Xanka gölü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
using AWB
Sətir 33:
}}
'''Xanka''' — [[Çin]]in Xeylunszyan vilayəti və [[Rusiya]]nın [[Primorsk diyarı]] ərazisində yerləşən sərhər gölüdür.
Ümumilikdə Xanka Uzaq şərqin ən iri şirinsulu gölüdür. Onun sahəsi 4070  km² təşkil edir. Uzunluğu 95  km, orta dərinliyi 4,5 m, ən dərin yeri isə 10,6 m olan göldür.
 
Gölə 24 çay axır. Onlar arasında ən iriləri Melqunovka, İlistaya, Sunqaça, Komissarovka və Ussuri çaylarıdır.
Gölün kənarında Turıy Roq, Novonaçalnik və Kamen-Rıbalov kəndləri yerləşir.
Göldə [[Rusiya]] və [[Çin]]in təşkil etdiyi müştərək qoruq yaradılmışdır.
 
== Etimalogiyası ==
Delilin [[1706]]-cı il xəritəsində gölün adı Xinqon olaraq keçir və ondan çay axır. Bu çay iki adla göstərilir — Usurou və Ousuri
İ. М. Хаsii ({{lang-de|Johannes Matthiæ Hasii}}, (1684—1742) [[1739]]-cı ildə yrrdiyi məlumatda göldən axan çayları Ousouri və Şur adlandırır.
 
De'Anvilin [[1752]]-ci ildə tərtib etdiyi xəritədə Xinka adlandırılır və ondan artıq Sonqaçan çayı başlayır.
[[XVIII əsr]] xəritəsində isə Qinka gölündən Uzuri çayı başlayır.
 
[[1861]]-ci ildə M. Popovun xəritəsibdə böyük göl «Kenqka» kiçik göl isə «Ai-Kenqka» adlandırılır.
Sətir 56:
== Fiziki-coğrafi xüsusiyyətləri ==
[[Şəkil:Ханка.jpg|thumb|left|Gölün qərb sahiləri]]
Xeylunszyan vilayəti və [[Primorsk diyarı]] ərazisində yerləşən sərhəd gölüdür. Gölün şimalı [[Çin]]ə məxsusdur. Göl armudvari formaya malikdir. Gölün səviyəsi iqlim şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Maksimal səviyə 5010 &nbsp;km², minimal isə 3940 &nbsp;km² olur. Gölün uzunluğu 90 &nbsp;km, mksimal eni isə 67 &nbsp;km təşkil edir. Gölə 24 çay tökülür. Bircə Sunqaça çayı göldən başlayır və Ussuri ilə birləşir. Ussuri isə öz növbəsində gölü [[Amur çayı]] ilə birləşdirir. Gölün orta dərinliyi 4,5 m təşkil edir. Ən dərin yeri 10,6 metrdir. Gölün suyu durğundur. Orta axın sürəti 1,94 &nbsp;km³ təşkil edir<ref>{{{Cite journal
|last =
|first =
Sətir 69:
 
Gölün şimal hissəsində Kiçik Xanka gölündən qumlu burunlar ayrılır.
Göl əsasən noyabrın ikinci yarısından aprelə kimi donur.
 
Xanka gölünün rəngarəng heyvan və bitki aləminə malikdir. [[1990]]-cı ildə Xanka gölünün ərazisi də daxil olmaqla goruğun yaradılması haqqında qərar qəbul edilir. [[1996]]-cı ildə isə [[Çin]] və Rusiya müştərək qoruğun yaradılması haqqında sənəd hər iki ölkə tərəfindən təstiqlənir.
 
Su-bataqlıq sahəsi unikaldır<ref>[http://www.fesk.ru/wetlands/20.html Водно-болотные угодья озера Ханка]</ref>. Xankada bir çox balıq və onurğasız növləri vardır ki, onlar [[Endemik|endemik]]dirlər. Göldə 52 növ balıq yaşayır. Onların yarıya qədəri [[Çəkilər]]ə daxildir. Sahillərində rəngarəng köçəri quşlar yuva qoyur.
 
== Gölün öyrənilmə tarixi ==
Xanka gölü qədimdir. Onun suları və sahilləri balıq və quşlarla zəngindir. Onun qədim adlarında bir «Xankay-Omo» adıdır. Xankadan tutulan balıqlar hələ orta əsirlərdən Çin və Çjurçjen imperatorlarının süfrələrini bəzəyirdi.
 
[[1868]]-ci ildə burada [[Nikolay Prjevalski]] olmuş və ətraf ərazilərdə yaayılmış flora və fauna nümayəndələrini qeydə almışdır.