Astronomiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k using AWB |
|||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
[[Şəkil:Crab_Nebula.jpg|300px|thumb|right|Buğa bürcündəki Xərçəngəbənzər dumanlıq]]
'''Astronómiya''' (yunanca ''"astron"'' (ἄστρον) - göy cismi, ''ulduz'' və "nomos" (νόμος) ''qanun'') — [[Səma]] cisimlərini ([[Qalaktika]]lar, [[ulduz]]lar, [[planet
Astronomiya qədim [[tarix]]ə malikdir. Astronomiyaya aid ilk elementar məlumatlar, minlərcə il bundan əvvəl [[Babil]]də, [[Misir]] və [[Çin]]də məlum idi.
Qədim zamanlarda astronomiya bir sıra elmlərin məcmusuna deyilirdi. Bunların içində [[naviqasiya]], [[meteorologiya]] və hətta astrologiya da vardı. Müasir elmdə astronomiya dedikdə əsas olaraq [[astrofizika]] başa düşülür. Astronomiya iki yerə bölünür; nəzəri və [[vizual astronomiya]].
Astronomiya elmi [[astrologiya]] ilə qarışdırılmamalıdır. Hər ikisi ortaq anlayışları bölüşsə də tamamilə fərqli məlumatlar toplusudur.
Astronomiya elminin tədqiqat obyekti Kainat və onun elementlərinin mənşəyi, tərkibi, xassəsi, təkamülü və inkişaf qanunauyğunluqlarıdır. Əlaqəli təbii sistemlərdən dördü - Günəş sistemi, ulduzlar, qalaktikalar, Kainat astonomiyanın tədqiqat obyektidir. Bu obyektləri öyrənmək üçün o fizika elminin müasir tədqiqat metod və vasitələrindən istifadə edir. Başqa sözlə, astronomiya, əslində fizika kursunda öyrənilən sistemləri Meqaaləm miqyasında tədqiq edir.
Sətir 24:
[[Nikolay Kopernik]] tərəfindən 1543-cü ildə nəşr olunan "De revolutionibus orbium coelestium" (" Göy cisimlərinin fırlanmasına dair") əsəri astronomiya tarixində inqilab sayılır. Kopernik sisteminə görə, yer öz oxu ətrafında və digər planetlərlə birlikdə günəş ətrafında fırlanırdı. Bu iddia kilsənin ''Yer kainatın mərkəzidir'' tezisinə qarşı olduğundan fəlsəfi və dini çevrələrdə böyük səs-küyə səbəb oldu. Kopernikin iddiası bu idi ki, onun sistemi hesablamaları asanlaşdırır. O həmçinin planetlərin siderik periodlarını ( Günəş ətrafındakı tam dövr ) və onların günəşə qədər olan məsafələrini [[astronomik vahid]] olaraq hesablamışdı.
== Astronomiyanın elmi strukturu ==
Müasir Astronomiya biri digəri ilə sıx bağlı olan bir sıra bölmələrdən ibarətdir. Bu səbəblə bölünmə ancaq şərtidir.
Sətir 40:
Növbəti 3 bölmə astronomiyanın ilkin missiyasını əks etdirir (Səma cismlərinin hərəkətlərinin tədqiqi) və klassik astranomiya hesab olunur.
Astrofizika -
Ulduz astronomiyası - ulduzların fiziki xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, onların fəzada hərəkətlərinin fizika qanunlarına uyğunluğunu, ulduz sistemlərini, ulduzlar arası materiyanın xüsusiyyətlərini öyrənir.
Sətir 46:
Kosmokimya - Səma cismlərinin kimyəvi tərkibini, kimyəvi elementlərinin kainatda yayılma qanununu, kosmik maddə əmələ gətirdiyi zaman atomların miqrasiya prosesini. Bəzən nüvə kosmokimyasını da ayırd edirlər.
Növbəti 2 bölmədə astronomiyanın ikinci missiyası əks olunur (səma cismlərinin quruluşunun öyrənilməsi)
Kosmoqoniya - Yer kürəsinin və digər səma cismlərinin əmələ gəlişini və təkamülünü öyrənir.
Kosmologiya - Kainatın quruluşunun və təkamülünün ümumi qanunlarını öyrənir.
| |||