Anaksaqor: Redaktələr arasındakı fərq

'''Anaksaqor,''' ya da '''Anaksaqoras''' (yun. ''Ἀναξαγόρας'', təxminən m. ö. 500 – 428) – qədim yunan filosoflarından biri də olmuşdur. O, Klazomenai şəhərindən idi. O, Afina hökmdarı ''Periklesin'' yaxın adamı olmuşdur. Ancaq, sonra onun düşmənləri Anaksaqorası tanrılara inanmamaqda suçlamışdırlar. Səbəbsə bu idi ki, o günəşi tanrı deyil, adi planet hesab edirdi<ref>Diogenes Laertius. [https://archive.org/stream/livesandopinions00dioguoft#page/n15/mode/2up Lives and Opinions of Eminent Philosophers] / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 61.</ref>. Hətta o, bundan sonra sürgün belə edilmişdi. Ümumiyyətlə, Anaksaqorasın fikrinə görə yunan əsatirlərini hərfi deyil, məcazi mənada başa düşmək lazımdır. Bu məsələdə onun mövqeyi [[Ksenofan|Ksenofaneslə]] üst-üstə düşmüşdür.

Anaksaqorasa görə yer yastı olaraq hava üzərində durmuşdur. Ulduzlar efirin fırlanması nəticəsində yaranan daşlardır. Günəş [[Peloponnes|Peloponnesus]] yarımadası həcmində böyük bir daşdır<ref>Diogenes Laertius. [https://archive.org/stream/livesandopinions00dioguoft#page/n15/mode/2up Lives and Opinions of Eminent Philosophers] / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 59.</ref>. Dünyanı idarə edən qüvvə isə ''taledir''. O həm də demişdir ki, ağda qaranın, qarada ağın olduğu kimi hər şeydə başqa şeyin əlaməti vardır.

Anaksaqorasın məqsədi yunan fəlsəfəsində hallandırılan dünyanın əbədilik ideyasını gerçək duyğulara uyğunlaşdırmaq idi. Onun fikrincə dünya sonsuz sayda ''“toxumlardan”'' ibarətdir<ref>Diogenes Laertius. [https://archive.org/stream/livesandopinions00dioguoft#page/n15/mode/2up Lives and Opinions of Eminent Philosophers] / Translated by C. D. Yonge. London: Georg Bell & Sons, 1915, p. 59.</ref>. Onlar sonsuzluğa qədər bölünürlər. Ancaq, bundan başqa o hər hansı bir fövqəl gücün olmasını da zəruri hesab edirdi. Çünki, bu dünyanı hərəkətə gətirən bir güc olmalıdır. Bu gücü isə o, '''''“Əql”''''' (yun. ''Νούς'') adlandırmışdır<ref>Aristotle. [https://archive.org/stream/metaphysicsofari00aris#page/n5/mode/2up Metaphysics] / Translated by T. Taylor. : Printed for the author by Davis, Wilks, and Taylor, 1801, p. 386.</ref>.

Anaksaqorasın kosmoqoniası ondan ibarətdir ki, öncə Əql olmuşdur. Sonra o başqa şeylərlə əlaqəyə girmiş, nəticədə dairəvi hərəkət yaranmışdır. Öncə bir olan varlıq parçalanmışdır. Quru nəmdən, işıq qaranlıqdan, isti isə soyuqdan ayrılmışdır. Beləliklə, iki aləm: ''odlu efir'' və ''hava'' yaranmışdır. Sonra qatlaşma prosesi başlamış və bunun nəticəsində buludlar yaranmışdır. Sonra buludlardan su, sudan yer, yerdən daşlar əmələ gəlmişdir<ref>[http://www.biografia.ru/about/filosofia13.html Краткий очерк истории философии] / под редакцией М. Т. Иовчука, Т.Н. Ойземана, И. Я. Щипанова. М.: Мысль, 1975, c. 51.</ref>. Bununla da Anaksaqorasın (eləcə də Empedoklesin) materializmi sonralar Leukippus və Demokritin maddəçi fəlsəfəsi üçün zəmin yaratmışdır.