|
== Tarixi ==
6 min il bundan əvvəl müasir Çadın ərazisində ovçuluqla məşğul olan neqroidlər yaşayırdılar. Mədəniyyətlərin kəsişmə nöqtəsi olan Çadda ən qədim sivilizasiya Sao dövrü olub, daha sonra Kanem imperatorluğu qurulmuşdur. E.ə. 1000-ci illərədək Səhrasəhra ticarət yollarını əlində tutan imperatorluğuna, müsəlman ərəblər tərəfindən son qoyulmuşdur. XX əsrin əvvələrində Fransanın müstəmləkəsi olan ölkə kətan istehsalına təşfiq edilmişdir. II Dünya Savaşı zamanı 15000 çadlı Fransa cəbhəsində döyüşmüşdür. Uzun zaman Fransadan asılı olan Çad 11 avqust 1960-ci ildə müstəqillik əldə etmiş və ölkənin ilk prezidenti PPT-nin lideri François Tombalbaye olmuşdur. Çad müstəqillik qazandıqdan sonra ölkə daxilində xristian və müsəlman əhali arasında qarşıdurmalar yaranmışdır. 1963-ci ildə prezident Tombalbaye ölkədə tək partiyalı idarə sistemi yaratmışdır. Həmin dövrdən sonra ölkədə hakimiyyət uğrunda mübarizə başlamışdır. Və nəhayət 1975-ci ildə Tombalbaye hərbi çevrilişlə hakimiyyətdən devrilmiş və öldürülmüşdür. Yerinə General-mayor Feliks Malloum keçmişdir. 1977-ci ildə Aozovu sərhəddini işğal edən Liviya, iki il sonra Çadın içərilərinə girsə belə geri çəkilməyə məcbur olmuşdur. Liviyanın dəstəyini təmin edən Xalq Silahlı Qüvvələri lideri Qoukouni Oueddei dövlət prezidentliyini elan edir. Ardınca qurulan keçici Milli Birlik Hökuməti 1982-ci ildə Hissen Habre idarəsindəki Şimal Silahlı Qüvvələri tərəfindan devrilir. Hissen Habre
1990-cı ilin dekabr ayına qədər iqtidarda qalır. Həmin tarixdə edilən çevrilişlə dövlətin yeni prezidenti İdris Debi olur. 1991-ci ilin oktyabr ayında İ.Debiyə qarşı H.Habre tərəfdarları tərəfindən uğursuz çevriliş edilir. Ölkədə hələ də daxili çək-çevir davam edir.
Mənbə: türkçebilgi.com
== Əhalisi ==
Din: Müsəlman 55 %, Xristian 35 %, [[animizm]] 7 % digər (yerli) inanclar 3 %.
Dillər: [[Fransızca]] (rəsmi), [[Ərəbcə]] (rəsmi), Sara ve Sanqo (şimalda), həmçinin, 100-dən çox dil və ləhçələhcə istifadə olunmaqdadır.
== İqtisadiyyatı ==
Çad afrikadaAfrikada aclığın geniş yayıldığı ölkələrdəndir və dünyanın ən kasıb 5 ölkəsindən biridir. Coğrafi uzaqlığı, quraqlıqlar, infrastruktur sisteminin yoxluğu və siyasi qarışıqlıq quru ilə çevrili olan Çadın iqtisadi inkişafında mənfi faktorlardandır. Ölkədə neft, boksit, uran, qızıl, qalay, tantal, mis və.s təbii sərvətlər var. Əhalinin təxminən 85 %-i əkinçilik və heyvandarlıqla məşğuldur. Ölkədə çoxlu miqdarda darı yetişdirilir. Fıstıq, xurma və düyü mühüm məhsullar arasındadır. Pambıq, ixracatın 80 %-ini, fıstıq isə geri qalan hissəsini təşkil edir.
Hayvandarlıq çöl və steplərdə ən mühüm fəaliyyətdir. Ölkədə təxminən 4 milyon inək, 4 milyon qoyun və keçi, 500 000 eşşək və at, 250 000 dəvə saxlanılır. Göl və çaylardan il ərzində ortalama olaraq 100 000 ton balıq tutulur.
|
