İqtisadi artım: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Araz Yaquboglu İqtisadi Artım səhifəsinin adını İqtisadi artım olaraq dəyişdi. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{iş gedir}}
'''Iqtisadi artım(economic growth)'''-bir ölkənin ölçüləbilən iqtisadi faktorlarının müəyyən müqayisə edilən dövr içində kəmiyyət baxımından dəyişməsidir. Ölkənin ümumdaxili məhsul həcminin artması həm iqtisadi böyümə və həm də iqtisadi inkişaf kimi ələ alınır. Burada iqtisadi artımla birgə əhalinin də artımı nəzərə alınır. Artım ölçülə bilən xüsusiyyətdə olduğu üçün mənfi (azalma, daralma) və ya müsbət (artım) kimi nəticəsi ola bilər. Məsələn, iqtisadiyyatda müxtəlif ölçüləbilən xarakterlər: ÜDM, işlə təminat, ixracda, idxalda artım, əhali artımı və s. Bu ölçülər müəyyən dövrə aid hesablanır və müəyyən bir dövrlə də müqayisə edilir. Buna görə də burda həm riyazi olaraq artım, həm də azalma baş verə bilər. Ancaq həm ÜDM-nin həm də əhali sayının artması eyni zamanda baş verməyə bilər. Və ya əhali artımı daha çox ÜDM isə nisbətən az arta bilər. Bu zaman adambaşına düşən milli gəlir azalış göstərəcəkdir.
'''Iqtisadi artım(economic growth)'''- bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan aşağıdakı iki göstərici ilə müəyyən edilir. Müəyyən dövr ərzində: 1) Real ümummilli və ya xalis milli məhsulun artması. 2) Hər nəfərə düşən real ümummilli və ya xalis milli məhsulun artması. Bunlardan hər hansı birindən istifadə olunması nəzərdən keçirilən sosial-iqtisadi hadisənin xarakterindən asılıdır. Belə ki, ölkənin hərbi-siyasi potensialı problemi diq-qət mərkəzində olduqda birinci, ayrı-ayrı ölkələrdə və regi-onlarda əhalinin həyat səviyyəsi müqayisə olunduqda isə ikinci göstəricidən istifadə etmək daha məqsədəuyğundur. Bunun doğruluğunu onunla əsaslandırmaq olar ki, məsələn, Hindistanın ümummilli məhsulu Isveçrənin ümummilli məhsulundan 70% çox olduğu halda, əhalinin həyat səviyyəsinə görə Hindistan Isveçrədən 60 dəfədən çox geri qalır. ▼
Bu görüşün əksikliyini təngid edən ikinci görüşə görə iqtisadi inkişaf isə daha çox fərdi bazda kalitatif-keyfiyyət baxımından müqayisəsi aparılan bir anlayışdır. Yuxarıda misal çəkdiyimiz '''ÜDM -iqtisadi artım, ÜDM/əhali sayı (Adam başına düşən ümumi daxili məhsul) isə iqtisadi inkişaf göstərgəs'''i bu görüş tərəfindən qəbul edilir. Ancaq eyni zamanda bu görüşdə həm ÜDM-də, həm də əhalidəki dəyişmələr də nəzərə alınır və buna görə mütləq və nisbi dəyişmələrlə də bu nisbət hesablanır. Təbii ki bu iki faktorun birində olan dəyişmə adambaşına gəlirdə də dəyişməyə səbəb olacaqdır. Əgər adambaşına düşən gəlirdə dəyişmə olmazsa yəni "0" olarsa bu durum iqtisadiyyatda '''stagnation-durğunluq''', dəyişmə mənfi -azalma yönündə olarsa, '''reqression-geriləmə''', müsbət-artım yönündə olarsa, pozitiv dəyər alarsa '''development-inkişaf''' kimi qəbul edilir. Burada bir önəmli məsələni də qeyd etməyi lazım bilirəm. Bu da ÜDM-nin Satınalma Gücü Paritesinə (GDP on a purchasing power parity) görə hesablanmasıdır ki bunu beynəlxalq qurumların ölkələr üzrə inkişaf göstərgələrində daha çox nəzərə alırlar və bu daha real bir göstərgədir.
Üçüncü bir görüş isə bu haqqında ümumiyyətlə ilk ikisindən fərqli olaraq sadəcə kantitativ-kəmiyyət göstərgələrindən yola çıxmaqla deyil, ümumiyyətlə iqtisadiyyatın strukturunda və müxtəlif sahələrdə baş verən irəliləyişin iqtisadi inkişafın göstəriciləri olaraq qəbul edir. Bu görüşün əsasını fransız iqtisadçısı Franchois Perroux qoymuşdur. Ona görə, ''iqtisadi artım real milli gəlirin müəyyən bir dövr içində düzənli dəyişməsidir. Bu adambaşına düşən ÜDM ilə də ölçüləbilər. İqtisadi inkişaf isə daha çox iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində və bütünündə struktural bazda olan dəyişikliklər, inkişafdır. İqtisadi inkişaf artım ilə birlikdə bu struktural dəyişiklikləri də özündə cəmləşdirir və buna görə də daha geniş bir anlayışdır.'' <ref>http://banco.az/az/news/iqtisadi-artim-ve-iqtisadi-inkisaf</ref>
▲'''Iqtisadi artım
Iqtisadi artım bir qayda olaraq faizlə ifadə olunan illik artım sürəti ilə ölçülür.
Sətir 72 ⟶ 78:
<big><math>du/d\tau_i=-\lambda_i+\textstyle \sum_{i} \displaystyle\lambda_i\delta(\mu_i^s-\mu_i^p)/\delta\tau_i</math></big>
Burada,
Burada,u rifah səviyyəsi, i i-ci fəaliyyətdə distorsiya, µi s və µi p i-ci fəaliyyətin müvafiq olaraq s-ci cəmiyyət və p-ci özəl subyekt tərəfindən xalis marjinal təsirlənməsi, λi isə i-ci▼
<big>'''u'''</big>-rifah səviyyəsi,
'''<big>Τ</big>'''-i-ci fəaliyyətdə distorsiya,
▲
'''<big>λ<sub>i</sub></big>''' isə i-ci fəaliyyətdəki distorsiya səbəbindən yaranan məhdudiyyəti əks etdirən Laqranj vuruğudur.
Ən yüksək vuruğa malik olan distorsiya həlledici məhdudiyyətdir. Birbaşa effekt rifaha müsbət töhfə verir. Lakin, dolayı təsirlə birbaşa təsir arasındakı fərqə əsasən distorsiyanın xalis effekti dəyişə bilər (dolayı təsir birbaşa təsirdən böyük və mənfi olsa xalis təsir neqativdir və ya əksinə).<ref>http://www.cbar.az/assets/3359/JURNAL_I_RUB_5-12_.pdf</ref>
== İstinadları: ==
<references />
[[Kateqoriya:İqtisadiyyat]]
| |||