Vikipediya

Bəşər Əsəd: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
tərəfli məlumat çıxarıldı
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Yanlış adlandırma}}
{{tərəfli}}
{{mənbə azlığı}}
{{vikiləşdirmək}}
 
{{Dövlət xadimi
| azərbaycan dilində adı = Bəşşar əl-Əsəd
Sətir 27 ⟶ 22:
| imzası =
}}
'''Bəşşar əl-Əsəd'''<ref>[http://www.president.az/articles/1140 Suriya Ərəb Respublikasının Prezidenti Bəşşar əl-Əsəd İlham Əliyevə telefonla zəng etmişdir. '''president.az''']</ref> və ya '''Bəşər Əsəd''' ([[Ərəbcə]]: بَشَّار الأسد, Bəşşar əl-Əsəd) - [[Suriya]] prezidenti.▼
 
▲'''Bəşşar əl-Əsəd'''<ref>[http://www.president.az/articles/1140 Suriya Ərəb Respublikasının Prezidenti Bəşşar əl-Əsəd İlham Əliyevə telefonla zəng etmişdir. '''president.az''']</ref> və ya, '''BəşərBəşar Əsəd''' ([[Ərəbcə]]: {{lang-ar|بَشَّار الأسد}}, Bəşşar əl-Əsəd) -— [[SuriyaBaas Partiyası]]nın lideri və ondan əvvəlki [[Hafiz Əsəd]]in oğludur. Suriya prezidenti, cərrah-oftalmoloqdur.
== Həyatı ==▼
[[Baas Partiyası]]nın lideri və ondan əvvəlki [[Hafiz Əsəd]]in oğludur. Suriya prezidenti, cərrah-oftalmoloqdur.
 
▲== Həyatı ==
Bəşşar Əsəd 1965-ci il sentyabr ayının 11-də Suriyanın paytaxtı Dəməşq şəhərində anadan olub, ölkənin nüfuzlu Kəlbiyyə qəbiləsindəndir. Atası 29 il ərzində Suriyanı idarə edən sabiq prezident və Baas partiyasının keçmiş sədri Hafiz Əsəddir. Dəməşqdəki fransız-ərəb təmayüllü “əl"əl-Hürriyyə”Hürriyyə" liseyində orta təhsilini bitirən Bəşşar daha sonra Dəməşq universitetinin Oftalmologiya fakültəsinə daxil olur. 1992-ci ildə o, oftalmologiya üzrə təcrübə keçmək və təhsilini davam etdirmək üçün İngiltərənin paytaxı Londona gedir və burada Qərb Göz HospitlındaHospitalında təcrübə keçir.
 
1994-cü ildə atası Hafiz Əsəddən sonra prezidentlik postuna varis hesab edilən böyük qardaşı Basil Əsədin avtomobil qəzasında həyatını itirməsindən sonra Bəşşar Suriyaya çağırılır. Suriyaya qayıdan Bəşşar elə həmin il (1994) Hama Hərbi Akademiyasına qəbul edilir. 1999-cu ildə isə o, artıq polkovnik rütbəsi daşıyan hərbçi və diplomatik vəzifə tutan siyasi fiqur idi. 2000-ci ildə isə Bəşşar Əsəd hakim Baas partiyasının sədri vəzifəsinə gətirilir.
 
2000-ci ildə Hafiz Əsədin vəfat etməsindən sonra prezident səlahiyyətlərini müvəqqəti olaraq, Əbdülhəlim Xəddam icra edir. Hafiz Əsədin ölümündən sonra təcili toplanan parlamentin prezident seçiləcək şəxsə qoyulan 40 yaş məhdudiyyətini 34 yaş ilə dəyişməsindən sonra Bəşşar Əsəd Suriya prezidenti rəqibsiz keçirilən seçkilərdə 97% səslə ölkənin yeni prezidenti seçilir. 2006-cı il iyun ayının 11-də isə Bəşşar Əsəd Suriya Silahlı Qüvvələrinin Baş komandanı vəzifəsini də icra etməyə başlayır.
 
Daxili siyasəti: Bəşşarın prezident seçilənədək Suriya ictimaiyyətindəki rolu onun Suriya Kompüter Cəmiyyətinin sədri olması və 2001-ci ildə ölkəyə interneti gətirməsi ilə məhdudlaşırdı. Bəşşar Əsəd daxili siyasətdə müəyyən “yumşaqlığı”"yumşaqlığı" ilə atasından fərqlənir. Bəşşarın daxili siyasəti onun insan hüquqlarına saymazyana yanaşması, səthi iqtisadi islahatlar aparması və ölkədə rüşvətxorluğun və korrupsiyanın yayılması ilə müşayiət olunan sosial-iqtisadi tənəzzülə görə tənqid olunur.
 
Habelə Bəşşar prezident seçildikdən sonra demokratiyanı Suriyada həyatın daha da yaxşılaşdırılması üçün vasitə hesab etdiyini bildirir. Belə ki, Əsəd prezident vəzifələrini icra etməyə başladığı zaman dərhal Mezze həbsxanasını bağlayaraq, yüzlərlə siyasi məhbusu sərbəst buraxır.
 
Əsədin iqtisadi islahatları çərçivəsində özəl sahibkarlığın, xüsusilə də bank sektorunun inkişafı istiqamətində müəyyən addımlar atılır, eləcə də Avropa İttifaqı ilə azad tiracətticarət assosiasiyalarının qurulmasına dair razılıq əldə olunduqdan sonra neft sahəsinə xarici sərmayənin cəlbi sürətlənir.
 
Ölkədə 2007-ci ildə internet kafe sahiblərinə istifadəçilərin söhbət otaqlarında və forumlarda yazdıqları bütün şərhləri qeydə almalarına icazə verən qanun qəbul edilir. 2008-ci ildə isə wikipedia.com, youtube.com və facebook.com loçokimi saytlara giriş qadağan edilir.
 
“İnsan"İnsan Haqlarına Nəzarət”Nəzarət" və “Amnesti"Amnesti İnterneşnl”İnterneşnl" kimi təşkilatlar Bəşşar Əsəd rejiminin hakimiyyətdən narazı qalan sadə vətəndaşları, rejimə müxalifəmüxalif olan siyasətçiləri Suriya Gizli Polisinin köməyi ilə necə təqib və həbs etmələrini, eləcə də qətlə yetirmələrini sənədləşdirir. Bununla da Suriya hakimiyyəti ərəb ölkələri arasında xalqına divan tutan və xüsusi amansızlığı ilə fərqlənən cinayətkar rejim kimi tanınır.
 
40 ildən çox müddətdə Suriyanı idarə edən Əsəd ailəsi ölkədə despot rejim və öz iqtidarını müdafiə məqsədilə möhkəm siyasi təhlükəsizlik şəbəkəsi yaradır. Rejim üçün işləyən yerli və əcnəbi insan hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olan təşkilatlar tərəfindən Gizli Polisin xalqı daim xof içərisində və nəzarətdə saxlamaqda xüsusi fəallıq göstərdiyi bəyan edilir. Yüksək dövlət, kəşfiyyat və hərbi postlara Əsəd ailəsinə yaxn şəxslərin rəhbərlik etməsi də bu baxımdan təsadüfi sayılmamalıdır.
 
2000-ci ildə İngiltərənin paytaxtı Londonda tanış olduğu Əsma Əsəd ilə evlənir. Cütlüyün 3 övladı var.
 
Xarici siyasəti: Ölkəsinin İsraillə münasibətləri xüsusunda atasının izlədiyi siyasi kursu davam etdirən oğul Əsəd müxtəlif beynəlxalq konfranslardakı çıxışında İsrail və ABŞ əleyhinə çıxışları ilə diqqəti cəlb edir və bununla da digər ərəb ölkələrindən fərqli mövqe nümayiş etdirir.
Suriya 2003-cü ildə İraqın işğalınadək BMT Təhlükəsizlik Şurasının Səddam Hüseyn rejimini silahla təchiz etməmək paktına qoşulan ölkələr arasında qalır. İraqın ABŞ və koalisiya qüvvələri tərəfindən işğalından bir qədər əvvəl isə beynəlxalq qurumlarda gedən danışıqlarda iştirak edən Əsəd qonşu ölkənin işğalının əleyhinə olduğunu bəyan edir. BMT Təhlükəsizlik Şurasında çıxış edən Bəşşar Əsəd Qərbi İraqı işğal fikrindən vaz keçirməyə çalışsa da buna nail ola bilmir. Bir müddət keçdikdən sonra isə o, gözlənilmədən bu məsələdə ABŞ-ın mövqeyini dəstəkləyir. Lakin buna baxmayaraq, İraqın işğal edilməsindən sonra ABŞ Əsədi müharibədən sonrakı İraqda terrora dəstək verməkdə ittiham edir. Bundan sonra ABŞ, Avropa İttifaqı, İsrail və Fransa Suriyanı Fələstinin HƏMAS və İslami Cihad hərəkatlarına, eləcə də Livanın Hizbullah hərəkatına maddi-texniki və hərbi dəstək göstərməkdə ittiham edir.
ABŞ-da baş verən “11"11 Sentyabr”sentyabr" hadisələrindən sonra ABŞ-Suriya münasibətləri gərginləşir və Birləşmiş Ştatlar Suriyanı terroru dəstəkləməkdə ittiham edir. İki ölkə arasındakı münasibətlər Livanın Baş naziri Rafiq Həririnin sui-qəsdə qurban getməsindən sonra daha da pisləşərək, dalana dirənir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1559 saylı qətnaməsindən sonra isə Suriya əsgərlərini Livandan çıxarılması tələbini müsbət cavablandırır. 2005-ci ildə Əsəd Suriya hərbi kontingentinin Livandan çıxarılmasına razılıq verərək, bu məsələdə hətta Livanın keçmiş Baş naziri Rəfiq Həririnin ölümündə Suriya kəşfiyyat orqanlarının əli olmasından şübhələnən BMT müşahidəçiləri ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu bəyan edir. Ərəb dünyasında isə o, bir çox ərəb ölkələri ilə, xüsusilə Səudiyyə Ərəbistanı və Fələstin Azadlıq Təşkilatı ilə əlaqələrini davam etdirir.
 
2005-ci ildə Papa II İohan Pavelin dəfnində iştirak edən Əsəd burada İsrail prezidenti Moşe Katsavla görüşür.
Sətir 60 ⟶ 58:
 
2011-ci ilin yanvarında Suriyada hakimiyyətin islahatlar keçirilməsi tələbi ilə etirazlar başlanır.
 
== Suriya Vətəndaş Müharibəsi ==
[[Şəkil:Tishreen University pro-Asad demo.jpg|thumb|Bəşər Əsəd rejiminə dəstək verənlər, [[Əl-Laziqiyyə mühafazası|Latakiya]], [[Suriya]].]]
Aksiyalar 15 Mart 2011-ci il tarixində başlamış və aprel ayında ölkə ərazisinə yayılmışdır. Aksiyalar, [[Ərəb baharı|Ərəb Baharı]] olaraq bilinən, [[Yaxın Şərq]]<nowiki/>dəki daha geniş bir etiraz hərəkatının bir parçasıdır. Etirazçılar ailəsi 1971-ci ildən bəri iqtidarda olan [[Bəşşar əl-Əsəd|Bəşər Əsəd]]<nowiki/>in istefasını və 1963-cü ildən bəri ölkəyi idarə edən “[[BƏƏS|Baas Partiyası]]”nın iqtidardan getməsini tələb etməkdədir.
 
Aprel 2011 tarixində [[Suriya Ordusu]] etirazları yatırtmaq üçün vəzifələndirilmiş və əsgərlər ölkə ərazisində etirazçılar üzərinə atəş açmışdır. Aylarla davam edən hərbi mühasirələrin və basqınların ardından etirazlar silahlı üsyana çevrilmişdir. Əsasən, firari əsgərlər və könüllülərdən ibarət olan müxalif güclər, mərkəzi bir liderlik olmadan üsyana başlamışdır. Ölkə ərazisindəki haradasa, hər qəsəbə və şəhərdə baş tutan atışmalar müharibə xarakteri daşıyırdı. 2013-cü ildə [[Hizbullah]], Bəşər Əsədə sadiq güclərin yanında müharibəyə daxil olmuşdur. Bəşər Əsəd idarəsi [[Rusiya]] və [[İran]]<nowiki/>dan hərbi və iqtisadi dəstək alarkən, müxaliflər [[Qətər]] və [[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>ndan silah dəstəyi almaqdadır. İyun 2013 tarixi etibarı ilə Əsəd idarəsi ölkənin 30-40%-nı və ölkə əhalisinin 60%-nı idarə edir. 2012-ci ilin sonlarında bir [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] sənədi, vətəndaş müharibəsinin şiə və sünni müxaliflər arasında baş tutan məzhəbi bir atışma olduğunu bildirmiş, lakin həm müxalifət, həm də hökumət bunu qəbul etməmişdir.
 
BMT-yə görə ölü sayı Sentyabr 2013 tarixi etibarilə 120 min nəfərə çatmışdır.
 
Sənədlərə görə on minlərcə etirazçı dövlət həbsxanalarında həbs edilmiş, bu etirazçılar işgəncəyə və terrora məruz buraxılmışdır. Beynəlxalq təşkilatlar həm “Baas Partiyası” hökumətini, həm də müxalifəti insan haqlarını çiynəməkdə günahlandırmışdır. BMT-nin və [[Beynəlxalq Əfv Təşkilatı]]<nowiki/>nın həm 2012-ci ildə, həm 2013-cü ildə Suriyadakı məhkəmələri və sahə araşdırmaları nəticəsində insan haqları pozulmalarının, işgəncələrin və müharibə günahlarının böyük qisminin “Baas Partiyası” hökuməti tərəfindən gerçəkləşdirildiyi nəticəsinə varılmışdır. Müharibədə kimyəvi silahlar birdən çox dəfə işlədilmiş və bu, beynəlxalq reaksiya görmüşdür.
 
== İstinadlar ==
 
<references/>
 
== Həmçinin bax ==
 
== Xarici keçidlər ==
 
* {{cite web|url=http://www.tahahaber.com/haber/6558-esad-in-matcs-dergisi-ile-roportajinin-tamami|title=Matcs dergisinin Esad ile röportajının tamamı|author=|date=2014-12-04|work=|publisher=tahahaber.com|accessdate=2014-12-06|language={{tr}}}}
 
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Bəşər_Əsəd"