|
[[File:Heisenberg,Werner 1926.jpeg|thumb|upright|left|Heyzenberq (1926)]]
Heyzenberq fizika elminin XX əsr inkişaf istiqamətini müəyyənləşdrmişmüəyyənləşdirmiş alimlər sırasında durur. Heyzenberq kvant mexanikasının müəlliflərindən biridir. Bundan əlavə, o, nüvə fizikası (elmə izospin anlayışını daxil etmişdir) və elementar hissəciklər fizikasına da əhəmiyyətli töhvələr vermişdir. Nüvədə nuklonların qarşılıqlı əlaqəsinin mübadilə xarakterini müəyyən etməklə atomun quruluşu nəzəriyyəsini daha da təkmilləşdirmişdir. Heyzenberq həmçinin relyavistik kvant mexanikası və sahənin vahid, qeyri-xətti nəzəriyyəsini də işləmişdir.
[[1925]]-ci ildə [[Nils Bor]]la birgə kvant mexanikasının ilk variantı olan matriks mexanikasını işləmişdir. Bu mexanika sadə kvant sistemləri – xətti ossilyatorlar tərəfindən buraxılan spektral xəttlərin instensivliyiniintensivliyini hesablamaq imkanı verir. Helium atomunun kvantomexanik hesabını verməklə bu atomun iki müxtətlif halda mövcud ola bilməsini sübut edir.
[[1927]]-ci ildə Heyzenberq qeyri-korpuskulyar və dalğavari təbiətli mikrohissəciklərin impuls və koordinatları arasındakı əlaqəni əks etdirən qeyri-möəyyənlikmüəyyənlik prinsipini irəli sürür. Kvant mexanikasında əldə etdiyi nailiyyətləri , daha dəqiqi hidrogen atomunun spektrinin kəmiyyətcə izah etməsinə görə Heyzenberq [[1932]]-ci il fizika üzrə Nobel mükafatına layiq görülür. Bir il sonra isə, fizik Maks Plank medalı ilə təltif olunur.
İkini dünya müharibəsinin başlamasından sonra, digər alman fizikləri kimi (məs.məsələn: Otto Han və Karl Vayszekker) kimi Heyzenberq də, 3-cü reyxinReyxin silahlıSilahlı qüvvələriQüvvələri idarəsinə dəvət olunur. Nüvə layihəsi çərçivəsində Heyzenberq və digər alman alimləri qarşısında nüvənin bölünməsinin hərbi tətbiqiliyinitətbiqiliyinin öyrənilməsi məsələri dururdu. Lakin, Heyzenreq anlayır ki, müharibə müddətində atom bombasını yaratmaq almanlara müəssərmüyəssər olmayacaq. Ən azı ona görə ki, bu nəhəng maliyyə xərcləri tələb edirdi və Almaniya praktikiipraktiki olaraq bu maliyyə ehtiyatıarınaehtiyatlarına malik deyildi. Nüvə reaktorlarının hazırlanması isə, bir qədər ucuz başa gələ bldiyindəngəldiyindən və kütləvi qırğın silahı ilə əlaqədar olmadığından Heyzenberq və həmkarları bu problem üzərindıüzərində çalışmağa başlayır. Belə bir səhv fikir mövcuddur ki, Heyzenberq atom bombasını əldə etmiş və məhz buna görə müharəbə illərində Almaniyanı tərk etməmişdir.
Nasizm vaxtında Heyzenberq Ştark başda olmaqla "ari fiziklərlə" konfliktə girir. Onlar Heyzenberqin nəzəriyyələrinə sadəcə nəzəri formallıq damğası vurmağa çalışır və bu nəzəriyyələrin Eynşteyn ruhunda hazırlandığını iddia edirdilər. Ştark [[1937]]-ci ildə „Elmdə ağ yəhudilər" adlı məqalə ilə çıxış edir və burada açıq-aşkar Heyzenberqə hücum çəkirdi.
Heyzenberq və həmkarları İkini dünyaDünya müharbəsindənMüharbəsindən sonra həbs olunur və bir müddət İngiltərədə əsirlikdə qalırlar.
Bir qədər sonra, o, Maks Plank adına fizika cəmiyyətinın direktoru seçilir və AFR hakimiyətinin elm siyasəti üzrə məsləhətçisi kimi çalışır.
Heyzenberq LeypçiqdəLeypsiqdə Saksoniya Elmlər Akademiyasına da üzv seçilir.
[[1957]]-ci ildə HeyzenrqHeyzenberq və digər 17 nüvə fizikləri Almaniyada ordunun nüvə silahları ilə silahlanmasına qarşı çıxışlar edir.
Dahi fizikin tanınmış tələbələri arasınasırasında fizik və filosof K. Vayszekker, „hidrogen bombasının atası" E. Teller, gələcək Nobel mükafatı lauretaılaureatı F. Blox və kimyaçı F. Hundu göstərmək olar.
{{alim-qaralama}}
| 