Böyük Getsbi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
k clean up, replaced: Nyu York → Nyu-York (3) using AWB |
||
Sətir 11:
}}
'''Böyük Getsbi''' və ya '''Möhtəşəm Getsbi'''<ref>http://kulis.az/news/5018 Qetsbi Azərbaycana gəlib dahimi oldu?</ref> ({{lang-en|The Great Gatsby}}) — amerikalı yazıçı [[Frensis Skott Fitscerald]]ın romanı. Amerika ədəbiyyatında "Caz dövrünü" tipik əks etdirən bu roman 10 aprel 1925-ci ildə işıq üzü görmüşdür<ref>Hoover, Bob (10 May 2013). "'The Great Gatsby' still challenges myth of American Dream". Pittsburgh Post-Gazette. Retrieved 10 May 2013.</ref>. Roman amerika [[modernizm]]inin əhəmiyyət kəsb edən əsərlərindən sayılır. Fitscerald romanı [[Avropa]]ya səfər zamanı [[Paris]]də bitirərək dərc etdirmişdir.
Romanda hadisələr 1920-ci ilin [[Nyu
Bu dövrdə ABŞ-da tətbiq olunan"Quru qanun" bir çox spirtli içki qaçaqmalçılarını və bununla məşğul olan alverçiləri milyonçi etmiş və mütəşəkkil cinayətkarlığın inkişafına təkan vermişdir. Zənginlərin füsünkarlığına heyran olan müəllif, əsərdə həmin dövrdə cəmiyyətdəki əxlaqsızlığı çılpaqlığı ilə göstərməyə çalışmışdır.
Roman 24 000 tirajla nəşr edildikdən sonra Brodveydə və Hollivudda səhnələşirilsə də müəllifin sağlığında şöhrət qazana bilməmiş, unudulmuşdur. Roman ötən əsrin 50-ci illərində, müəllifin ölümündən sonra gündəmə gələrək populyarlaşmışdır.
Sonrakı illərdə roman bir çox ingilis dilli orta və ali məktəblərdə ədəbiyyat dərsliyinə salınaraq məcburi bədii qirayət materialına çevrilmişdir.
1998-ci ildə roman XX əsrin 100 ən yaxşı ingilis dilli romanları arasında ikinci sırada yer almış olur<ref>{{cite web|url=http://www.randomhouse.com/modernlibrary/100bestnovels.html|title=100 Best Novels|publisher=Modern Library|year=2007|accessdate=2009-10-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/65JgFOsvk|archivedate=2012-02-09}}</ref><ref>[http://modern.az/articles/32922/1/ Modern.az]</ref>.
Müəllif əvvəlki iş və gücünü ataraq 1922-ci ildə "Tərəvəz" pyesini bitirdikdən sonra 1923-cü ildə "Böyük Getsbi" romanını yazmağı planlaşdırır. Bu romanı dönə-dönə redaktə edən müəllif əsərin ona şöhrət gətirəcəyinə əmin idi. Sonralar o yazırdı: "Mən özümdə məndə heç vaxt olmayan böyük bir qüvvə hiss edirdim". "Böyük Getsbi" müəllifin sayca üçüncü, həcmcə ən qısa və ən "Böyük" romanıdır. Bu romanın sehri, onun hər il Amerikada yüzminlərlə yeni-yeni oxucu tapmasındadır.
Sətir 35:
Roman Nik Karraueyin dilindən söylənilir. Roman Nik Karraueyin atasının ona vermiş olduğu nəsiyyəti: onun malik olduğu üstünlüyə malik olmayan insanları mühakimə etməməyəyi xatırlaması və buna Getsbi hadisəsindən başqa bütün hallarda əməl etdiyini söyləməsi ilə başlanır. Nik doğma Orta Qərbə dönmək üçün [[Nyu-York]]u tərk edir. Beləliklə sonrakı hekayə retrospektiv olaraq əsərdə ərz olunur.
Əsərdə Nik İst Eqqdən fərqli olaraq bir o qədər də tanınmamış və varlı olmayan insanların yaşadığı Uest Eqqdə bir evi kirayə götürməsindən söhbət açır. Nik Tom və Dezinin malik olduğu dəbdəbəli malikanəyə baş çəkir. Dezi Nikin əmisi qızıdır. Onun əri Tom bir vaxtlar [[Yel Universiteti|Yeldə]] [[Amerika futbolu|futbolçu]] olmuş, sonralar indiki var dövlətinin kefini çıxaran bir şəxsdir. Nik tərəfindən Tom irqçi baxışlı, dikbaş, özündən razı həm də möhkəm bədən quruluşlu bir şəxs, Dezi isə həlim, yaraşıqlı, bir üç yaşlı qız anası olan zəkalı evdar qadın kimi təsvir edilir. Məhz bu iqamətgahda Nik Dezinin rəfiqəsi, mükəmməl qolf oyunçusu Cordan Beyker ilə tanış olur. Cordan Nikə Tomun [[Nyu-York]]da məşuqəsi olduğunu xəbər verir. Heç nədən xəbərsiz olan avtomobil çilingəri Corcun arvadı Mirtl Uilson ilə xəlbət görüşlər üçün Tom Nyu
Nik çox varlı, hər şənbə özünün nəhəng dəbdəbəli malikanəsində keçirdiyi, yüzlərlə adamın iştirak etdiyi, gözəl kef məclisləri ilə tanınan Cey Getsbinin ən yaxın qonşusudur. Tezliklə Getsbinin sürücüsü Nikə belə bir kef gecəsində iştirak üçün formal bir dəvətnamə gətirir.
Getsbi sirli bir insandır. Onun hədsiz var dövləti haqqında çoxlu şaiyələr dolaşmaqdadır. Heç kimin onun keçmişindən xəbəri yoxdur. Gecədə təsadüfən bir nəfər Niki tanıyaraq onunla [[Birinci dünya müharibəsi]]ndə [[ABŞ]] ordusunun üçüncü diviziyasında birgə xidmət etdiklərini söyləyir. Nik orduda olduğunu təsdiqləyərək ondan Getsbini haradan tapa biləcəyini soruşur. Məlum olur ki, Nikin həmsöhbəti Getsbinin özüdür. Beləliklə, onlar arasında dostluq münasibətləri yaranmış olur.
[[Şəkil:Plaza Hotel NYC.jpg|thumb|200px|right|Nyu
[[Şəkil:Kahn Estate, Oheka Castle.jpg|thumb|right|200px|Getsbinin iqamətgahını müəllif məhz Lonq-Aylenddəkı Oheka qəsri əsasında təsvir etmişdir.]]
[[Şəkil:Old Westbury Gardens 10.JPG|200px|thumb|Lonq-Aylenddəkı Oheka qəsri]]
Bir gün Cey Nikə səbəbini söyləmədən öz keçmişi və sosial mənsubiyyəti haqqında tarixçəni ona söyləyir. Məlum olur ki, Cey Getsbinin əsl adı Ceyms Getsdir. O, adi bir fermer ailəsində dünyaya gəlmiş, on yeddi yaşında ata evini tərk edərək təsadüfən varl neft maqnatı Den Kodi ilə qasırğa zamanı açıq dənizdə tanış olur. Den Kodi onu yaxtasına stüard götürür. Ceyms onu və yaxtasını qasırğanın caynağından qurtara bilir. 5 il müddətində onlar bütün qitələri səyahət edirlər. Sonra Den vəfat edir və ona qoymuş olduğu 25 min dollarlıq vərəsədən məhkəmənin fırıldaqçılığı ucbatından Ceyə heçnə çatmır. Lakin 5 il ərzində topladığı həyat təcrübəsi onun sonrakı uğurlarının açarı olur. Hərbi kariyerası çox uğurlu olan Ceyms mayor rütbəsi ilə Birinci dünya müharibəsini keçərək geriyə dönür. Qalib ölkə hərbiçisi kimi malik olduğu imtiyazdan istifadə edərək [[Oksford]]da pulsuz təhsil alır. Amerikaya döndükdə Meyer Vulfşeyn ilə tanış olur. Onun bacarıqlı olması Vulfşeynin diqqətini çəkir və özünə şərik edir.
Nikin tanışı Cordan Beyker ona anladır ki, Dezi Ceyin keçmiş sevgilisi olmuş, bütün bu təmtəraqlı şənbə gecələrinın səbəbi Dezini nə vaxtsa təkrar görmək məqsədi güdür. Cordan vasitəsilə Getsbi Nikdən Dezi ilə görüş təşkil etməyi rica edir. Nik görüşü təşkil edir. Cey keçmiş eşq ilə dolu o günləri təkrar yaşamaq əzmindədir. Bütün işlər plan üzrə gedir. Eyni zamanda Nik ilə Cordan arasında sevgi romanı başlanmış olur.
Lakin çox sürmür ki, gərgin səhnələr yaşanılır. [[Nyu-York]]un "Plaza" mehmanxanasında Tom Cey və Dezi arasındakı münasibətdən xəbər tutur. Tom Ceyi spirtli içkilər qaçaqmalçılığında ittiham edərək ona qarşı nifrətini bildirir, onu hədələyir. Bunun müqabilində Cey Dezidən Tomu heç vaxt sevmədiyini, və 5 il əvvəl yarımçıq qalmış Cey ilə münasibətlərini bərpa etmək istədyini söyləməsini təkid edir. Dezi aciz olduğu üçün bunu deməkdən çəkinir. Tom bunu onun qələbəsi kimi anlayır və o, təkid edir ki, gəldikləri kimi Dezi Cey ilə, o isə Nik və Cordan ilə birlikdə maşınla geri qayıtsınlar.
Elə bu vaxt avtomobil çilingəri Corc Uilson arvadını sədaqətsizlikdə günahlandıraraq onu vurur.
| |||