I Əlaəddin Keyqubad: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Əlimdən gəlincə bir iki şeyə düzəliş etdim.Amma deyəsən bura türkiyə vikipediyasıdır.Hər şey türkiyə türkcəsindədir.Düzəliş gərək.
Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1:
{{qaralama-az}}
'''I Əlaəddin Keyqubad''' ([[Ərəb əlifbası]] ilə: '''[[1192]] - [[علا الدين كيقباد بن كيكاوس''') [[ 1237]]), Anadolu Səlcuqlu dövlətinin sultanı ([[1221]]-[[1237]]), sultan [[I Qiyasəddin Keyxosrov]]un oğlu. Hakimiyyətdə olduğu dövrdə inşa etdirdiyi və çoxu bu günə qədər gəlib çatan tikililərə, idarəçilik bacarığına, başçısı olduğu dövlətə qazandırdığı hərbi qüdrətə görə Türkiyə və dünya miqyasında ən tanınmış Anadolu Səlcuqlu sultanıdır. İnşa etdirdiyi və bu günə qədər qorunub saxlanan ən önməliönəmli memarlıq abidələri Konya şəhərindəki Əlaəddin məscidi və Bəyşəhrdəki Qubadabad sarayıdır.
 
== Həyatı ==
I Əlaəddin Keyqubad uşaqlıqda ciddi təlim-tərbiyə almışdır. Türk-islam adət-ənənələrinə görə Əmir Seyfəddin, Ay-Aba və Əmir Bədrəddin Gövhərtaş onun [[atabəy]]i təyin olunmuşlar. Keyqubad ana dili olan [[türk dili]] ilə bərabər fars, yunan və ərəbcərəb dillərini də öyrənmişdir. Bundan başqa o islam elmlərini və [[astronomiya]]nı da bilirdi.
 
[[1205]]-ci ildə Tokat məliki (valisi) təyin olunmuş və dövlət idarəçiliyi sahəsində ilk təcrübələrini toplamağa başlamışdır. Atasının vəfatından sonra hakimiyyət böyük qardaşı [[I İzzəddin Keykavus]]un əlinə keçmişdir. Bunu qəbul etməyən və taxta çıxmaq istəyen Keyqubad Ərzurum məliki [[Toğrul şah]] ilə ittifaqa girib Kayseriyə, böyük qardaşının üzərinə hücum etmişdir. Amma tərəfdarları onu tərk edib qardaşının tərəfinə keçəndən sonra Ankara qalasına sığınmaq məcburiyyətində qalmışdır. Keykavus Ankara qalasına hücum edib onu almış, qardaşı Keyqubadı [[Malatya]]dakı Minşar qalasına sürgün etmişdir.
 
=== SəltənatiSəltənəti ===
Keykavusun [[1220]]-ci ildə ölümü üzerineölümündən taxta çıxtıçıxdı. Özünden öncekiəvvəlki üç Səlcuqlu sultanı kimi, Əlaəddin Keyqubad da, BeylerbeyiBəylərbəyi ''Seyfəddin Ay-Aba'', ''Əmir-i axur Zeynəddin Beşara'', ''Əmir-i Meclis Mübârizeddin Bəhramşah'' və ''Bəhaəddin Kutluğca'' kimi dövlət adamları və böyük sərkərdələrin seçimi və tərcihi ilə taxta çıxarılmışdır. Onun genişlemegenişlətmə və böyük dövletdövlət halına gəlmə siyasətinə davam etdi. Anadolu Səlçuqlu dövlətinin ən parlaq dönəmini yaşatdı. Öncə, [[Ermənilərermənilər]]lə Şərqişərqi [[Latınlarlatınlar]] arasındaki çatışmadan faydalanaraq ermənilərin əlindekiəlindəki Kalonoros qalasını aldı. Yeniden inşa edilən və sağlam surlarla çevrilən şəhərə sultanın isminə izafetengörə Əlaiye (günümüzde [[Alanya]]) adı verildi. Əlaəddin Keyqubad bu şəhərə bir [[Alanya Tersanesi və Tophane|tersane ve tophanetopxana]] qurdurdu və şəhərin qalasını yenidenyenidən inşa etdirdi. Tüccarların torpaqda ermənilərin, dənizdə Avropalı dəniz quldurlarının hücumlarına uğraması üzərinə [[İçel]]den [[Antalya]]ya qədər bütün sahil boyu şəridini torpaqlarına qatdı.
 
Bu sırada [[Artuqlu sülaləsi|Artuklular]]dan [[Diyarbəkir]] hökmdarı olan Mesudun Keyqubad adına oxunan xütbəni qaldırması üzərine buraya Mubarizəddin Çavlı kumandasında bir ordu göndərdi. Bu ordu, Mesudun ordusunu yendi ve [[Çemişgezek]] kimi bəzi qalaları ələ keçirdi. Ayrıca, [[Əyyubilər sülaləsi|Əyyubi]] hökmdarı Məlik Əşrəfin yardımçı olaraq göndərdiyi qüvvətləri də məğlubiyyətə uğratdı. Bundan sonra, Əyyubilərlə yaxşı keçinmək isteyen Əlaəddin Keyqubad əsir aldığı Əyyubi sərkərdələrini sərbəst buraxdı. Eyni şəkildə Məlik Məsudu da bəzi hədiyələr qarşılığında yerinde buraxdı.
 
Sultan Əlaəddin, [[Trapezund imperiyası|Trabzon Rum imperiyası]]nın gücünü qırmaq üçün [[Sinop]]da bir donanma inşa etdirdi. Bu arada Səlcuqlu tüccarlarının şikayetlerişikayətləri üzerinəüzərinə [[Kastamonu]] əmiri Hüsəməddin Çobanı [[Qaradəniz]] donanmasıyla [[Krım]] səfərinə məmur etdi. Əmir Çoban önemli bir ticaret şehri olan [[Sudak]]ı feth etdi. Şehirde bir [[cami]] inşa ettirdi ve askerlerini yerleştirdiği bir [[qarnizon]] qurdu. [[Ruslar]] Sudakın Selcuqlu hakimiyeti altına girmesini tanımak zorunda kaldılar.
 
Güneyden gelen ticaret yollarını tehdit eden küçük Ermenistan krallığını cezalandırmak üzere Mübarezeddin Çavlı ve Mübarezeddin Ertokuş kumandasında bir ordu göndererek [[İçel]]’i devletin toprakları arasına kattı. Böylece İçel'den Antalya'ya kadar bütün kıyı şeridini Anadolu Selçuklu ülkesine katıldı. Moğolların Anadolu’ya girmesi təhlükəsi karşısında 1226-cı ildə Əyyubilərlə ilişkilerini geliştirdi. 1226-1228-ci il tarixləri arasında [[Mengücəklü bəyliyi]]nin başına keçen Davud Şah bin Bəhramşahın Anadolu Selçukluları aleyhine Toğrul Şah, Xarəzmşah Cəlaləddin Mengüberti ve İsmaili reisi Əlaəddinlə ittifaq etdiyini duyan Əlaəddin Keyqubad, bunlara qarşı hərəkətə keçərək [[Ərzincan]], [[Kemax]] və [[Şebinkarahisar]]ı dövlətinə qatdı. Bu esnada son Harzemşah Sultanı Celaleddin Mengüberti Ahlat’a saldırdı. Trabzon İmparatorluğuyla ittifak kuran Celaleddin’i 1230’daki [[Yassı Çemen Savaşı]]’nda ağır yenilgiye uğrattı ve [[Ərzurum]]u asanlıqla ələ keçirdi.Əlaəddin Keyqubat saltanatının en böyük xətasını Celalettin Harzemşahla savaşarak yaptı. Türk ve Müslüman devletler arasında vuku bulan bu savaşlar, Anadolu'ya doğru harekete geçen [[Monqollar]]ın işini kolaylaştırmaktan öte bir işe yaramadı. Bilhassa [[Xarəzmşahlar sülaləsi|Xarəzmşahlar]]ın gücünün qırılması, monqollar önünde dura biləcək önəmli bir qüvvətin ortadan qalxmasına səbəb oldu.