Bruselyoz: Redaktələr arasındakı fərq

Bruselyoz infeksiyası dayaq-hərəkət aparatında ağrılarla, qaraciyərdə, dalaqda dəyişikliklərin yaranması ilə sürərək bəzən revmatizm, angioxolesistit, qastrit, hepatit və digər xəstəliklərin maskası altında gizlənir. Ona görə də bruselyoza görə qeyri-sağlam ərazilərdə dayaq-hərəkət aparatının, hepato-biliar sistemin hər hansı xəstəliyində bruselyoza görə müayinə olunmaq vacibdir. Bu xəstəliyə şübhə yaran- dıqda ümumi anamnestik məlumatlarla və epidemioloji anamnezlə, xəstənin obyektiv müayinəsi ilə yanaşı, laborator müayinələr də dəyərli məlumatlar verə bilər. Ona görə bruselyoza düzgün diaqnozun qoyulması yalnız müayinə metodlarının bütün kompleksinin yerinə yetirilməsi ilə təmin edilə bilər. Qanda anemiya, limfositozla birgə leykopeniya, monositoz, EÇS-nin artması qeydə alınır. Kəskin bruselyozlu xəstələrin qanının ümumi müayinəsi zamanı həm leykositlərin normal miqdarı, həm də az nəzərə çarpan leykopeniya aşkar edilə bilər.

 

 

1) bakterioloji,

Xəstələrin bruselyozdan özbaşına sağalmasını və onların ikincili yoluxması imkanını nəzərə almaq lazımdır. Bruselyoz zamanı immunitet nisbi xarakter alır və digər xronik infeksiyalarda olduğu kimi, çox böyük çətinliklə yaranır. Bruselyozun gedişinə ətraf mühitin müxtəlif amilləri: donma, həddindən artıq yorulma, fiziki gərginlik, həmçinin onlara qoşulan kəskin və xro- nik yoluxucu xəstəliklər (vərəm, qızılca və s.) əlverişsiz təsir göstərir. Bruselyoz zamanı proqnoz qənaətbəxşdir. Lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, xəstəlik zamanı residivlər baş verə bilər və xronik bruselyoz rezidual əlamətlər mərhələsinə keçə bilər ki, nəticədə daxili orqanlarda, dayaq-hərəkət aparatında və sinir sis- temində yalnız qalıq dəyişiklikləri yaranır.

 

 

İnsanların brusellalara qarşı həssaslığı haqqında ətraflı məlumatlar yoxdur. Güman edilir ki, insan orqanizminin brusellalara qarşı həssaslığı yüksəkdir və bunu laboratoriyadaxili yoluxmalarla bağlı xəstələnmələrin baş verməsi təsdiq edir. Yal- nız ciddi əksepidemik rejimin aparılması sayəsində laboratoriya işçilərinin yoluxması qeydə alınmır. Məsələn, bağırsaq [[bakteriya]]ları (qarın yatalağı, paratiflər, salmonelyozlar, şigelyozlar və s.) ailəsinə aid olan törədicilərlə iş aparılan laboratoriyalarda qoyulan tələblər daha mülayimdir.

'''Bruselyozda risk amilləri.''' Bruselyoz zamanı risk amillərinə şəxsin heyvandarlıq təsərrüfatlarında, az hallarda fərdi təsərrü- fatlarda qaramala qulluq və s. ilə bağlı işlərdə çalışması (peşəsi) aiddir. Həmçinin qaynadılmamış, xüsusilə də keçi südündən istifadə, süddən hazırlanmış brınzadan istifadə risk amilləri sayılır.

 

 

Bruselyoz zamanı epidemioloji nəzarət iri və xırdabuynuzlu qaramalın, az halda donuzların sayı üzərində epizootoloji nəzarət üzrə sanitar-baytarlıq nəzarətinin məlumatlarından birbaşa asılıdır. Buna görə də sanitar-epidemioloji xidmətlə baytarlıq xidməti arasında sıx əlaqə olmalıdır. La- kin xəstənin ev heyvanı ilə peşə və ya təsadüfi əlaqəsi aşkar olunursa və ya yoluxma amilləri qismində iştirak edən məhsullardan (qaynadılmamış süd, xüsusilə də keçilərin südü, brınza, kustar şəraitdə emal edilən yumşaq pendirlər və s.) istifadə edilibsə, onda bruselyozun epidemioloji diaqnozunun dürüstlüyü artır. Müayinənin baytarlıq xidməti ilə birgə aparılması zamanı nəticələrin dürüstlüyü xüsusilə artır. Bu zaman o cümlədən heyvanlara allergik sınaqlar qoyduqda və onların qanında əkscisimlər aşkar edildikdə epizootik vəziyyət dəqiqləşdirilir.

İnfeksionistlərin məlumatlarına əsasən hətta ehtimal olunan (şübhəli), lakin laborator təsdiq olunmuş (diaqnostik titrdə müsbət aqqlütinasiya reaksiyası) bruselyozun hər bir hadisəsi epidemioloji müayinənin aparılması üçün əsasdır. Göstərildiyi kimi, tək-tək xəstələnmə halları etibarlı epidemioloji diaqnozun qoyulmasına haqq vermir.

 

 

Bruselyozun kompleks terapiyası bir tərəfdən brusellaların həyat fəaliyyətinin zəiflədilməsinə və intoksikasiyanın aradan qaldırılmasına, digər tərəfdən isə orqanizmin reaktiv xüsusiyyətlərinin normallaşmasının təmin edilməsinə yönəldilmiş- dir. Bruselyozlu xəstələrin terapiyasının ən əsas və geniş yayılmış metodu spesifik vaksinin tətbiqi hesab edilir, onun təsir mexanizmi orqanizmin desensibilizasiyasına əsaslanmışdır. Qadınlar hamiləlik dövründə və döşlə qidalandırdıqda vaksinasiya- dan kənarlaşdırılırlar.

Fərdi göstərişlərdən asılı olaraq, qeyri-spesifik vasitələrdən də istifadə etmək vacibdir. Onların içərisində qanın köçürülməsi aparıcı yer tutur. Hazırda o, bruselyozun xronik və yarımkəskin formalarında müvəffəqiyyətlə tətbiq olunur. Daha çox sitrat qan, eritrositar kütlə (anemiyanın kəskin əlamətləri olan xəstələrdə), quru plazma və ya zərdab məhlulları (intoksikasiyanın kəskin əlamətləri olduqda) işlədilir. Köçürülən qanın dozası 50 ml-dən 100-150 ml arasında dəyişir. Onun dozası əsasən uşağın yaşı və vəziyyətinin ağırlığı ilə müəyyən edilir. Adətən, terapevtik ef- fektə nail olmaq üçün qanın və ya onun əvəzedicilərinin 5-6 dəfə yeridilməsi kifayətdir. Qanın inqrediyentlərlə birgə köçü- rülməsi retikul-endotelial sistemi stimulyasiya edir, orqanizmin müdafiə qüvvələrini artırır, mübadilə proseslərini tənzimləyir, orqanizmin nisbətən tezliklə desensibilizasiyasına və sürətlə kli- nik sağalmasına səbəb olur. Ağrıkəsici vasitələr geniş işlədilir. Bruselyozun komples müalicəsində lazımi recimin yaradılması, vitaminlərlə zənginləşdirilmiş tamdəyərli qida ilə təmin olun- ması olduqca vacibdir.

 

 

Bruselyozun profilaktikasına tibbi, sanitar- baytarlıq və təsərrüfat tədbirləri daxildir. Bruselyoz tipik zoonoz infeksiya sayılır və ona görə onunla mübarizə infeksiya mənbə- yinin ilk növbədə ev heyvanları arasında, xüsusilə qoyunlar, ke- çilər, iribuynuzlu mal-qara, həmçinin donuzlar arasında məhv edilməsinə yönəldilməlidir. Kənd təsərrüfatı heyvanları arasında bruselyoz ojaqlarının zərərsizləşdirilməsi və ləğv edilməsi, həm- çinin xəstəliklə yoluxmuş sürünün və ayrı-ayrı təsərrüfatların sağlamlaşdırılması üzrə tədbirlər, habelə bruselyozla yoluxmuş təsərrüfatlarda heyvanlara xidmət edən insanlar arasında da bru- selyozun yayılmasının qarşısının alınmasına kömək edir.