.org |date= |accessdate=2009-01-06}}</ref><ref>Uschan, M. ''Political Leaders''. Lucent Books. 2002.</ref> QULAQ düşərgələrində təxminən siyasi məhbusların yarısı, məhkəməsiz həbs edilmişdi, rəsmi məlumatlara görə, [[1921]]-[[1953-cü illərdəil]]lərdə gizli polis tərəfindən aparılan araşdırmalarda müəyyən olunmuşdu ki, 2.6 milyondan çox hökm verilib.<ref name="organy1">{{cite web|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html |title=Repressions |publisher=Publicist.n1.by |date= |accessdate=2009-01-06}}</ref> [[1953-cü ildəil]]də [[Stalin]]in ölümündən sonra, QULAQ ləğv edildi.
 
== Tarix ==