Mikelancelo: Redaktələr arasındakı fərq

'''Mikelancelo Buonarroti''' (({{lang-it|Michelangelo di Lodovico di Leonardo di Buonarroti Simoni}}; 6 mart, 1475, [[Kapreze]] — 18 fevral, 1564, [[Roma]]) – italyan heykəltəraşı, boyakar, memar və şair. [[Renessans]] mədəniyyətinin ən görkəmli nümayəndələrindən biri.<ref>[http://www.anl.az/el/Kitab/2013/Azf-271360.pdf Samirə Mir-Bağırzadə. İncəsənət tarixi. Dərslik. Bakı, MSA, 2012. 116 səh.]</ref>

Kapreze şəhər hakiminin oğlu olan Mikelancelo boyakar C. Girlandayo (1488-1489) və heykəltəraş Bertoldo di Covannidən (1489-1490) dərs almışdır. Yaradıcılığının inkişafına [[Cotto]], [[Donatello]], [[Mazaçço]]nun, eləcə də antik heykəltəraşlığın böyük təsiri olmuşdur. Hələ ilk əsərlərində ("Madonna pilləkən yanında", "Kentavrların döyüşü", hər ikisi mərmər, təqr. 1490-1492).

Mikelancelo 1501-ci ildə Florensiyaya qayıtmış, qəddar [[Mediçilər]]in hökmranlığına son qoymuş respublika vətəndaşlarıın qəhrəmanlığını təcəssüm etdirən simvolik əsərlər üzərində işləmişdir (5 m-lik "David" heykəli, mərmər, 1501-1504). 1505-ci ildə Papa [[II Yuli]] Mikelancelonu Romaya çağırmış və ona özünün məqbərəsini yaratmağı tapşırmışdı. Məqbərə həcmi, əzəməti, gözəlliyi baxımından dünyada yeganə və nadir sənət əsəri olmalı idi. Məqbərənin layihələri tez-tez dəyişdirildiyindən onun inşası yalnız 1545-ci ildə başa çatdırılmışdı. Mikelancelo məqbərə üçün nəzərdə tutulmuş bir sıra heykəllər yaratmışdır ("Musa", 1515-1516; "Üsyankar qul" və "Canverən qul", hər ikisi 1513-1516). Mikelancelonun ən möhtəşəm və əzəmətli rəngkarlıq əsəri Vatikandakı [[Sikstin kapellası]] tavanının (plafon) freskalarıdır (1508-1512). Tavanın mərkəzində doqquz düzbucaqlı lövhə, onların ətrafında 20 çılpaq gənc fiquru, mərmər taxtlarda oturmuş 7 müdrik peyğəmbərin və 5 sivillanın surətləri, həmçinin dramatik məzmunlu kompozisiyalar ("İşığın zülmətdən ayrılması", "Günəşin, ayın və bitkilərin yaradılması", "Torpağın sudan ayrılması", "Adəmin yaradılması", "Həvvanın yaradılması", "Günahkarlıq və cənnətdan qovulma", "Nuhun qurbanı", "Dünya daşqını" və s.) yerləşdirilmişdir.

Mikelancelo təqr. 1537-1538-ci illərdə "Brut" büst-heykəlini, 1542-1550-ci illərdə [[Roma]]da [[Paolina kapellası]]nın freskalarını, 1550-1555-ci illərdə isə öz qəbirüstü abidəsi üçün nəzərdə tutduğu "İsa üzərində ağlaşma" ("Pyeta") adlı dördfiqurlu heykəl yaratmışdır.

Mikelancelonun memarlıq sahəsindəki fəaliyyəti də diqqətəlayiqdir. O, 1546 ildən Romadakı Müqəddəs Pyotr baş kilsəsinin layihəsi üzərində işləmiş, onun mehrab hissəsini klassik memarlıq orderləri sistemi üzrə möhtəşəm dinamik formalarda həll etmişdir. Mikelancelo Renessans dövrü memarlığında monumental ansambl probleminin həlli sahəsində ilk təşəbbüs göstərərək Kapitoli meydanını layihələşdirmişdir.

Mikelancelo qoca yaşlarında poeziyaya daha çox maraq göstərmiş, əsasən madriqal və sonetlər yazmışdır. Sağlığında şerləri dərc olunmamışdı. İlk "Şerlər" kitabı 1623-cü ildə nəşr edilmişdir (D. Şostakoviç Mikelancelonun sözlərinə vokal süita yazmışdır). Mikelancelo yaradıcılığı insan şəxsiyyətinə pərəstiş, insanın böyüklüyünə və gözəlliyinə inam hissləri ilə aşılanmışdır.