İrəvan qalasının işğalı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 10:
İrəvan hələ [[Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)|Birinci Rusiya-İran müharibəsi]] dövründə iki dəfə hücuma məruz qalmışdı. Bunların birincisi [[Pavel Sisianov]]un 1804-cü ildə etdiyi hücum idi. 10 min əsgər və 20 topa sahib ordu ilə qarşılaşan İrəvan xanlığı həmin dövrdə nominal olaraq müstəqil idi və fars ordusu tərəfindən hədələnirdi. Qacar şahı [[Fətəli şah Qacar|Fətəli]]nin vəliəhdi [[Abbas Mirzə]]nin 30 min əsgər və 6 topa sahib ordusu ruslar tərəfindən məğlub edilsə də, İrəvanın müqaviməti davam etdi.{{sfn|Baddeley|2011|pp=68-69}} İrəvan xanı [[Məhəmməd xan Ziyadlı-Qacar]] qalanın qapısını nə ruslara, nə farslara açmaq istəmirdi.{{sfn|Monteith|1856|pp=38}} Yağmurlu keçən payız daşınmanı çətinləşdirdiyi üçün Rusiya ordusu geri çəkildi. Daha sonra İrəvan öz qapılarını farslara açdı.{{sfn|Baddeley|2011|pp=68-69}} Məhəmməd xan dərhal Tehrana göndərildi.{{sfn|Monteith|1856|pp=41}} İrəvana edilən ikinci hücuma rəhbərliyi [[İvan Qudoviç]] edirdi. 1808-ci ildə baş verən bu hücum ilə eyni vaxtda 3 min nəfərlik rus ordusu Naxçıvanı tutdu. İrəvanın qarnizonu sayca çox idi və qida ilə yaxşı təmin edilmişdi, ancaq köhnə türk silahları xidmətə yararsız vəziyyətdə idi. Rusların gecə yürüşü və qala divarını zədələmə cəhdləri uğursuz oldu. Axırda həm İrəvanı mühasirə edən, həm Naxçıvanı işğal edən hərbi birləşmələr geri çəkildi. [[Gümrü]]yə qayıda bilən əsgərlərin sayı 5000-dən çox deyildi.{{sfn|Monteith|1856|pp=53-56}}
[[Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)|İkinci Rusiya-İran müharibəsi]] dövründə İrəvan qalası ruslar üçün çox önəmli idi. Bu qalanın işğal planı [[Sankt-Peterburq]]da cızılmışdı. Ancaq ilkin plan əvvəlcə Aleksey Yermolovun etirazlarına görə, sonra isə İvan Dibiç-Zabalkanskiy tərəfindən dəyişdirilmişdi. Axırda isə planın icrası qida və daşınma problemlərinə görə mümkünsüz hesab edildi.{{sfn|Baddeley|2011|pp=164}}
İkinci Rusiya-İran müharibəsi dövründə İrəvan xanı olan Hüseynqulu xan [[Qacarlar (xalq)|Qacarlar]]ın [[Qovanlı oymağı]]na mənsub idi. Fətəli şah onun bacısı ilə evlənmiş və öz qızını da Hüseynqulu xanın oğlu Məhəmmədqulu ilə evləndirmişdi. Onun sikkə zərb etdirmək və dövlət gəlirinin çox hissəsini müdafiə məqsədləri üçün saxlamaq hüququ var idi. Erməni və rusdilli mənbələr onu mehriban, düzgün, alicənab, vicdanlı, ədalətli olaraq təsvir edirlər.<ref name=BOURNOUTIANIranica2004>{{cite encyclopedia |last=BOURNOUTIAN |first=GEORGE A. | title= ḤOSAYNQOLI KHAN SARDĀR-E IRAVĀNI | encyclopedia=Encyclopædia Iranica | accessdate=2011-10-09|url=http://www.iranicaonline.org/articles/hosaynqoli-khan-sardar-e-iravani}}</ref>
| |||