Şumşu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Yeni səhifə: {{İş gedir}} |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
= Шумшу́
|Карта = Kurily_Shumshu.svg
|Координаты = 50/45/0/N/156/21/0/E
|Площадь = 388
|Наивысшая точка = 189
|Население = 0
|Год переписи = 2010
|Изображение = Shumshu.jpg
'''Şumşu adası''' ({{lang-ja|占守島}}) — [[Kuiril adaları|Kuril arxipelaqı]]nın şimal qrupuna daxil olan adalardan biri [[Kamçatka]] yarımadasından ([[Lopatka burnu]]) [[Birinci Kuril boğazı]] ilə ayrılır. Boğazın eni 11 km təşkil edir. Cənubdan idə [[Paramuşir]] adasından eni 2 km təşkil edən [[İkinci Kuril boğazı]] ilə ayrılır. İnzibati cəhətdən isə [[Saxalin vilayəti]] Şimali Kuril şəhər dairəsinə daxildir.
[[XXI əsr]]dən adada daimi yaşayış məntəqəsi yixdur<ref>[http://www.podrobnosti.ua/kaleidoscope/2004/05/04/118567.html Şimali Kuril adalarına daxil olan Şumşu adasında ayılar yaşayır]</ref>. Bununla belə sərhəd zastavası və mayak fəaliyyət göstərir. Əvvəllər adada Baykov, Şutov, Şumnıy, Babuşkin, Kurbatov, Kozırevsk adlı yaşayış məntəqələri olmuşdur. Baykovda yaponların tərk edilmiş keçmiş hərbi hava limanı var. Hələ [[XX əsr]]in 90-cı illərində burada L-410 təyyarələri Elizovdan<ref>[http://nkp.iks.ru/cgi-bin/rto.pl?stat=2004%2F223&pic= NewKamTruth NewKamTruth]</ref> uçuşlar həyata keçirirdi.
Hal-hazırda belə [[1945]]-ci ilin izlərinə rast gəlmək olur. Burada güçləndirilmiş istehkam məntəqələri: Səngərlər, dotlar, anbarları görmək olar. Burada müxtəlif tank, təyyarə, aviasiya bombaları, güllə və silah-sursat qalıqlarını aşkarlamaq mümkündür. Hakim zirvələrdən birinə çımaqla keçiş döyüş yerini asanlıqla müşahidə etmək olar.
=== Coğrafiya ===
Ada 30 km uzunluğa və 20 km enə malildir. Adanın sahəsi 388 km², maksimal hündürlüyü isə Vısojaya dağıdır (189 m). Bu Kuuril adaları arasında ən alçağıdır. Burada çoxlu sayda şirinsulu gölləri və (ən irisi Bolşoye g.) çayları (Ozernaya, Mayaçnaya və s.) vardır.
[[Şəkil:214 1439 Shumshu Bitobi tankoviye rvy wiki.jpg|thumb|300px|]]
== Tarixi ==
* Adanın aborigen əhalisi [[aynlar]]<ref>[http://www.pagez.ru/olb/233.php Müqəddəs əmanət]</ref> olmuşdur.
* 1711-ci ildə adanı yakutiyalı kazak İvan Kozırevski ziyarət etmişdir<ref>[http://militera.lib.ru/h/shihsov_av/01.html ВОЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА -[ Военная история ]- Шишов А. В. Россия и Япония. История военных конфликтов]</ref>.
[[Simod traktadı]] ([[1855]]) ilə ada rəsmən Rusiya imperiyasının olmuşdur. Ancaq [[1875]]-ci ildə imzalanmış [[Peterburq anlaşması]] ilə adalar [[Yaponiya]]nın mülkiyyəti elan edilir. Rus-yapon müharibəsində yapon əsgərləri buradan Kamçatkaya keçmişdirlər<ref>[http://nippon-history.ru/books/item/f00/s00/z0000012/st026.shtml Peterburq anlaşması 1875 il.]</ref>.
=== Yapon koloniyalaşması ===
1875-ci ildə adaya yaponlar köç etməyə başlayırlar. Onlsr aynlar ilə birlikdə Kataoka qəsəbəsini salırlar. Mülki əhali əsasən dəniz balıqçılığı ilə məşqul olurdu. [[1910]]-cu ildə burada konserv zavodu inşa edilir. [[1940]]-cı ildə adada artıq 2 000 sakin yaşayırdı. Üstəlik 8 000 hərbiçiyə sabib idi.
=== 1945-ci il. Şumşunun işğalı ===
Şumşunun ələ keçirilməsi<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=U4wFuP-zZxw&index=8&list=PL0012Fuak6YjncsXBrdrWlAWAKNJ0LhvZ|title=Иводзима по-русски|author=День ТВ|date=2013-04-09|accessdate=2016-03-22}}</ref> əhəmiyyətli hadisə idi. Belə ki, yaponlar əməliyyatın başlamasından bir necə gün öncə təslim olmağa razılaşdılar.
Yaponiya adada 8,5 min əsgərə və 60 [[tank]], 100 top və digər zirehli silahlara sahib idi]]<ref>[http://victory.itar-tass.com/?page=article&aid=3754&categID=1 На Камчатке готовятся отметить 60-ю годовщину десантной операции по освобождению Курильских островов.]</ref>. Adada çoxlu sayda müdafiə istehkam qurğuıarı inşa edilmişdi.
[[18 avqust]] [[1945]]-ci ildə sovet hərbiçiləri adaya desan çıxarırlar.
[[23 avqustda]] yapon əsgərləri təslim olurlar.
[[Şəkil:214 1438 Shumshu Baykovo wiki.jpg|thumb|300px|right|Baykov qəsəbəsi.]]
== Adaya təşkil olunan ekspedisiya ==
=== Şumşuya təşkil edilən ekpedisiya-2014 ===
Adaya hərbi-tarixi ekpedisiya 7-25 sentyabr tarixində Rusiya Müdafiə Nazirliyinin əməkdaşları Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti və Rusiya Axtarış Cəmiyətinin dəstəyi ilə həyata keçirilmişdir. Ekspedisiyada ümumilikdə 45 nəfər iştirak etmişdir. Hədəf hərbi texnikaların aşkarlanması, onların bərpa efilərək Rusiya muzeylərinə yerləşdirilməsi olmuşdur.
Kurilə çıxarılan desantın ilk ayaq basdığı yerlər daha ətraflı şəkildə araşdırılmışdır. Həll edici döyüşün getdiyi yerdə doqquz sovet və beş yapon əsgərinin qalıqları aşkarlanır. Yapon əsgərlərinin nəmi ölkələrinə göndərilmişdir. Burada yaponların istehsalı olan «Ka-Mi» tankı, amerikan istehsalı olan «Bell P-63 Kingcobra» bombardımancısı, yapon istehsalı olan dəmiryolu lokomativi aşkarlanaraq bəroa olunğa göndərilir. 134 ədədəd silah-sursat partladılmışdır.
=== Şumşuya təşkil edilən ekpedisiya- 2015 ===
[[2015]]-ci ilin [[26 avqust]] [[24 sentyabr]] tarixlərində [http://%D0%9C%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A4%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8 Rusiya Müdafiə Nazirliyinin əməkdaşları]nın Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti və Rusiya Axtarış Cəmiyətinin dəstəyi ilə ikinci ekspedisiya təşkil edilmişdir
== Flora və fauna ==
Adanın sahillərində [[dəniz kələmi]] sıx şəkildə yayılmışdır. Heyvanlardan isə nerpa, tüklü və ayılatşra rast gəlinir. .
== Mənbə ==
* [http://www.kurilstour.ru/islands.shtml?shumshu Adanın təsviri. Xəritə.]
* [http://www.ifmo.ru/newspaper/article.php?pid=102&id=567 Şumşuya desant (18 avqust 1945)]
* [http://www.youtube.com/watch?v=DEQfq0-kZbk Kuril əməliyyatı ('''video''' YouTube)]
* [http://foto.kurilstour.ru/sumsu2014.html Şumşu ekspedusiyasının hesabatı - 2014]
* [http://foto.kurilstour.ru/foto/viewcategory/32.htm Фотоотчеты о Камчатско-курильских экспедициях]
* [http://www.rgo.ru/ru/article/posledniy-boy-vtoroy-mirovoy-1 «İkinci Dünya Müharibəsinfə son döyüş»]
* [http://www.rgo.ru/ru/article/posledniy-boy-vtoroy-mirovoy-0 «İkinci Dünya Müharibəsinfə son döyüş»]
* [http://www.rgo.ru/ru/article/posledniy-boy-vtoroy-mirovoy «İkinci Dünya Müharibəsinfə son döyüş»]
| |||