Bakı buxtası: Redaktələr arasındakı fərq

'''Bakı buxtası'''<ref>{{ASE|Cildin sıra nömrəsi (1)|558}}</ref>, '''Bakı körfəzi''' — [[Xəzər dənizi]]nin qərb sahilində, [[Abşeron yarımadası]]nın cənubundadır. Şərqdə Sultan Burnu, cənub-qərbdə [[Şıx burnu]], cənub-şərq və cənubda [[Qum adası|Qum]], [[Daş Zirə]] (Vulf), [[Böyük Zirə]] (Nargin) adaları ilə əhatə olunmuşdur. Sahəsi 50 km², sahil xəttinin uzunluğu 20 km. Bakı buxtası şimal və şimal qərb küləyindən qorunduğuna görə gəmilərin daldalanması üçün əlverişlidir. Şiddətli küləklər zamanı dalğanın hündürlüyü 1.5 metrə çatır. Axınları zəifdir. Bakı portu buxtanın şimal sahilindədir.

Bakı körfəzi I—VII əsrlərə qədər quraq olmuş və yaxınlığındakı adalarla quru əlaqəyə malik olmuşdur. [[Ptolemey]]in xəitəsinə görə [[II əsr]]də [[Bakı]] dənizdən xeyli aralı yerləşmişdir. VII əsrdən başlayaraq [[IX əsr]]ə qədər [[Xəzər dənizi]]nin səviyyəsi kəskin qalxmağa başlamış və nəticədə Bakı buxtası vormalaşmışdır. Əsas böyük dəyişklik [[XIII əsr]]in sonlarında Xəzərin səviyyəsinin 10 m-ə qədər qalxmasından sonra baş vermişdir. İtaliyan coğrafiyaşünası [[Marino Sanudo]] XIV əsrdə qeyd edirdi: "[[Xəzər dənizi]] hər il bir qarış qalxaraq bir çox şəhərləri yuyub batırmışdır". Coğrafiyaşünas alim [[Əbdürrəşid Bakuvi]] yazırdı ki, [[1403]] cü ildə Xəzər Bakının bir hissəsini basmış, suyun səviyyəsi məsçidə qədər dirənmişdir. Bu zaman dəniz ləpələri [[Qız qalası (Bakı)|Qız Qalasının]] ayaqlarını yuyurmuş. Məhz bu dövr məlum [[Qız qalası (Bakı)|Qız Qalası]] əfsanəsi ilə uzlaşır. Bu dövrlərdə [[Bayıl qalası|Sabayıl qəsri]] su altında qalmış olur. Sonrakı 600 il ərzində suyun səviyyəsi [[XX əsr]]in əvvəllərinə qədər enməyə başlamışdır<ref>online Изменения уровня Каспийского моря. Abgerufen am 1. Januar 2013 {{ru}}.</ref>.

Ekologiya və təbii ehtiyyatlar nazirliyinin məlumatına görə Bakı buxtasının çirklənmə səbəbləri müxtəlifdir<ref>Environmental problems of the Caspian Sea. Ministry of Ecology and Natural Resources of Azerbaijan Republic, abgerufen am 1. Januar 2013 {{en}}.</ref>. Ekoloji vəziyyətin pisləşməsinin əsas səbəbi sahil boyu yerləşən sənaye, yaşayış və məişət obyektlərinin tullantıları, habelə gəmi, neft və qaz yataqlarının istismarı olmuşdur.

1996 -cı ildən başlayaraq buxtanın dibi təftiş edilərək batıb qalmış gəmi və metal konstruksiyaların çıxarılmasına başlanılmışdır.