Vikipediya

Seyid Məhəmmədkazım Yəzdi: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
44.494 redaktə
kRedaktənin izahı yoxdur
Enver62 (müzakirə | töhfələr)
44.494 redaktə
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 24:
== Həyatı ==
 
Seyid Məhəmmədkazım [[1832]]-ci ildə [[Yəzd]] şəhərində anadan olmuşdu. Dumnar mədrəsəsini tamamlayandan sonra Molla Məhəmmədrəhim Ərdəkanin yanında dini elmləri əxz etmişdi. Axund Zeynalabdindən Əqdayidən ədəbiyyatı öyrənmişdi. Sonra [[Məşhəd]] şəhərinə yollanmış, orda molla-müctəhid yanında hiyyət və riyazətin sirlərinə vaqif olmuşdu. Ordan İsfahana[[İsfahan]]a getmiş, məşhur alim Molla Məhəmmədbağır Nəcəfi-İsfahaninin, Seyid Məhəmmədbağır Xansarinin və Mirzə Haşım Xansarinin yanında fiqh və hüquq elminin dərinliklərini öyrənib, tamam-kamal etmişdi.
 
Seyid Məhəmmədkazim Təbatəbai Yəzdi daha sonra o vaxt elmin mərkəzi sayılan Nəcəfə[[Nəcəf]]ə yollanır. Nəcəf elmi hövzəsində [[Mirzə Məhəmmədhəsən ŞirazininŞirazi]]nin, Şeyx Razi Nəcəfinin və Şeyx Mehdi Kaşifülğitanın dərslərində iştirak edir. O, sözün həqiqi mənasında elm və əxlaq sahiblərindən kamil surətdə faydalanır. Bu fazil şəxslərdən bəhrləndiyi elm sayəsində kamil bir müctəhidə çevrilir.
 
Seyid Məhəmmədkazım Təbatəbai Yəzdi [[XIX əsrinəsr]]in ikinci yarısında pedoqoji fəaliyyətlə məşğul olur. Fiqh və üsulu neçə-neçə tələbəsinə öyrədir. Onun qələmə aldığı «Urvətul-Vusqa» əsəri dərslik kimi mədrəsələrdə öyrədilir.
 
Seyid Məhəmmədkazım Təbatəbai Yəzdi [[1905]]-ci ildən sonra [[Qacarlar dövlətindədövləti]]ndə başlayan [[Məşrutə hərəkatınahərəkatı]]na müxalif olur. Get-gedə müxaliflərin liderinə çevrilir.
 
Seyid Məhəmmədkazım Təbatəbai Yəzdinin lideri olduğu Məşrutə müxalifləri həm Osmanlı, hakimləri həm Nəcəfdəki ərəb şiələri tərəfindən dəstəklənirdi. Bu müxalif qrup onlara yönəlik bir hücum ehtimalıyla Mazandarani, Xorasani və Tehraninin camaatla namazlara qatılmaqda tərəddüd göstərmələrinə səbəb olacaq dərəcədə güclənmişdi. <ref>Mehdi Məlikzadə, III, 69-70; Seyid Əhməd Kəsrəvi, s. 294, 382.</ref>
Tehranda məclis qapadılarkən İstanbulda[[İstanbul]]da II Məşrutiyət elan edilmişdi. Bu gəlişmə Mazandarani ilə Nəcəfdəki digər Məşrutətçi üləmanın mövqeyini gücləndirdi. Seyid Məhəmmədkazım Yəzdi gözdən düşərkən Osmanlı dövləti ilə Mazandarani arasında münasibətlər quruldu.
 
Seyid Məhəmmədkazim Təbatəbai Yəzdi (Sahibi-Ürvə) də Qərb imperializminin təzyiqləri qarşısında hər vasitə ilə müqavimət göstərirdi. Birinci Dünya müharibəsi gedişində Qərb dövlətləri müsəlman ölkələrinə təcavüz etdiyi bir zamanda böyük müctəhidlər Mirzə Məhəmmədtağı Şirazi və o, İraqa soxulan ingilislərə[[ingilislər]]ə, İrana hücum edən ruslara[[ruslar]]a, Liviyanı[[Liviya]]nı işğal etmiş italyanlara[[italyanlar]]a qarşı cihad fətvası verdilər. Bu cihadda sıravi müsəlmanlarla yanaşı, böyük alimlər və onların ailə üzvləri də əldə silah savaşırdılar. Hətta döyüşlərdə Seyid Yəzdinin oğlu Seyid Məhəmməd şəhid olmuşdu. Cihad müsəlman qüvvələrinin məğlubiyyəti ilə başa çatsa da, onların gücünü Qərbə göstərmək üçün gözəl bir fürsət oldu.
 
İngilislər Nəcəfə daxil olandan sonra buranın əhalisinə divan tutmağı qərara alırlar. Amma Ayətullah Yəzdinin dünyadakı nüfuzunu nəzərə alaraq, ona qarşı hörmətsizlik göstərməyə cəsarət etmirlər. İngilis səfiri Seyid Yəzdini razı salmaq və rəğbətini qazanmaq üçün onunla görüşüb, şəhərdə qırğın törədiləcəyini xəbər verir və əlavə edir: “Amma Sizin xilas olmaq imkanınız var. Biz icazə veririk ki, Nəcəfi tərk edib müvəqqəti olaraq Kufəyə gedəsiniz”. Seyid Yəzdi soruşur: “Ailə üzvlərimə də aman verirsinizmi?” Səfir bildirir: “Bəli, ailə üzvlərinizi də özünüzlə apara bilərsiniz”. Seyid Yəzdi öz qərarını belə bildirir: “Nəcəfin bütün əhalisi mənim ailə üzvüm kimidir. Mən ailəmi qoyub heç yerə gedə bilmərəm. Qoy onların başına nə gələcəksə, mənim də başıma gəlsin”. İngilislər Seyid Yəzdinin qərarından özlərini itirib camaatı cəzalandırmaq fikrindən əl çəkirlər. Alimin fədakarlığı sayəsində bütün Nəcəf əhalisi fəlakətdən xilas olur.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Seyid_Məhəmmədkazım_Yəzdi"