Əlişir Nəvai: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k using AWB |
|||
Sətir 15:
}}
'''Əlişir Nəvai''' ([[1441]]-[[1506]]) — [[Özbəklər|özbək]] əsilli [[şair]], [[filosof]]. [[Nizami Gəncəvi
== Həyatı ==
Əlişir Nəvai [[9 fevral]] 1441-ci ildə [[Herat]] şəhərində anadan olmuşdur. Atası Siyasetddin Kiçkinə Bahadır Teymuroğullarına mənsub aristokrat ailənin başçısı idi və Xorasan əmiri Əbül Qasım Baburun xidmətində dayanırdı. Ana tərəfdən ulu babası Əbu Səid Çiçək isə Mirzə Bayqaranın bəylərbəyi idi.Əsl adı Nizaməddin Əlişir olan Nəvai Mirzə Bayqaranın nəvəsi Hüseyn Bayqara ilə birlikdə böyümüş və təhsil almışdır. Daha sonralar Hüseyn Bayqara Teymurilər dövlətinin hökmdarı olan zaman uşaqlıq dostu Nəvaini özünə köməkçi etdi. Ona möhürdarlıq, divanbəyliyi və sonra da "əmir" rütbəsini verdi. Dövrünün tanınmış alim və şairlərindən biri olan Hüseyn Bayqara və Əlişir Nəvai Heratı dövrün ən böyük mədəniyyət mərkəzinə çevirdilər. Nəvai yaxşı bir dövlət xadimi olduğunu da göstərmişdir. Yalnız elm və sənət ardınca deyil, ölkənin mədəni hala gəlməsində, texniki sənətlərin inkişafında və iqtisadiyyatının güclənməsində də böyük xidmətləri olmuşdur. Zamanın bəstəkar və rəssamlarını ən çox təşviq və himayə edənlərdən biri də Nəvai olmuşdur. Ancaq onun əsas böyük xidməti "Türkçülük" və "Türk dilçiliyi" sahəsində olmuşdur və bu baxımdan misilsizdir.
== Türk dilinin üstünlüyü: ==
Sətir 35:
"Mühakəmət-ül Lüğəteyn" adlı əsərində Türk və fars dillərini qarşılaşdırır.Türk dilinin və Türklərin əcəm dilindən və əcəmlərdən hansı baxımdan üstün olduğunu açıqlayır,sübuta yetirir.
"Məcalisün-Nəfais" şairlər və ədiblər təzkirəsidir.Başqa cür desək,bir ədəbiyyat tarixidir və 15. əsrdə Türküstan və iranda yetişən şairlərin həyat və yaradıcılıqlarına dair dəyərli məlumatlar verməkdədir.
"Xəmsə"sində "Fərhad və Şirin","Leyli və Məcnun" kimi mənzum romanları,Makedoniyalı İskəndərin həyatından bəhs edən "Səddi-İskəndəri",sasani hökmdarı Bəhram Gurun həyatından bəhs edən "Səbəy-Səyyarə" adlı tarixi əsərləri,əxlaq və təsəvvüfə dair fikirlərini əks etdirir.Divanlarında isə uşaqlığından etibarən yazdığı bütün şerləri toplanıb.Qəzəllər,müxəmməslər,rübailər,müstəzadlar ,müfrədlərdən ibarət bu şerlər Orta Asiya Türk dilinin ən gözəl nümunələridir.
== Təsirləri ==
| |||