Nil: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
→‎top: using AWB
Sətir 33:
'''Nil''' ({{lang-ar|النيل}} ''an-nīl'', {{lang-en|Nile}}, {{lang-egy|iteru}} или {{lang-egy2|Ḥ'pī}}, {{lang-cop|Ⲫⲓⲁⲣⲱ}} (p(h)iaro) — [[Afrika qitəsi(Materik)]]ndə [[çay]]. Dünyanın ən uzun çayıdır. "Nil" sözün mənşəyi bu çayın [[yunanca]] "Neylos" (Νείλος) adından gəlir. Nil çayının mənbəyi [[Viktoriya gölü]]dür.
Afrika materikində yerləşən Nil çayı dünyanın ən uzun çayı olub uzunluğu 6671  km-dir. Eyni zamanda bir çox ölkələrdən keçdiyi üçün tranzit çaydır. Hövzəsi [[Ruanda]], [[Uqanda]], [[Keniya]], [[Tanzaniya]], [[Efiopiya]], [[Sudan]] və [[Misir]] ərazilərindədir. Hövzəsinin sahəsi 2870 min km2-dir. Nil [[Xartum ]] şəhəri yaxınlığında iki çayın - [[Ağ Nil]] və [[Mavi Nil]] qovuşmasından yaranır. Ağ Nil başlanğıcını [[Şərqi Afrika]] yaylasındakı Viktoriya gölündən, Mavi Nil isə Efiopiya yaylasındakı göldən götürür. Viktoriya gölünə Kaqera çayı tökülür. Kaqera çayı Nilin mənbəyidir və bunu Stenli kəşf edib.
 
Nilin əsas qolları: Ağ Nil, Mavi Nil və Atbara çaylarıdır. Nil çayı yuxarı axarında Viktoriya, Kyoro göllərindən keçir. Nilin yuxarı axarında çoxlu şəlalələr (ən böyüyü Merçison, hündürlüyü 120 m) və astanalar var. Sudan çökəkliyindən Qahirəyədək Nilin yatağında astanalar, şəlalələr vardır. Nil çayı aşağı axarının 3000  km-də heç bir qol qəbul etmir.
 
Nil çayı ekvatorial qurşaqdan başlayır, subekvatorial qurşaqdan keçir və tropik qurşaq ərazisində eroziya bazisi olan Atlantik okeana tökülür. Şimala doğru axan bu çay Aralıq dənizinə tökülən yerdə böyük delta əmələ gətirir. Nilin dərəsi, xüsusilə onun deltası qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Çox böyük məsafədə səhradan keçməsinə baxmayaraq, çay qurumur. Bunun səbəbi çayın mənbəyinin subekvatorial iqlim qurşağında yerləşməsidir. Yay aylarında subekvatorial iqlimdə bol yağıntı yağması çayın qidalanmasında mühüm rol oynayır. Nil çayının qidalanmasında yağış xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.