Vikipediya

Liberalizm: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k Subhan6666 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Dexbot tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Liberalizmin geniş izahı
Sətir 1:
[[Şəkil:Liberalism.png|thumb]]
Liberal sözü Latınca liberdən (azad) sözündən götürülmüşdür. Liberalizm, azadlığı ilk siyasi dəyər olaraq ələ alan bir ideologiya, siyasət ənənəsi və düşüncə axınıdır. Ümumi mənada liberalizm, fərdlərin ifadə azadlığına sahib olduğu, din, dövlət və bəzən təşkilatların gücünün məhdudlaşdırıldığı, düşüncənin sərbəst bir şəkildə dolaşdığı, xüsusi təşəbbüsə imkan təmin edən bir sərbəst bazar iqtisadiyyatının olduğu, hüququn üstünlüyünü etibarlı edən şəffaf bir dövlət modeli və ictimai həyat nizamının formasıdır. Liberalizmin kökləri qərb işıqlanma müddətinə söykənsə də, bu gün üçün termin sağdan sola siyasi təməlin fərqli nöqtələrini əhatə edən, azadlıq əsaslı bir düşüncə xəttini dəstəkləyir.
Liberalizm, fərdi azadlıqları və haqqları müdafiə edən siyasi ideologiyadır. Liberallar geniş bir fikir müxtəlifliyinə sahib olsalarda, sekulyar dövlet, ifadə azadlığı, mülkiyyət hüququ, inanc azadlığı, ticarət azadlığı kimi fikrləri dəstəkləyirlər. 18-ci əsrdə liberal fikirlərin Maarifçilik çağı filosofları və iqtisadiyyatçıları arasında yayılması liberalizm ilk dəfə nəzərəçarpan bir siyasi hərəkat olaraq ortaya çıxmışdır. Liberal düşüncə; Dövlet dini, mütleq monarxiya, kralların dini haqqlarına qarşı çıxırdılar. Liberalizm müasir dövrdə ortaya çıxmışdır. Liberal düşüncə; Dövlet dini, mütleq monarxiya, kralların dini haqqlarına qarşı çıxırdılar. Liberalizm müasir dövrdə ortaya çıxmış ilk siyasi ideologiyadır. Digər siyasi ideologiyaların böyük qismi liberalizmə bir reaksiya və onun tənqidi üzərindən şəkillənib inkşaf etmələri ölçüsündə, onun hərhansı bir ideologiya olmayıb, bir meta-ideologiya olduğu deyilə bilər.
 
== Etimologiyası ==
''Liberalizm'' (lang-fr|libéralisme) istər iqtisadiyyat fəlsəfəsində, istərsə də siyasət fəlsəfəsində dövlət, cəmiyyət və fərd arasındakı bütün əlaqələrdə fərdin haqq və azadlıqlarını önə çıxaran; hər fərdin vicdan, inanc və düşüncə azadlığının tanınmasının vacib olduğunu müdafiə edən iqtisadi və siyasi təlimə liberalizm deyilir.
Liberalizm, siyasi ədəbiyyatda istifadə etdiyimiz digər terminlərə nisbətən olduqca yenidir. Avropa qaynaqlı, İspan dilindən törənmiş bir söz olmaqla yanaşı əsli latıncadır. İspan dilindən İngiliscəyə keçmiş və ilk dəfə 19-cu əsrin əvvəllərində siyasi ədəbiyyata girmişdir. Bu söz əvvəllər milli olmayan siyasəti ifadə etmək məqsədiylə pisləyici-ittihamedici bir mənada ifadə edilmişdir. Maraqlı şəkildə daha sonraki illərdə İspanlar "liberal" sifətini İngilis mənşəli siyasəti ifadə etmək məqsədi ilə ilə istifadə olunmağa başlanmış və Lokçu Konstitusiyalı monarxiya və parlament sisteminin əsaslarını müdafiə edən millət vəkillərini "liberales" olaraq adlandırmışlar. Başqa bir fikrə görə Adam Smit Xalqların Sərvətin'dəki "liberal ixracat və idxalat sistemi" ifadəsi ilə liberal qavramını ilk istifadə edən yazıçı olmuşdur. Vaxt keçdikcə istifadəsi yayılan qavram, əsrin ortalarına və sonlarına doğru siyasət lüğətinə yerləşərək, laissez faire laissez passer (buraxın etsinlər, buraxın keçsinlər) ifadəsinin yerini almış və fikir azadlığını, İfadə azadlığını və sərbəst ticarəti müdafiə edənlərin adlandırılmasında istifadə olunan etiket halına gəlmişdir.Ancaq daha sonra liberalizmin bir qavram olaraq getdikcə elastikləşmişdir. Gündəlik dildə, liberalizm, özündən bəhs etdirən fəqət doğru bir tərifi verilmədən üstəlik mənası və önəmi yetəri qədər vurğulanmadan istifadə olunan bir qavram xüsusiyyətini almışdır. Etimoloji olaraq "liberalizm" və "liberty (azadlıq) sözləri arasında əlaqə və birləşmə vardır. Lüdvinq fon Mizesə görə "liberalizm bir siyasi doktrinadır" Mizes, Liberalizmin bir "nəzəriyyə" olmadığını praxeology (insan davranışını öyrenen disiplin) xüsusilə iqtisadiyyat elmi tərəfindən insanın davranış problemlərinə aid inkşaf etdirilmiş nəzəriyyələrin tətbiqi olduğunu deyir. Bir başqa ifadə ilə, liberalizm tətbiqi iqtisadiyyatdan ibarətdir.
 
== Liberalizmin Tarixi ==
Bu məzmunda, dövlətin iqtisadiyyata müdaxiləsinin ən aşağı səviyyəyə endirilməsinin tərəfdarı olan, daha ideal olanın isə dövlətin fərdlər, siniflər və beynəlxalq iqtisadi əlaqələrə heç bir şəkildə müdaxilə etməməli olduğunu önə sürən və konkret izahatını "Buraxın etsinlər, buraxın keçsinlər" "Laiseez faire laisez passer" sözündə tapan təlim, iqtisadi liberalizm deyə adlandırılır; dövlət səlahiyyətlərinin hər anlamda və hər sahədə məhdudlaşdırılması, bu səlahiyyəti əlində tutanların cəmiyyətin elementlər fərdlərin həyatlarını necə istiqamətləndirəcəklərinə hər hansı bir səbəb irəli sürərək heç bir şəkildə qarışmamalı olduğunu müdafiə edən, dövlətin ictimai və mədəni həyatın təşkil edilməsində heç bir təyin edici rol boynuna götürməmək olduğunun konkret izahatını verərək "Ən yaxşı hökumət ən az hökm edəndir" sözündə tapan təlimə isə siyasi liberalizm deyilir.
 
=== Doğuşu ===
Siyasət fəlsəfəsi, liberal siyasət nəzəriyyəsi ilə yaxından əlaqəli azadlıq, tolerantlıq, fərdi haqqlar, demokratiya və hüquq qanunları kimi qanunların fəlsəfə tərəfindən dayaqlarını araşdırır. Liberallara görə, siyasi quruluşlar siyasi və ictimai mənfəətlərdən müstəqil olaraq fərdi mənfəətlərin qorunmasına və təmin edilməsinə etdikləri faydalar məzmununda legitimləşirlər.
Liberalizmin köklərinin antik çağda Qədim Yunan Siyasi və İqtisadi düşüncəsinə qədər uzandığı düşünülür. E.Ә.5 əsrdə Sofistlərin (Protoqar, Gorgiy və digərləri) düşüncə sistemində liberal düşüncənin izlərini görmək mümkündür. Qədim dünyada bəzi fikir adamları öz əsərləri ilə onlardan sonrakı fikir adamları üzərində təsir yaratmış və liberal ideologiyanın yaranmasına kömek etmişlər. Misal olaraq Aristotelin "Siyasət" adlı əsəri bu mövzu ilə yaxından əlaqəlidir. Orta Çağda Xristian və İslam dünyasında bəxi liberal fikirlərə rast gəlinir. Xristian dünyasında Saint Thomas D'Aquino ilk dəfə iqtidara sərhəd qoyulması və azadlığın qorunmasına aid fikirlər ortaya atmışdır. Aquino bu mənada Konstitusiyaçılığın, iqtidara sərhəd qoyulması anlayışının, ilk müdafiəçilərindən biri olaraq qəbul olunur. O Dövrdə Saint Paulusun "Bütün iqtidar Tanrıdan gəlir" sözünə qarşılıq olaraq Saint Thomas, "Bütün iqtidar tanrıdan gəlir, fəqət xalqın vasitəsi ilə həyata keçirilir" fikrini müdafiə edirdi. Yene Ortaçağda İslam fikir adamı İbn Xəldun liberalizmin ilk xəbərçilərindəndir. İbn Xəldun Müqəddimə adlı əsərində liberalizmin bəzi təməl prinsiplərinə rast gəlinir.
 
=== İntibah Dövrü ===
Liberal mütəfəkkirlər, istər hər cəmiyyət və mədəniyyətin öz sonunu öz içində daşıdığı düşüncəsinə istərsə də siyasi və ictimai quruluşların insanı daha yaxşıya doğru çevirmə kimi bir məqsəd daşımalarının lazım olduğu fikirinə qarşı çıxırlar. Liberal fəlsəfəçilərə görə, maddi olsun, mənəvi olsun hər adamın öz məqsədləri vardır və bu məqsədlər başqalarınınkıyla təbii olaraq uyğunlaşma içində olmadığından fərdlərin məqsədləri uğruna nələri edə biləcəkləri ilə başqalarının məqsədlərini hansı baxımlardan quracağına şərait yaradan qaydalar yaradılmalıdır. Bu məzmunda siyasət fəlsəfəsinin vəzifəsi, bir tərəfdən fərdlərin ayrı-ayrı istəklərinə cavab verən, bir tərəfdən də cəmiyyəti zəmanət altına alan bir həyat forması hazırlamaqdır. Liberalizm ilə fəlsəfəsi, "sol" tərəfindən rifah və iqtidarın bir neçə adamın əlində toplanmasına qarşı heç bir müdafiəsi olmayan və insanın ictimai və siyasi təbiətinə bağlı hər hansı bir təhlil etmədən məhrum "azad bazar ideologiyası" olmaqla tənqid olunar.
intibah dövrü, onunla birlikdə gələn yeni insan konsepti və bu konseptə bağlı olaraq vurğulanan azadlıq qavramıdır. İntibah dövrünün əsl önəmi azadlıq qavramı çərçivəsində meydana gələn fərdiyyətçilik anlayışının inkşafına kömek edərək yeni bir insan fəlsəfəsi yaratmış olmasıdır. Bu fəlsəfe liberalizmin ən əsas prinsipləri olan fərdiyyətçilik və azadlıq anlayışının inkşafına töhfə vermişdir. İnbah dövrünün insan anlayışının ən əsas xüsusiyyəti insanın özü öz əli ilə tarix yaratması, öz düşüncəsinə görə hərəkət etməsi və bundan məsul olması anlayışıdır. İntibahla birlikdə insan fərd olaraq cəmiyyətdən ayrı bir varlıq halında başa düşülməyə başlamışdır. İnsan ağlının tək yol göstərən olduğu qəbul edilmiş, insan ağlının davamlı şəkildə irəliyə getdiyi anlayışı ağıl xarici qadağaların qaldırılaraq ağıla uyğun "rasional" bir qayda qurmağın gərəkli olmağı qəbul olunmuşdur. Liberal axtarışlar və Fransız inqilabı ilə birlikdə azadlıq, bərabərlik, qardaşlıq mottoları bu axtarışların tarixi nəticələri olmuşdur.
 
== Amerikan İnqilabı ==
 
== Fransız İnqilabı ==
'''Liberalist üçün azad o fərddir ki, özlüyündə yetərlidir, rasional, eqoist bir qaydada fəaliyyət göstərir'''.
 
 
Buna görə də, bizim liberalizmə individualizm kimi verdiyimiz tərif kortəbii deyildir. Liberalizm onun nəzərdə tuttuğu sosial fəlsəfə və ya antologiya olmadan başa düşülə bilməz. Eləcə də, azadlıq haqqında istənilən təlim nəyəsə münasibətdə azad olmağın nə demək olması barədə uyğun təlim olmadan başa düşülə bilməz.
 
Qeyd etmək zərurudir ki, “liberalizm” termini ən çox azadlığı başlıca dəyər kimi şərh edən siyasi-iqtisadi nəzəriyyələrin xarekteristası üçün, maarifçi şəxsi mənafe isə əsas hərəkətverici qüvvə kimi istifadə olunur. Eyni zamanda bu nəzəriyyələr dövlətə müstəqil iştirakçıların fəaliyyət sferasını müdafiə etmək vəzifəsini, yəni sülhün və nizamın təmin olunması vəzifəsini, siyasi stabilliyin və mülkiyyət hüququ vəzifəsini şamil edir. Bütün bunlar rasional olaraq qabaqcadan söylənilən əməlləri mümkün edir. Sözün adi mənasında başa düşülən və dövlətin əməllərinin despotikliyini və özbaşınalığını deyil, insan azadlıqlarının bazis xarakterini nəzərdə tutan “liberalizm” əsasında Hobbsun liberalist adlandırmaq qeyri təbii olardı.
 
Bu terminologiyanın üstünlüyü ondadır ki, kapitalizmin müxtəlif fazaların ideologiyaları arasındakı bəzi əlaqələri onun köməyi ilə təsəvvür etmək olar. Hobbsun ideoloqu olduğu erkən faza üçün sağ qalmaq uğrunda amansız mübarizə və mütləq monarxiyanın zəruriliyi xarakterik idi. Növbəti fazada (Lokk) kapitalizm möhkəmləməyə başlamışdır və mütləq monarx qarşısında özünün sarsılmaz hüquqlarını müdafiə etmək burjuaziya üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir. İnkişaf etmiş kapitalizmin təşəkkülü ilə burjuaziya dünyadan həzz ala bildi, həzz və gəlir anlayışları isə müəyyən mənada özünü qoruyub saxlama və anadangəlmə siyasi hüquq anlayışların yerini tutdu. Müqavilə ideyası öz yerini dövləti hakimiyyətin utilitarist bəraət qazandırılmasına verdi və dövlətin qarışması prinsipinə əsaslanan radikal liberalizm yarandı (Rikardo, Smith).
Liberalizmə yönəldilən bir başqa təməl tənqid də liberalizmin ictimai faktoru arxa plana itələyərək cəmiyyətlərdən ayrı fərdlərin ya da mücərrəd qaydaların olduğunu qəbul etməsidir.
 
== Liberalizmin formaları ==
Liberalizm içində dərin qarşıdurmalar və əleyhdarlıqlar olan bir sistemdir. Bu qarışıqlıqlar klassik liberalizm xaricində fərqli meyllər meydana gəlməsini təmin etdi. Liberalizmin aşağıdakı formaları var:
 
 
* Siyasi liberalizm - liberal demokratiya tərəfdarlığı
 
* Mədəni liberalizm - fərdi haqq və azadlıqların kimi dövlətsəl və ya dini səbəblər üzündən məhdudlaşdırılması əleyhdarlığı
 
 
* İqtisadi liberalizm dövlət mülkiyyətinə qarşı xüsusi mülkiyyət haqqı tərəfdarlığı
 
 
* İctimai liberalizm fürsət bərabərsizliyinə qarşı olaraq bərabərlik tərəfdarlığı
 
 
* Mühafizəkar liberalizm Fərdi azadlıq, sərbəst iqtisadiyyat təşəbbüskarlığı, düşüncə və din və vicdan azadlığını xalqın ənənəvi ,mədəni quruluşu nəzərə alan sağçı ideologiya azadlığıdır.
 
== Fəlsəfə ==
 
== Mənbə ==
* Adams, Ian. ''Ideology and politics in Britain today''. Manchester: Manchester University Press, 1998. ISBN 0-7190-5056-1
 
* [[Eric Alterman|Alterman, Eric]]. ''Why We're Liberals''. New York: Viking Adult, 2008. ISBN 0-670-01860-0
http://www.felsefe.gen.tr/liberalizm_nedir.asp
* Ameringer, Charles. ''Political parties of the Americas, 1980s to 1990s''. Westport: Greenwood Publishing Group, 1992. ISBN 0-313-27418-5
 
* [[Samir Amin|Amin, Samir]]. ''The liberal virus: permanent war and the americanization of the world''. New York: Monthly Review Press, 2004.
Felsefe Sözlüğü; Bilim ve Sanat Yayınları; 2002
* Antoninus, Marcus Aurelius. ''The Meditations of Marcus Aurelius Antoninus''. New York: Oxford University Press, 2008. ISBN 0-19-954059-4
 
* Arnold, N. Scott. ''Imposing values: an essay on liberalism and regulation''. New York: Oxford University Press, 2009. ISBN 0-495-50112-3
{{Siyasi ideologiyalar}}
* Auerbach, Alan and Kotlikoff, Laurence. ''Macroeconomics'' Cambridge: MIT Press, 1998. ISBN 0-262-01170-0
* Barzilai, Gad. ''Communities and Law: Politics and Cultures of Legal Identities'' University of Michigan Press, 2003. ISBN 978-0-472-03079-8
* Bell, Duncan. "What is Liberalism?". Political Theory, 42/6 (2014).
* Brack, Duncan and Randall, Ed (eds.). ''Dictionary of Liberal Thought''. London: Politico's Publishing, 2007. ISBN 978-1-84275-167-1
* [[George Brandis]], Tom Harley & [[Donald Markwell]] (editors). ''Liberals Face the Future: Essays on Australian Liberalism'', Melbourne: Oxford University Press, 1984.
* [[Alan Bullock]] & [[Maurice Shock]] (editors). ''The Liberal Tradition: From Fox to Keynes'', Oxford: Clarendon Press, 1967.
* Chodos, Robert et al. ''The unmaking of Canada: the hidden theme in Canadian history since 1945''. Halifax: James Lorimer & Company, 1991. ISBN 1-55028-337-5
* Coker, Christopher. ''Twilight of the West''. Boulder: Westview Press, 1998. ISBN 0-8133-3368-7
* Colomer, Josep Maria. ''Great Empires, Small Nations''. New York: Routledge, 2007. ISBN 0-415-43775-X
* Cook, Richard. ''The Grand Old Man''. Whitefish: Kessinger Publishing, 2004. ISBN 1-4191-6449-X
* Delaney, Tim. ''The march of unreason: science, democracy, and the new fundamentalism''. New York: Oxford University Press, 2005. ISBN 0-19-280485-5
* Diamond, Larry. ''The Spirit of Democracy''. New York: Macmillan, 2008. ISBN 0-8050-7869-X
* Dobson, John. ''Bulls, Bears, Boom, and Bust''. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2006. ISBN 1-85109-553-5
* Dorrien, Gary. ''The making of American liberal theology''. Louisville: Westminster John Knox Press, 2001. ISBN 0-664-22354-0
* Farr, Thomas. ''World of Faith and Freedom''. New York: Oxford University Press US, 2008.ISBN 0-19-517995-1
* Falco, Maria. ''Feminist interpretations of Mary Wollstonecraft''. State College: Penn State Press, 1996. ISBN 0-271-01493-8
* Fawcett, Edmund. ''Liberalism: The Life of an Idea''. Princeton, NJ: [[Princeton University Press]], 2014. ISBN 978-0-691-15689-7
* Flamm, Michael and Steigerwald, David. ''Debating the 1960s: liberal, conservative, and radical perspectives''. Lanham: Rowman & Littlefield, 2008. ISBN 0-7425-2212-1
* Frey, Linda and Frey, Marsha. ''The French Revolution''. Westport: Greenwood Press, 2004.ISBN 0-313-32193-0
* Gallagher, Michael et al. ''Representative government in modern Europe''. New York: McGraw Hill, 2001. ISBN 0-07-232267-5
* Gifford, Rob. ''China Road: A Journey into the Future of a Rising Power''. Random House, 2008. ISBN 0-8129-7524-3
* Godwin, Kenneth et al. ''School choice tradeoffs: liberty, equity, and diversity''. Austin: University of Texas Press, 2002. ISBN 0-292-72842-5
* Gould, Andrew. ''Origins of liberal dominance''. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1999.ISBN 0-472-11015-2
* Gray, John. ''Liberalism''. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1995. ISBN 0-8166-2801-7
* Grigsby, Ellen. ''Analyzing Politics: An Introduction to Political Science''. Florence: Cengage Learning, 2008. ISBN 0-495-50112-3
* Gross, Jonathan. ''Byron: the erotic liberal''. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2001. ISBN 0-7425-1162-6
* Hafner, Danica and Ramet, Sabrina. ''Democratic transition in Slovenia: value transformation, education, and media''. College Station: Texas A&M University Press, 2006. ISBN 1-58544-525-8
* Handelsman, Michael. ''Culture and Customs of Ecuador''. Westport: Greenwood Press, 2000.ISBN 0-313-30244-8
* [[Louis Hartz|Hartz, Louis]]. ''The liberal tradition in America''. New York: Houghton Mifflin Harcourt, 1955.ISBN 0-15-651269-6
*
* Hodge, Carl. ''Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800–1944''. Westport: Greenwood Publishing Group, 2008. ISBN 0-313-33406-4
* Jensen, Pamela Grande. ''Finding a new feminism: rethinking the woman question for liberal democracy''. Lanham: Rowman & Littlefield, 1996. ISBN 0-8476-8189-0
* Johnson, Paul. ''The Renaissance: A Short History''. New York: Modern Library, 2002. ISBN 0-8129-6619-8
*
* Karatnycky, Adrian. ''Freedom in the World''. Piscataway: Transaction Publishers, 2000. ISBN 0-7658-0760-2
* Karatnycky, Adrian et al. ''Nations in transit, 2001''. Piscataway: Transaction Publishers, 2001.ISBN 0-7658-0897-8
* Kelly, Paul. ''Liberalism''. Cambridge: Polity Press, 2005. ISBN 0-7456-3291-2
* Kirchner, Emil. ''Liberal parties in Western Europe''. Cambridge: Cambridge University Press, 1988. ISBN 0-521-32394-0
* Knoop, Todd. ''Recessions and Depressions'' Westport: Greenwood Press, 2004. ISBN 0-313-38163-1
* Koerner, Kirk. ''Liberalism and its critics''. Oxford: Taylor & Francis, 1985. ISBN 0-7099-1551-9
* Leroux, Robert, ''Political Economy and Liberalism in France: The Contributions of Frédéric Bastiat'', London and New York, 2011.
* Leroux, Robert, Davi M. Hart (eds), ''French Liberalism in the 19th Century'', London and New York: London, 2012.
* Lightfoot, Simon. ''Europeanizing social democracy?: the rise of the Party of European Socialists''. New York: Routledge, 2005. ISBN 0-415-34803-X
* [[Domenico Losurdo|Losurdo, Domenico]]. ''Liberalism: a counter-history''. London: Verso, 2011
* Lyons, Martyn. ''Napoleon Bonaparte and the Legacy of the French Revolution''. New York: St. Martin's Press, Inc., 1994. ISBN 0-312-12123-7
* Mackenzie, G. Calvin and Weisbrot, Robert. ''The liberal hour: Washington and the politics of change in the 1960s''. New York: Penguin Group, 2008. ISBN 1-59420-170-6
* Manent, Pierre and Seigel, Jerrold. ''An Intellectual History of Liberalism''. Princeton: Princeton University Press, 1996. ISBN 0-691-02911-3
* [[Donald Markwell]]. ''[[John Maynard Keynes]] and International Relations: Economic Paths to War and Peace'', Oxford University Press, 2006.
* Mazower, Mark. ''Dark Continent''. New York: Vintage Books, 1998. ISBN 0-679-75704-X
* Monsma, Stephen and Soper, J. Christopher. ''The Challenge of Pluralism: Church and State in Five Democracies''. Lanham: Rowman & Littlefield, 2008. ISBN 0-7425-5417-1
* [[Robert Roswell Palmer|Palmer, R.R.]] and Joel Colton. ''A History of the Modern World''. New York: McGraw Hill, Inc., 1995. ISBN 0-07-040826-2
* Perry, Marvin et al. ''Western Civilization: Ideas, Politics, and Society''. Florence, KY: Cengage Learning, 2008. ISBN 0-547-14742-2
* Pierson, Paul. ''The New Politics of the Welfare State''. New York: Oxford University Press, 2001. ISBN 0-19-829756-4
* Puddington, Arch. ''Freedom in the World: The Annual Survey of Political Rights and Civil Liberties''. Lanham: Rowman & Littlefield, 2007. ISBN 0-7425-5897-5
* Riff, Michael. ''Dictionary of modern political ideologies''. Manchester: Manchester University Press, 1990. ISBN 0-7190-3289-X
* Rivlin, Alice. ''Reviving the American Dream'' Washington D.C.: Brookings Institution Press, 1992. ISBN 0-8157-7476-1
* Ros, Agustin. ''Profits for all?: the cost and benefits of employee ownership''. New York: Nova Publishers, 2001. ISBN 1-59033-061-7
* Routledge, Paul et al. ''The geopolitics reader''. New York: Routledge, 2006. ISBN 0-415-34148-5
*
* [[Alan Ryan|Ryan, Alan]]. ''The Philosophy of John Stuart Mill''. Humanity Books: 1970. ISBN 978-1-57392-404-7.
* [[Alan Ryan|Ryan, Alan]]. ''The Making of Modern Liberalism'' (Princeton UP, 2012)
* [[Alan Ryan|Ryan, Alan]]. ''On Politics: A History of Political Thought: From Herodotus to the Present''. Allen Lane, 2012. ISBN 978-0-87140-465-7.
* Shell, Jonathan. ''The Unconquerable World: Power, Nonviolence, and the Will of the People''. New York: Macmillan, 2004. ISBN 0-8050-4457-4
* Shaw, G. K. ''Keynesian Economics: The Permanent Revolution''. Aldershot, England: Edward Elgar Publishing Company, 1988. ISBN 1-85278-099-1
* Sinclair, Timothy. ''Global governance: critical concepts in political science''. Oxford: Taylor & Francis, 2004. ISBN 0-415-27662-4
* Song, Robert. ''Christianity and Liberal Society''. Oxford: Oxford University Press, 2006. ISBN 0-19-826933-1
* Stacy, Lee. ''Mexico and the United States''. New York: Marshall Cavendish Corporation, 2002.ISBN 0-7614-7402-1
* Steinberg, David I. ''Burma: the State of Myanmar''. Georgetown University Press, 2001. ISBN 0-87840-893-2
* Steindl, Frank. ''Understanding Economic Recovery in the 1930s''. Ann Arbor: University of Michigan Press, 2004. ISBN 0-472-11348-8
* Susser, Bernard. ''Political ideology in the modern world''. Upper Saddle River: Allyn and Bacon, 1995. ISBN 0-02-418442-X
*
* Van den Berghe, Pierre. ''The Liberal dilemma in South Africa''. Oxford: Taylor & Francis, 1979.ISBN 0-7099-0136-4
* Van Schie, P. G. C. and Voermann, Gerrit. ''The dividing line between success and failure: a comparison of Liberalism in the Netherlands and Germany in the 19th and 20th Centuries''. Berlin: LIT Verlag Berlin-Hamburg-Münster, 2006. ISBN 3-8258-7668-3
* Various authors. ''Countries of the World & Their Leaders Yearbook 08, Volume 2''. Detroit: Thomson Gale, 2007. ISBN 0-7876-8108-3
* Venturelli, Shalini. ''Liberalizing the European media: politics, regulation, and the public sphere''. New York: Oxford University Press, 1998. ISBN 0-19-823379-5
* Wallerstein, Immanuel. ''The Modern World-System IV: Centrist Liberalism trimphant 1789–1914''. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 2011.
* Wempe, Ben. ''T. H. Green's theory of positive freedom: from metaphysics to political theory''. Exeter: Imprint Academic, 2004. ISBN 0-907845-58-4
* Whitfield, Stephen. ''Companion to twentieth-century America''. Hoboken: Wiley-Blackwell, 2004.ISBN 0-631-21100-4
* [[Alan Wolfe|Wolfe, Alan]]. ''The Future of Liberalism''. New York: Random House, Inc., 2009. ISBN 0-307-38625-2
* Worell, Judith. ''Encyclopedia of women and gender, Volume I''. Amsterdam: Elsevier, 2001.ISBN 0-12-227246-3
*
* Zvesper, John. ''Nature and liberty''. New York: Routledge, 1993. [[X%C3%BCsusi%3ABookSources/0415089239|ISBN 0-415-08923]]
 
[[Kateqoriya:Liberalizm| ]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Liberalizm"