Akademizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 7:
XVIII əsrin sonları-XIX əsrin ortalarından başlayaraq, akademik sistem öz təsir gücünü itirməyə başlayır, [[realizm]] və [[impressionizm]] cərəyanlarının formalaşması akademik sistemi qismən sıxışdırır və akademizm konservativlikdə, individual baxışların sıxışdırılmasında günahlandırılır. XX əsrdə bütün mümkün formalarla ənənəvi rəssamlıq sisteminə qarşı mübarizə aparan və müstəqil fəaliyyəti təbliğ edən [[modernizm]]in meydana çıxması ilə ənənəvi akademik sistem tamamilə çökdü. Bununla belə, hətta müasir dövrdə belə qədim sənət məktəbləri olan akademiyaların tədris metodları [[Bauhaus]] və başqa sənət məktəbləri tərəfindən yaşadılır, [[kubizm]] və simvolizmdəki formal intellektualizasiya, [[sürrealizm]]də alleqoriyalardan istifadə olunmasında akademizmin stilistikası müşahidə olunur. Akademizmin idealları dəyərli hesab edilərək sonradan universitetlərin və sənət məktəblərinin tədris planına qaytarılsa da, rəssamlar üçün iki əsas qayda müəyyən edilmişdir: müasir incəsənət dünyasında tələb olunan səviyyədə yaradıcılıqla məşğul ola bilmək üçün rəssamın möhkəm intellektual bazası olmalıdır və həmçinin ümumi istifadədə olan bəzi qiymətləndirmə meyarlarına sadiq qalınmalıdır. Modernizmin meydana çıxmasından sonra akademizmə qədim dövrlərin qalığı kimi baxılsa da, 1970-ci illərdən etibarən yenidən maraq göstərilməyə başlanmışdır. Hazırda müasir akademik rəssamların əsərləri dünyanın əksər məşhur muzeylərinin salonlarını bəzəyir və onların əsərlərinin qiyməti günü-gündən artır. Bununla belə əvvəl elm kimi qəbul edilən akademizm, əksər müasir sənətşünaslar tərəfindən ritorik qarşılanır və ənənəvi-konservativ yanaşma kimi qəbul edilir. <ref name="Kino"/><ref name="cork"/><ref>[http://www.daheshmuseum.org/about/critics.php ''Critic's Turn'']. Dahesh Museum of Art</ref>
== Etimologiyası ==
''“Akademiya”'' sözü [[Qədim Yunanıstan]]la əlaqəlidir ({{Lang-el|Ακαδήμεια, Akadimeia}}). [[Afina]] şəhəri yaxınlığında yerləşən və ilahnə [[Afina (mifologiya)|Afinaya]] həsr edilmiş [[Zeytun ağacı|zeytun ağaclarından]] ibarət müqəddəs bağ bu cür adlandırılırdı. Sözün arxaik forması “''Hekademia''” ({{labg-el|Ἑκαδήμεια}}) olsa da, klassik dövrdə bağın sahibi olduğuna inanılan qəhrəman [[Akadem]]in adı ilə assosasiv şəkildə söz “''Akadimeia''” formasına salınmışdır. Bağ xüsusi qorunmaya sahib olmuş və burdakı zeytun ağaclarından əldə olunmuş [[zeytun yağı]] [[Panafiney oyunları]]nın qalibinə hədiyyə edilmişdir.<ref>Schmitz, Leonhard. ''Academus''. IN Smith, William. ''Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology''. Boston, 1870. Vol. 1, p. 5</ref> Bu ərazidə [[Platon]] sonradan [[Platonun Akademiyası|Platon akademiyası]] kimi məşhurlaşmış fəlsəfə məktəbinin əsasını qoymuşdur. Əsrlər sonra, [[1427]]-ci ildə [[Podco Braççolini]] ehtimal ki, [[Mark Tulli Siseron|Siserondan]] ilhamlanaraq yaradığı məktəbi akademiya adlandırmış və həmin dövrdən etibarən termin [[platonizm]]i yenidən dirçəldən [[Humanizm|humanist]] italyanlar arasında geniş yayılmağa başlamışdır. [[1450]]-ci ildə bir qrup intellektual Alamano Rinuççininin ətrafında toplaşaraq ''“Chorus Achademiae Florentinae”'' yaradır. Növbəti onillik ərzində, [[1471]]-ci ildə [[Pomponi Let]] “Akademiya Romana”nın üzvü olan humanistlərlə görüşür, kardinal [[Nikeyalı Vissarion|Vissarion]] isə özünün adını daşıyan akademiya formalaşdırır. Lakin daha mühüm hadisə [[1470]]-ci ildə [[Marsilio Finiço]] tərəfindən əsası qoyulmuş və [[Ancelo Poliçiano]], [[Kristoforo Landino]] və [[Covanni Piko della Mirandolla]] kimi şəxsləri ətrafında birləşdirmiş ''“[[Kareci Platon Akademiyası|Accademia Platon]]”''un yaradılması olur. Bundan sonra bütün Avropada geniş yayılmış söz intellektuallar, sənətkarlar və klassik dövr tədqiqatçılarının görüş yeri, tədqiqatçılar qrupu və fəlsəfi hərəkat anlamlarında istifadə olunur. Daha sonra əhatə dairəsi daha da genişlənən söz “[[universitet]]” sözünə sinonim, konsert/teatr zalı, mədəni, bədii və ya elmi qrup anlamında da istifadə olunurdu. [[İntibah dövrü]]ndə yaradılmış ilk akademiyalar formal xarakter daşısalar da, XVI əsrdə [[Rusiya]]da qaydaları qısa detallarına qədər müəyyən edilmiş ciddi akademiya yaradıldı. Xüsusi qaydalara malik ilk akademiya [[1531]]-ci ildə [[Siena]]da yaradılmış ''“Academia dei Rozzi”'' olmuşdur. Akademiyanın bütün fəaliyyəti iki qrupa bölünmüşdü: fəlsəfi tədqiqatlar (filosóficas) və elmi tədqiqatlar. İncəsənəti öyrənən və tədqiq edən xüsusi akademiyalar isə bir müddət sonra formalaşdırılmağa başladı. <ref>Pevsner, Nikolaus. [http://books.google.com/books?id=E9lMWx20zrAC&pg=PA50&dq=%22academic+art%22&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=3&hl=pt-BR&cd=266#v=onepage&q=%22academic%20art%22&f=false ''Academias de arte: passado e presente'']. Companhia das Letras, 2005. pp. 69-72; 76-78</ref>
== Akademistlər ==
* [[Jan Oqüst Dominik Enqr]]
| |||