Adi şam: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Legobot (müzakirə | töhfələr)
k Bot: Migrating 53 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q133128 (translate me)
İlkay (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 33:
[[File:Pinus sylvestris MHNT.BOT.2005.0.971.jpg|thumb|'' Pinus sylvestris '']]
 
Adi şam Skandinaviya, [[Avropa]] , [[İspaniya]], [[İtaliya]] və [[Balkan yarımadası]], [[Atlantik okean]]ı sahillərindən başlayaraq Sakit okean sahillərinə kimi geniş ərazini əhatə edir. Qayalarda və daşlı yamaclarda bitir. Həmişəyaşıl, hündürlüyü 40 m-ə, gövdəsinin dimateri 60 sm-ə çatan ağacdır. Uzunömürlüdür, 300 ilə kimi yaşayır. Dirək gövdəsinin qabığı bozumtul-qonur, qalın, qeyri-bərarər çatlıdır, budaqları qırmızımtıl-sarı, nazik qabıqla örtülüdür. Seyrək çətirli, iynəyarapqları tünd-yaşıldır, aşağı budaqları töküldükdən sonra çətiri ensizləşir. Uc tumurcuqları yumurtavarı və ya yumurtavarı-konusvarı, qabıqları enli-neştərvarı və ya üçkünc, kənarları seyrək, saçaqlı və saçaqsızdır.
Adi şamın qozaları may ayında əmələ gəlir, yazda yetişir. Qozaları yumurtavarı-konusvarı, yetişdikdə bönövrəyə qədər açılırlar. Apofizləri bir az piramidal-yuxarı qalxandır. Toxumları aöımyıl, bozumtul rəngdə olub, diametri 3-4 mm-dir, 1000 ədəd toxumun çəkisi orat hesabla 6,3 qr-dır. Torpağa az tələbkardır, qeyri-münbit torpaqlarda da inkişaf edir. Şaxtaya və quraqlığa davamlıdır. Şəhərin qeyri-münasib mühitinə (qaza, tüstüyə və s.) dözmür. [[Azərbaycan]]da [[Bakı]], [[Tovuz]], [[Ağstafa]], [[Quba]], [[Şamaxı]], [[Qax]], [[Şəki]], [[Zaqatala]], [[Balakən]], [[Oğuz]], [[Xaçmaz]], [[Xankəndi]] və [[Göygöl]] rayonlarının park və bağlarında təsadüf olunur. Oduncağı qiymətlidir, sənayenin müxtəlif sahələrində istifadə edilir. Adi şamın oduncağından metil və etil spirti, qatran, skipidar, fenol, kanifol və digər kimyəvi maddələr alınır.
 
'''{{latb|Pinus sylvestris}}, adi şam''' ({{lang-la|Pinus sylvestris}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Pinus}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009. </ref>
== Mənbə ==
 
<references/>
{{iynəyarpaqlı-qaralama}}
 
==Məlumat mənbələri:==
[[Kateqoriya:Azərbaycanın dərman bitkiləri]]
Деревья и кустарники СССР. т.3.1954; Флора Азербайджана. т.5. 1954; Azərbaycanın ağac və kolları. III cild. 1970; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008.
 
 
== İstinadlar==
#“Azərbaycan dendraflorasi” I cild, Baki, “Elm”, 2011, 312 səh.
 
 
== Mənbə ==
*[[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], Elşad Qurbanov, Tariyel Talıbov.
 
[[Kateqoriya:Qırmızı kitab siyahısında az qayğı tələb edən növlər]]
[[Kateqoriya:Podokarp]]
[[Kateqoriya:Dekorativ ağaclar]]
[[Kateqoriya:Avstraliya ağacları]]