37.546
edits
"Təmsil" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər
k
replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB
(Nail esgerov (müzakirə) tərəfindən edilmiş 3181928 dəyişikliyi geri qaytarıldı.) |
k (replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB) |
||
|
[[Şəkil:Cat guarding geese c1120 BC Egypt.jpg|200px|thumbnail|Qazlara keşik çəkən pişik. [[E.ə. 1120-ci il]]. [[Misir]]]]
'''Təmsil''' — [[epik növ]]ün ən qədim janrlarından biridir. Təmsil həcmcə kiçik olur, lakin dərin məna ifadə edir. Təmsilin əsas xüsusiyyəti [[tənqid]]i və [[satira|satirik]] məzmunda olmasıdır. Sənətkar insanlara xas olan nöqsanları, eyibləri ayrı-ayrı əşya, bitki və heyvanların timsalında əks etdirir. Təmsildə təbiət cismləri və heyvanlar şəxsləndirilir - insan kimi danışdırılır. [[Ədəbiyyatşünaslıq]]da buna [[təşxis]] deyilir.
Təmsil əxlaqi-tərbiyəvi və nəsihətli səciyyə daşıyır. Adətən, təmsilin sonunda müəllif öz fikrini kiçik nəsihət şəklində bildirir. Məsələn, M.Ə.Sabir "Qarğa və tülkü" təmsilinin sonunda belə bir əxlaqi-tərbiyəvi fikir bildirir:
Ac qalardı yəqin ki, yaltaqlar.</poem></center>
Təmsil əsasən [[nəzm]]lə yazılır. [[Dünya ədəbiyyatı]]nda [[nəsr]]lə yazılmış təmsillər də vardır.
== Tarixi ==
Epik növün ibtidai formalarından biri olan təmsil hələ qədim [[Yunanıstan|yunan]] ədəbiyyatında mövcud idi. [[XVII əsr|XVII]]-[[XVIII əsr|XVIII]] əsrlərdə yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmışdır.[[Qədim Roma]]da Fadr ([[I əsr]]), [[Qədim Yunanıstan]]da [[Ezop]] ([[E.ə.VI əsr|e.ə.VI]]-[[E.ə. V əsr|V əsr]]lər) nəsrlə yazdığı təmsilləri ilə məşhur idi. [[Hindistan]]da [[III əsr
Rusiyada təmsilin inkişafı [[XVIII əsr]]in sonu [[XIX əsr]]in əvvəllərinə aiddir. Həmin dövrün ən məşhur təmsilçiləri A.P.Sumarokov, İ.İ.Xemnitser, A.E.İzmaylov, İ.İ.Dmitriyevdir. [[Rusiya]] ədəbiyyatında təmsil janrının kulminasiyası [[İvan Krılov|İ.A.Krılov]]un yaradıcılığı hesab olunur. Onun əsərləri dünyanın bir çox dillərinə, o cümlədən [[Azərbaycan dili]]nə də tərcümə olunmuşdur.
Azərbaycan ədəbiyyatında təmsilin ilk nümunələrinə [[Nizami Gəncəvi|N.Gəncəvi]]nin "Sirlər xəzinəsi" poemasında rast gəlirik. [[Abbasqulu ağa Bakıxanov|A.Bakıxanov]], [[Qasım bəy Zakir|Q.Zakir]], [[Seyid Əzim Şirvani|S.Ə.Şirvani]], [[Mirzə Ələkbər Sabir|M.Ə.Sabir]], [[Abbas Səhhət]], [[Abdulla Şaiq]] kimi şairlərimizin təmsilləri məşhurdur.
== Ən məşhur təmsil yazıçıları ==
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{Ədəbi janrlar}}
| |||