Qida: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur Teq: Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə |
|||
Sətir 19:
=== Karbohidratlar ===
Qidanın digər tərkib hissəsi də karbohidratlardır. Bu tanıdığınız nişasta və şəkərdir. Sıyıqda, çörəkdə, kartofda, meyvə və giləmeyvələrdə, tərəvəzdə çoxlu karbohidratlar orqanizmdə parçalanaraq, karbon qazına və suya çevrilir. Onlar parçalanarkən, insanın orqan və əzələləri işi üçün lazım olan enerji alınır.
5.Karbohidratlar,onların quruluşu,xassələri,təbiətdə yayılması və əhəmiyyəti.
Bitki və heyvan orqanizmlərində olan üzvi birləşmələrdən bir qrupu da karbohidratlardır. Bunlara sulu karbonlar və ya qlüsidlər də deyilir. Karbohidratlar heyvanlarda az (quru maddənin 2%-i qədər), bitkilərdə isə çox (quru maddənin 80%-i qədər) olur. Karbohidratlar əsas üç elementdən: karbon, oksigen və hidrogen-dən ibarətdir. Bu elementlər molekullarda 1:2:1 nisbətində, yəni hər bir karbon atomu iki hidrogen və bir oksigen atomu ( ) CH 2O ilə birləşir. Bu formuladan belə güman etmək olar ki, hər karbon atomuna bir su molekulu uyğun gəlir. Odur ki, triozalar C3H6O3 və ya C3(H2O)3, tetrozalar C4H8O4 yaxud C4(H2O)4 şəklində də yazıla bilər. Ona görə də bu qrup birləşmələrə sulu karbonlar adı verilimişdir. Bu ad isə tam düzgün deyil. Çünki başqa üzvi birləşmələr də vardır ki, onların molekul tərkibləri yuxarıda göstərilən qaydaya uyğun gəlir, amma karbohidrat deyildir. Bunlara misal sirkə turşusunu (CH3COOH), süd turşusunu (CH3CHOHCOOH) və s.-ni göstərmək olar. Ancaq sulu karbon adı elmdə çoxdan işlədildiyindən ondan hazırda da istifadə edilir. Karbohidratların tərkibindəki karbon atomlarının sayının axırına “oza” şəkilçisi əlavə etməklə onların adı düzəldilir. Məsələn, maddənin tərkibində iki karbon atomu olduqda “bioza”, üçdə trioza, dörddə tetroza, beşdə pentoza, altıda heksoza, çox sayda isə polioza adlanır. 6 O ( ─ C ─ ) O C │ H H─C─OH │ H─C─OH │ CH2OH D-Eritroza O C │ H H─C─OH │ H─C─OH │ CH2OPO3H2 Eritroza -4--fosfat O C │ H HO─C─H │ H─C─OH │ CH2OH D-Treoza Karbohidratlar təbiətdə ən çox yayılmış üzvi birləşmələrdir. Bunların mürəkkəb formalarına daha çox rast gəlinir. Yalnız sellüloza təbiətdə olan bütün üzvi maddələrin yarıdan çoxunu təşkil edir. Mürəkkəb karbohidratlar (sellüloza, nişasta, qlikogen, inulin, pentozanlar və s.) monosaxaridlərin bioloji polimerləridir. Karbohidratlar mühüm bioloji vəzifə daşıyır. Belə ki, onlar vacib energetik material, ehtiyat qida maddəsi, sementləşdirici maddə sayılır. Bütün canlılar əsasən bunların oksidləşməsindən alınan enerji hesabına fəaliyyət göstərir. Bu birləşmələr bitkilərdə istinad toxuması, insan və heyvanlarda müdafiə, habelə antikoaqulyant, antifriz və sürtkü materialı funksyasını yerinə yetirir. Zəhərli maddələri zərərsizləşdirir. Nuklein turşularının, aromatik amin turşularının biosintezində, hüceyrələrin bir-birilə və xarici mühitlə əlaqəsinin yaranmasında, qan qruplarının spesifikliyində iştirak edir. Karbohidratlar tərkiblərinə görə 3 qrupa: monosaxaridlərə, oliqosaxaridlərə və polisaxaridlərə bölünür.
=== Vitaminlər ===
| |||