Həmdullah Qəzvini: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 22:
Həmdullah Qəzvini biri coğrafiyaya və ikisi tarixə aid olmaqla üç əsər yazmışdır. Məlum olduğu kimi, Həmdullah Qəzvini 1329-30-cu illərdə «Tarix-e qozide» əsərini, 1334-35-ci illərdə «Zəfərnamə» mənzum tarixi-bədii poemasını, 1340-cı ildə isə «Nüzhət əl-qulub» əsərini yazıb başa çatdırmışdır.<ref name=":0" />
 
=== ''' «Tarix-e qozide» əsəri''' ===
Müəllif «Tarix-e qozide» əsərini Fəzlullah Rəşidəddinin oğlu, Əbu Səidin və Arpa xanın vəziri Qiyasəddin Məhəmməd Rəşidiyə həsr etmişdir. ''«Tarix-e qozide» giriş, altı bab (hər bab fəsillərə bölünür) və «Xatimə»dən ibarətdir.'' Dördüncü babın 12-ci fəsli monqol dövrünə həsr olunmuşdur. «Tarix-e qozide» əsərində müəllif Yaxın Şərq ölkələrinin tarixinə ən qədim zamanlardan başlayaraq XIV əsrin birinci yarısına (1330-cu illərə) kimi yığcam şəkildə vermişdir. Əsərin bir çox əlyazma nüsxələri dövrümüzə qədər gəlib çatmışdır. İndi Şərq və Avropa ölkələri kitabxanalarının çoxunda «Tarix-e qozide»nin əlyazma nüsxələri saxlanılır. Əsərin elmi-tənqidi mətni tədqiqatçılar tərəfindən işlənilərək müxtəlif zamanlarda Parisdə, Londonda və Tehranda  nəşr olunmuşdur. Paris nəşrində (1903) «Tarix-e qozide»nin bir qismi - dördüncü babın 11 fəslinin orijinal mətni və fransız dilinə tərcüməsi verilmişdir. IV babın 12-ci fəsli, məlum olduğu kimi, monqol dövrünü əhatə edir. Naşir bu fəslin nə orijinal mətnini, nə də tərcüməsini əsərə daxil etmişdir. Az sonra, 1910-cu ildə ingilis şərqşünası Eduard Braun Londonda «Tarix-e qozide»ni nəşr etdirmişdir. Naşir göstərir ki, həmin kitab (London çapı) «Tarix-e qozide»nin bütün mətnini əhatə edir. Bu kitabda, eləcə də «Tarix-e qozide»nin Tehran nəşrində hadisələr 730-cu hicri (1329-30) tarixinə kimi davam edir. Buradan Həmdullah Qəzvininin «Tarix-e qozide» adlandırdığı əsərdə hadisələrin 1329-1330-cu ilə qədər şərh edildiyi bir daha aydınlaşır. «Tarix-e qozide» sonralar Həmdullah Mustovfi Qəzvininin oğlu Zeynəddin tərəfindən davam etdirilmişdir. Bu əsər elmə «Zeyl-e tarixe-qozide, təlif-e Zeynəddin bin Həmdullah Mustovfi Qəzvini» kimi məlumdur. Müəllif əsərdə 1342-1391-ci illərin hadisələrini qələmə almışdır. Leninqrad Dövlət Universitetinin kitabxanasında «Tarix-e qozide»nin 813-cü hicri ilin zilqədə ayında (III-1411) üzü köçürülmüş əlyazma nüsxəsi saxlanılır (şifrə: M. o. 153, inv. № 1647). A.T.Tahircanovun fikrincə, bu əlyazma əsərin ən qədim məlum nüsxəsidir. Həmin nüsxəni diqqətlə nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, «Tarix-e qozide» əsəri 736-cı hicri (1335-1336) tarixdən başlayaraq Həmdullah Qəzvininin özü tərəfindən (Zeynəddin bin Həmdullah Qəzvinidən əvvəl) davam etdirilmiş və 744-cü hicri (1343-44) ilə qədər çatdırılmışdır. Bəhs etdiyimiz əlyazmada üç hissə mövcuddur: