GMO: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →Tarix |
k qanuni nizamı |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:GloFish.jpg|thumb|GloFish: ev heyvanı olaraq satılan ilk GMO orqanizm, parlayan zebra balığı. ]]
'''GMO''' - (Genetik Modifikasiya olunmuş Orqanizm) [[genetika]] mühəndisliyi metodları istifadə olunaraq genetik materiyalı dəyişdirilmiş orqanizmlərə verilən addır<ref>http://customs.gov.az/az/nkq53.html</ref><ref>http://fhn.gov.az/newspaper/?type=view_news&news_id=1268</ref>. Bəzi qaynaqlarda GDO, Genetikası Dəyişdirilmiş Orqanizm də adlandırılır. GMOlar qida, dərman istehsalında və elmi tədqiqatlarda geniş istifadə olunmaqdadır. Dünyada xüsusilə GMO istifadə olunaraq istehsal olunan qidaya yanaşma birmənalı deyildir. GMOnun [[ekologiya]], insan sağlığı və iqtisadiyyata potensial zərərləri haqqında qızğın müzakirələr getməkdədir.
Transgen orqanizm GMO-nun bir növü olub tamamilə başqa bioloji növlərdən [[gen]] və ya genlərin köçürülməsi yolu ilə əldə olunmuş orqanizmlər nəzərdə tutulur. GMO canlının öz DNTsində dəyişikliklər əmələ gətirmək yolu ilə də əldə oluna bilər.
== Tarix ==
Sətir 16:
GMOların ətrafında, xüsusilə qida olaraq istifadəsi mövzusunda dünyada qızğın mübahisə getməkdədir. Üzərində anlaşmazlıq olan əsas məsələlər, GMO qidanın müvafiq şəkildə etiketlənməsi, dövlət tənziminin bu işdə rolu, GMO məhsullarının insan sağlığı və ətraf mühit üzərindəki təsiri, [[pestisid]] müqaviməti, aqronomiya və dünya əhalisini qida ilə təmin etmə prosesinə təsiri ətrafında cəmləşir.
== Nizamlama ==
GMO məhsullarının bazara çıxarılması prosesinin qanuni tənzimi ölkədən ölkəyə böyük fərqliliklər göstərir.<blockquote>"Azərbaycan Respublikasının ərazisinə genetik modifikasiya olunmuş bitkilərin genetik materiallarının gətirilməsi, rayonlaşdırılması və dövlət reyestrinə daxil edilməsi qadağandır."<ref>“Mәdәni bitkilәrin genetik ehtiyatlarının mühafizәsi vә sәmәrәli istifadәsi haqqında” Azәrbaycan Respublikasının Qanunu</ref> </blockquote>▼
GMO və məhsullarının elmi araşdırma laboratoriyasından çıxarılması, kütləvi istehsalı prosesinin [[Qanun (hüquq)|qanun]]<nowiki/>i tənzimi ölkədən ölkəyə böyük fərqliliklər göstərir. ABŞ, Kanada, Livan və Misir kimi ölkələrdə GMO digər məhsullardan xüsusi olaraq fərqləndirilmir. Bu ölkələrdə istehsal üçün nəzərdə tutulan yeni məhsul ''əsaslı ekvivalentlik'' (substantial equivalence) prinsipinə görə dəyərləndirilir. Buna görə yeni sort orqanizm əldə olunduğu metodologiyaya görə deyil nəhayi məhsulda bənzərinə görə yenilik baxımından dəyərləndirilir. Orqanizmin GMO olub olmadığı deyil, ondan emal olunan məhsulun bənzərinə nisbətlə əhəmiyyətli dərəcədə yeni xassə əldə edib edilmədiyi kriteriyasına baxılır. Buna görə də, bu ölkələrdə GMO-ya spesifik qadağa və qanunlar yoxdur. Dünyanın bir çox ölkəsində isə GMO-nun idxal və istehsalatına qismi yaxud tam qadağa və məhdudiyyətlər mövcuddur.
=== Azərbaycan ===
Respublikanın qanunvericiliyinə görə:
▲
== Həmçinin bax ==
| |||