Mitoxondri: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:Biological cell.svg|350px|thumb|Tipik heyvan hüceyrəsinin diaqramı. Qeyd olunmuşlar orqanoidlərdir. 1.Nüvəcik; 2.Nüvə; 3.[[Ribosom]]; 4.[[Vezikula]]; 5.[[Dənəvər endoplazmatik]] (və ya retikulum); 6.[[Holci aparatı]]; 7.Hüceyrə divarı; 8.[[Hamar endoplazmatik şəbəkə]] (və ya retikulum); 9.
'''Mitoxondri''' ({{lang-el|μίτος}} (mitos) — sap, tel və {{lang-el2|χόνδρος}} (xondrion) – dən, dənəvər) — forması əsasən oval, dəyirmi, çöp, və ya tel şəkilli olur, ancaq nadir hallarda mürəkkəb quruluşlu qantelşəkilli, fincanşəkillilərə rast gəlinir. Uzunluğu 1-10 mikrometr, eni isə 0,25-1,00 mikrometr ölçüsündə olur.
Biologiyaya dair ədəbiyyatlarda onun kəşf olunması haqda müxtəlif fikirlər mövcuddur. Belə ki, N.Qrin, U.Staut, D.Teyler (1980) göstərdilər ki, mitoxondrini ilk dəfə əzələ hüceyrəsində Mixaelis 1850-ci ildə görmüş və tənəffüs prosesində xüsusi rolunu qeyd etmişdir.
Sətir 9:
Hanşı ildə kəşf olunmasına baxmayaraq, bu orqanoidə bütün [[eukoriot]] hüceyrələrdə rast gəlinir. Ancaq [[bakteriya]], [[göy-yaşıl yosunlar]]ın hüceyrələrində, eləcə də onurğalı heyvanların [[eritrosit]] hüceyrələrində olmur.
<ref name="Nəcəfov, R 2008">Tibbi Biologiya və Genetikanin əsasları. C.Ə.Nəcəfov, R.Ə.Əliyev, Ə.P.Əzizov. Baki-2008. səh.68</ref>
Mitoxondrilərin əsas funksiyası universal enerji mənbəyi olan ATF sintez etməkdir. Bu səbəblə onlar sitoplazmanın ATF enerjisinə çox ehtiyac olan yerlərində daha sıx olurlar (məsələn, ürək əzələsində miofibrillərin arasında və ya spermatozoidin qamçısında və s.)<ref>http://www.cellbiol.ru/book/kletka/mitokhondrii</ref> Ona görə mitoxondriləri xloroplastlarla birlikdə hüceyrənin "güc stansiyaları" adlandırırlar. Hüceyrələrdə mitoxondrilər ikiyə bölünməklə çoxalır və öz funksiyalarını yerinə yetirir.
Mitoxondrilərin quruluşunu hər tərəfli öyrənmək elektron mikroskopun kəşfindən sonra mümkün olub. Müəyyənləşdirilib ki, onlar 3 komponentdən təşkil olunub:
# '''Xarici membran''' — mitoxondrini hialoplazmadan ayıran hamar bir qatdır. Qalınlığı 7
# '''Daxili membran''' — Mitoxondrinin matriksini əhatə edir və içərisinə doğru yönəlmiş çoxsaylı qırışlar, büküşlər əmələ gətirir. Bu qırışlar krist (lat. Krista – pipik, çıxıntı) adlanır. Qalınlığı təxminən 7
# '''Mitoxondrinin matriksi''' — Kristlərin daxilində olan [[homogen]] maddədir, forması tel şəkilli və yaxud oval qranula bənzərdir. Müəyyənləşdirilib ki, nazik telşəkilli strukturlar [[DNT]] həlqəsi və [[RNT]] molekuludur, 15-
Mitoxondrinin membranlarında inteqral zülallar mövcuddur. Xarici membrana [[porin]] adlanan zülallar daxildir. Onlar xarici membranın keçiciliyini artırır, maddələr mübadiləsində iştirak edir. Mitoxondrinin daxili membranından içəri əksər molekullar keçə bilmir, istisna yalnız О<sub>2</sub>, СО<sub>2</sub>, Н<sub>2</sub>0 molekullarıdır.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{Orqanellər}}
|