|
Şeyx Səfiəddinin atası Əminuddin Cəbrəil Xacə Kəmaluddin Ərəbşahıdır. [[Sufi]] dairələrində onu yeddinci [[Şiəlik|şiə]] imamı [[Musa əl-Kazım|Musa Kazim]]ın ([[Miladi təqvim|miladi]] [[754]]-[[800]]) 21-ci nəslindən hesab edirdilər. Şeyxin beşinci ulu babası Firuzşah Qızılbaş o nəsildən, sülalədən [[Ərdəbil]]ə gələn və burada məskunlaşan ilk şəxs hesab olunur. Mənbələr Firuzşahın oğlunun Əvəz, Əvəzin oğlunun Məhəmməd, Məhəmmədin oğlunun Səlahəddin, Səlahədinin oğlunun Əminəddin, Əminəddin]in oğlunun isə Səfiəddin olduğunu qeyd edirlər. Lakin əksər tədqiqatçılar bunu yalnız təsəvvüf ənənəsi ilə bağlayırlar.
Şeyx Səfiəddin Ərdəbili etnik mənşəyi məsələsi indiyədək tarixçilər arasında mübahisə mövzusu olmuşdur. Bu məsələni aydınlaşdırmağın mürəkkəbliyi onunl ələqədardır ki, [[Səfəvilər]]in uzaq əcdadları barədə məlumatları özündə əks etdirən yeganə mənbə Təvəkkül ibn İsmayıl ibn Bəzzazın "Səfvət əs – səfa" ("Saflığın saflığı") adlı agioqrafik əsəridir. Səfəvi tarixçilər Şeyx Səfiəddinni yeddinci şiə imamı Musa Kazimın 21-ci nəslindən hesab edirdilər. Lakin [[Əhməd Kəsrəvi]] "Səfvət əs – səfa" əsərinin müqatisəli tədqiqi ilə məşğul olmuş və belə bir nəticəyə gəlmişdir ki, [[Səfəvilər]]in əcdadları heç də seyidlər ([[Məhəmməd peyğəmbər]]in) nəslindən olanlar deyillər və onların nəsil şəcərəsini sonralar Səfəvi tarixşünasları uydurmuş və İbn Bəzzazın əsərinin mətninə daxil etmişlər.<ref>Şeyh Safi ve Tebareş bkz Kesrevi</ref> [[Əhməd Kəsrəvi]] Şeyx Səfinin [[ərəblər]]lə əlaqəsinin olmadığını sübut etdikdən sonra onu [[ərəb]] də hesab etmir və [[kürd]] mənşəli olduğunu söyləyir. Digər [[İran]] müəllifləri onun [[Səfəvilər]]in [[kürd]] mənşəli olduğu barədəki ehtimalını şəksiz həqiqət kimi qələmə verir və bununla da bütün [[Səfəvilər sülaləsi]]ni iranlılaşdırmağa səy göstərirlər. Bəzi [[Avropa]] müəllifləri də bu fikiri müdafiə edirlər. [[Türk]] müəllifi [[Zəki Vəlidi Toqan]] da Səfəvilərin mənşəyinə həsr olunmuş məqaləsində onların türk mənşəli olduğunu əsaslandırmağa cəhd göstərir, "kürd əsilli şeyxin" nəsilinin sonradan "tamamilə türkləşdiyini" yazır.<ref>Zeki V. Togan, "Sur L’origine des Safavides", Mélanges Massignon, III, 1957, p. 356</ref>ÜnlüBundan İranlıəlavə tarihçiV.V.Bartoldun Ahmedsülalənin Kesrevi[[türk]] mənşəli olması barədə söylədiyi fikir də mövcuddur. Alim bu sülalənin eponimi və banisi Şeyx Səfiəddin və onun nəslindən bəhs edərkən göstərirdi ki, Şeyh"bu SafiƏrdəbil veşeyxləri, Tebareşşübhəsiz, adlıfars kitabındadeyil, Şeyhtürk Safi'ninmənşəlidirlər"<ref>В.В.Бартольд. kürdСочинения, kökeniт. üzerindeII, durupч, kürdI, olmadığınıM., ispat1963, etmiştirстр.Kökeninin748</ref> İ.P.Petruşevski də eyni fikri söyləmişdir: "İlk Səfəvi şeyxləri [[TürkƏrdəbil]]də yaşamışlar, onların vedoğma anadilinindili [[TürkçeAzərbaycan dili]] olduğunu açıklamıştır.olmuşdur"<ref>ŞeyhИ.П. SafiПетрушевский. veГосударства TebareşАзербайджана bkzв XV в.. стр. Kesrevi205</ref><ref>[http://www.i-u.ru/biblio/archive/pigulevskaja_istorija/06.aspx KonuПигулевская ünlüИ.В., TürkЯкубовский tarihçilerА.Ю., tarafındanПетрушевский HaberTürkИ.П., kanalındaСтроева ayrıntılarıЛ.В., ileБеленицкий ele alınıptırА. [https://wwwМ.youtube.com/watch?v=1u134PPLpgQ 1958]<references /ref>Ünlü İranlıHanna tarihçiSohrweide Kesrevi,görə Şeyh"Səfvət Safiəs-Səfa" veəsərində Tebareşhamı adlıSəfiyə kitabındatürk Şeyhkimi müraciət edir: Safi'nin"Ey Kürtpiri-türk"( kökeniey üzerindetürk durupmüqəddəsi), Kürt"türk olmadığınıgənci", ispat"türk etmiştir.Kökenininoğlu" və bu səbəbdən də onun [[Türktürk]] veolduğu anadilininşübhə doğurmur<ref>Sohrweide, Hanna, "Der Sieg der Safaviden in Persien und scine Rückwirkungen auf die Schiiten Anatoliens im 16. Jahrhundert", Der Islam, 41 (1965), 95-221.</ref> M. Abbaslı Şeyx Səfiəddinin türk mənşəli olması haqda zəngin material toplamışdır, onun fikrincə Şeyx Səfi əd-Din Ərdəbili mənşəcə [[TürkçeAzərbaycan türkləri]]ndən<ref>H.R.Roemer’in olduğunuDie açıklamıştır.Safawiden: ein orientalischer Bundesgenosse des Abendlandes in Türkenkampf</ref>Şeyh<ref>Azərbaycan Safitarixi ve(yeddi Tebareşcilddə), bkzBakı, 2007, III Kesrevicild</ref><ref>Azərbaycan Ədəbiyyatı tarixi, Bakı, 1999, III cild</ref>olan adlı-sanlı alim, şair, [[Səfəviyyə]] təriqətinin banisidir.
<references />Bundan əlavə V.V.Bartoldun sülalənin [[türk]] mənşəli olması barədə söylədiyi fikir də mövcuddur. Alim bu sülalənin eponimi və banisi Şeyx Səfiəddin və onun nəslindən bəhs edərkən göstərirdi ki, "bu Ərdəbil şeyxləri, şübhəsiz, fars deyil, türk mənşəlidirlər"<ref>В.В.Бартольд. Сочинения, т. II, ч, I, M., 1963, стр.748</ref> İ.P.Petruşevski də eyni fikri söyləmişdir: "İlk Səfəvi şeyxləri [[Ərdəbil]]də yaşamışlar, onların doğma dili [[Azərbaycan dili]] olmuşdur"<ref>И.П. Петрушевский. Государства Азербайджана в XV в.. стр. 205</ref><ref>[http://www.i-u.ru/biblio/archive/pigulevskaja_istorija/06.aspx Пигулевская И.В., Якубовский А.Ю., Петрушевский И.П., Строева Л.В., Беленицкий А.М. 1958]</ref> Hanna Sohrweide görə "Səfvət əs-Səfa" əsərində hamı Səfiyə türk kimi müraciət edir: "Ey piri-türk"( ey türk müqəddəsi), "türk gənci", "türk oğlu" və bu səbəbdən də onun [[türk]] olduğu şübhə doğurmur<ref>Sohrweide, Hanna, "Der Sieg der Safaviden in Persien und scine Rückwirkungen auf die Schiiten Anatoliens im 16. Jahrhundert", Der Islam, 41 (1965), 95-221.</ref> M. Abbaslı Şeyx Səfiəddinin türk mənşəli olması haqda zəngin material toplamışdır, onun fikrincə Şeyx Səfi əd-Din Ərdəbili mənşəcə [[Azərbaycan türkləri]]ndən<ref>H.R.Roemer’in Die Safawiden: ein orientalischer Bundesgenosse des Abendlandes in Türkenkampf</ref><ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, III cild</ref><ref>Azərbaycan Ədəbiyyatı tarixi, Bakı, 1999, III cild</ref>olan adlı-sanlı alim, şair, [[Səfəviyyə]] təriqətinin banisidir.
== Yaradıcılığı ==
|
