|
'''Banqladeş Xalq Respublikası''' ({{lang-bn|গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ}}) '''Banqladeş''' ({{lang-bn|বাংলাদেশ}}) - [[Asiya]]da dövlət, paytaxtı [[Dəkkə]] şəhəridir.
Cənubi Asiyada yerləşir, keçmiş Qərbi Pakistanın ərazisində yaradılıb. [[1971]]-ci ilin martından müstəqil dövlətdir, rəsmi olaraq [[16 dekabr]] [[1971]]-ci ildə dövlət kimi təşkil olunub. İnzibati ərazi quruluşu [[Unitar dövlət|unitardır]]. [[Banqladeşin dövlət quruluşu]] parlamentli respublikadir.
{| class="infobox borderless"
== Siyasət ==
== Hökumət ==
=== Dövlət quruluşu ===
[[Banqladeşin dövlət quruluşu - [[1972]]-ci ildəparlamentli qəbul edilmiş [[Konstitusiya]]ya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemidirrespublikadir.
[[Banqladeş]] [[parlament]] formasında idarəetmə üsuluna malik [[respublika]]dır <ref> http://www.parliament.gov.bd/Constitution_English/index.htm|title=Constitution of Bangladesh|publisher=Parliament.gov.bd|date=|accessdate=2010-11-28|archiveurl=http://www.webcitation.org/616vllfGa|archivedate=2011-08-21</ref>. Milli bayram günü olan müstəqillik günü ([[1971]]) [[26 mart]] tarixində qeyd olunur. Ölkə [[Konstitusiya]]sı [[4 noyabr]] [[1972]]-ci ildən qüvvədədir.
== Dövlət başçısı ==
Əsasən mərasim funksiyalarını yerinə yetirən [[Prezident]] [[Parlament]] tərəfindən 5 il müddətinə seçilir.
[[Konstitusiya]]ya görə, eyni zamanda silahlı qüvvələrin ali baş komandanı sayılan dövlət başçısı, [[Banqladeş]] [[Respublika]]sının xarici siyasətinin məqsədyönlü və ardıcıl şəkildə həyata keçirilməsinə nəzarət etmək, zəruri hallarda Milli Assambleyanı çağırmaq və buraxmaq, fövqəladə vəziyyət elan etmək, [[Parlament]]lə razılaşdırmadan Ali Məhkəmənin üzvlərini və aşağı instansiya [[məhkəmə]]lərinin hakimlərini təyin etmək səlahiyyətlərinə malikdir.
[[Banqladeş]]də unikal sistem kimi tətbiq olunan “Müvəqqəti hökumətin” (seçkilərin keçirilməsinə və hakimiyyətin ötürülməsinə məsuliyyət daşıyır) keçid hakimiyyəti dövründə dövlət başçısının səlahiyyətləri genişlənir, digər hallarda isə real hakimiyyət [[Prezident]]in təyin etdiyi [[Baş nazir]]in əlində cəmlənir. Bu zaman, dövlət başçısı səlahiyyətlərinin böyük bir qisminin icrasını [[Baş nazir]]in məsləhətinə uyğun olaraq həyata keçirir.
== Qanunverici hakimiyyət ==
[[Banqladeş]]in ali qanunverici orqanı bir palatadan – ümumi və bərabər seçki əsasında gizli səsvermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilən 345 üzvü olan Milli Assambleyadan (Jatio Sanqşad) ibarətdir. [[Parlament]]də 45 deputat yeri birmandatlı dairələrdən seçilən qadın deputatlar üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Milli Assambleyanın əsas funksiyalarına qanunların hazırlanması və qəbulu, illik dövlət büdcəsinin müzakirəsi və təsdiqi, beynəlxalq [[müqavilə]]lərin [[ratifikasiya]]sı və s. mühüm məsələlər aiddir.
Maliyyə tutumlu qanun layihələri yalnız [[Prezident]]in tövsiyəsi ilə Milli Assambleyaya təqdim edilir. [[Parlament]] üzvləri tərəfindən səs çoxluğu ilə qəbul edilən qanun layihələri [[Prezident]]in imzasına təqdim olunur. Dövlət başçısı 15 gün ərzində onları təkrar oxunuşda qəbul edilməsi üçün yenidən Assambleyaya göndərməkdə səlahiyyətlidir.
== İcraedici hakimiyyət ==
[[Hökumət]] başçısı (Baş nazir) formal olaraq [[Prezident]] tərəfindən təyin edilsə də, bir qayda olaraq [[Parlament]]də çoxluq təşkil edən partiyanın lideri bu posta sahib olur.
Dövlətin idarə olunmasında geniş səlahiyyətlərə malik olan [[Baş nazir]] [[Hökumət]]i və onun üzvlərini özü formalaşdırır.
Mövcud [[Konstitusiya]]ya görə, Kabinet [[Parlament]] qarşısında kollektiv məsuliyyət daşıyır. Belə ki, [[Baş nazir]] [[parlament]] çoxluğunun dəstəyindən məhrum olarsa, ya istefa verməli, yaxud da dövlət başçısından [[Parlament]]in buraxılmasını xahiş etməlidir. [[Banqladeş]] [[Konstitusiya]]sına edilmiş çoxsaylı düzəlişlər nəticəsində, hazırda [[Hökumət]] Milli Assambleyadan praktikada daha çox səlahiyyətə malikdir.
== Məhkəmə hakimiyyəti ==
Məhkəmə-hüquq sistemi ənənəvi ingilis ümumi hüquq sisteminə əsaslanan [[Banqladeş]] [[Respublika]]sında [[məhkəmə]] hakimiyyəti, hakimləri [[Prezident]] tərəfindən təyin edilən Ali Məhkəmə və ona tabe olan iki bölmə: ölkədə [[Konstitusiya]]ya nəzarət funksiyasını yerinə yetirən Yüksək Məhkəmə, habelə mülki və cinayət işləri üzrə ən yüksək [[məhkəmə]] instansiyası sayılan Apelyasiya Məhkəməsi tərəfindən həyata keçirilir.
== İnzibati ərazilər==
| 