Ağciyər: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Tubus (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 60:
Sağ ağciyərin baş bronxu 2,5-3 ''sm'' başlanan yerindən uzaqlaşdıqdan sonra, yuxarı paya yoğun bir şaxə verir. Bu şaxə sağ ağciyər arteriyasının üstündə olduğu üçün arteriyaüstü bronx şaxəsi – ([[latın dili|lat.]] ''ramus bronchialis eparterialis'') adlanır. Baş bronx bu şaxəni verdikdən sonra dörd venteral və dörd dorzal şaxə buraxır, bunların hamısı ([[latın dili|lat.]] ''rami broncheales hyparteriales'') qismindəndir. ventral şaxələrin birincisi orta payda, yerdə qalan venteral şaxələr və dorzal şaxələrin hamısı aşağı payda şaxələnir.
 
Bronx şaxələri dixotomik üsulla daha kiçik bronxlara, bunlar da bronxiollara – ([[latın dili|lat.]] ''bronchioli'') bölünür. Hər bir bronxiol ağciyər paycığına daxil olur və paycıq bronxiolu – ([[latın dili|lat.]] ''bronchialis lobularis'') adlanır; bunun diametri 1''mm''-ə bərabər olur. Hər paycığa daxil olmuş bronxiol diametri 0,5 [[mm]]-ə bərabər 12 – 18 ədəd daha kiçik şaxələrə – hüdudi bronxiollara – ([[latın dili|lat.]] ''bronchioli terminales'') bölünür. Bunların hər biri iki tənəffüs bronxioluna – ([[latın dili|lat.]] ''bronchioli respiratorii'') şaxələnir. Hər tənəffüs bronxiolu alveol[[Alveol]] axacaqlarına – ([[latın dili|lat.]] ''ductuli alveolares'') bölünür; bunlar da öz uclarında genişlənərək alveol kisəciklərinə – ([[latın dili|lat.]] ''sacculi alveolares'') açılır.
 
Hər iki tənəffüs bronxiollarından ayrilan alveol [[Alveol]] axacaqları alveol kisəcikləri ilə birlikdə ağciyərlərin qurluş vəhdətini ([[latın dili|lat.]] ''acinus'') təşkil edir. 12-18 [[latın dili|lat.]] ''acinus'' birləşdirici toxuma vasitəsilə bir-birilə birləşərək ağciyər paycığını – ([[latın dili|lat.]] ''lobulus pulmonus'') əmələ gətirir.
 
Ağciyərlərdəki alveolların[[Alveol]]<nowiki/>ların miqdarı təxminən 300-500 milyona və ''acinus''-ların miqdarı 800 000-ə çatır; bunların tənəffüs səthi nəfəs verdikdə 30 ''m²''-ə, dərin nəfəs verdikdə 100 ''m²''-ə bərabərdir.
 
Yuxarıda təsvir olunan bronx və bronxiol şaxələri sistemi vəzifə cəhətcə iki qismə bölünür: 1) bronx ağacı – ([[latın dili|lat.]] ''arbor bronchialis'')- tənəffüs bronxlarına qədər hava daşımaq vəzifəsini ifa edir; 2) alveol ağacı[[Alveol]]<nowiki/>nağacı – ([[latın dili|lat.]] ''arbor alveolaris'')- tənəffüs bronxları daxil olmaq şərtilə bunlardan sonra gələn törəmələr – qazlar mübadiləsini daşıyır.
 
== Ağciyərlərin qurluşu ==
 
[[Şəkil:Bronchial anatomy with description.png|230 px|thumb|right|Alveolun[[Alveol]]<nowiki/>un qurluşu: A – alveola, DA – alveol axacağı – [[latın dili|lat.]] ''ductuli alveolares'', BR – tənəffüs bronxiolu – [[latın dili|lat.]] ''bronchioli respiratorii'', BT – Hüdudi bronxiollar – [[latın dili|lat.]] ''bronchioli terminales'', AS – alveol kisəciyi – [[latın dili|lat.]] ''sacculi alveolares'']]
Ağciyərlər histoloji cəhətcə mürəkkəb alveollu[[Alveol]]<nowiki/>lu-borulu vəzilərdəndir; birincili bronxlar vəzin baş axacağını və ([[latın dili|lat.]] ''ductuli alveolares'') onun üç sekretor şöbələrini əvəz edirlər. Ağciyərin əsas kütləsi bronx şaxələri sistemindən, birləşdirici elastik toxumadan və qan damarlarından təşkil olunmuşdur; bunlardan başqa burada limfa damarları və sinirlər də vardır. Ağciyərlərin bronx şaxələrinin quruluşuna gəldikdə görürük ki, ümumiyyətlə, birincili bronxların quruluşu kimidir, çünki, burada da həmin ünsürlər (qığırdaq. saya əzələ lifləri, elastik toxuma və selikli qişa) vardır. Ancaq bunların fərqləri bundadır ki, ağciyərlərdəki bronx şaxələrində zarlı divar – ([[latın dili|lat.]] ''paries membranacea'') olmur, qığırdaqlar səfhə və ya zolaq şəklində və elastik liflər ilə əhatə olunurlar. En kəsikləri dairə və ya oval şəklində olur.
Bronx şaxələrinin divarındakı qişalar belə düzülmüşdür:
# ən xaricdə elastik liflərlə zəngin birləşdirici toxuma qişası;