Buran (kosmik gəmi): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k tənzimləmə using AWB |
||
Sətir 2:
'''Buran''' ({{lang-ru|Бура́н}}, {{lang-az|Çovğun}}) orbital gəmi, [[raket]] [[təyyarə]] tipli sovet çoxişlədilən kosmik nəqliyyat sistemidir. "Enerji-Buran" proqramı əsasında hazırlanan raket təyyarədir. Buran amerikalıların [[Speys Şattl]] analoji proyektinə cavab olaraq yaradılmışdır. İlk və yeganə uçuşunu "Buran" avtonom rejimdə [[15 noyabr]] [[1988]]-ci ildə yerinə yetirdi. Buranın aparıcı [[mütəxəssis]]i - Gleb Yevgeyniviç olmuşdur.
== Tarixi ==
Buran hərbi sistem kimi planlaşdırılmışdı<ref>[http://www.newscientist.com/article/dn20664-cosmonaut-soviet-space-shuttle-was-safer-than-nasas.html Cosmonaut: Soviet space shuttle was safer than NASA's]</ref>,həmçinin sovetlərə gorə amerikalıların şatlları hərbi məqsədlər üçün istifadə olunurdu<ref>[http://ria.ru/analytics/20131115/977036405.html Четверть века без "Бурана"]</ref>.<
{{sitatın əvvəli}}[[1970]]-ci ildə Nikson dedi ki, [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] [[Speys Şattl]] proqramına başlayır. Bu milli proqram kimi təqdim edilmişdi, ildə 60 insanı göndərməyi hesablamışdılar, 4 belə gəmi duzəltmək nəzərdə tutulurdu; proqrama 5 milyard 150 milyon dollar pul xərcləməyi planlaşdırırdılar([[1971]]-ci ildə).<
[[1975]]-ci ildə [[SSRİ]]yə [[Speys Şattl]]ın çertyoj və şəkilləri gəldi. Mstislav Keldışın başçılığı ilə dərhal hərbi komponentli 2 eksperiment keçirildi. Nəticələr: gələcək çoxistifadəli gəmi nüvə silahını daşıya bilər və kosmik fəzanın istənilən nöqtəsindən [[SSRİ]]i ərazisinə hücum edə bilər.Və Amerikan şattlı 30 ton yük götürmə ilə nüvə başlıqlarıynan yüklənsə, elə yüksəklikdən uça bilər ki, raket hücumu haqqında xəbərdarlıq sistemi onu görə bilməyəcək.<ref>[http://www.kommersant.ru/doc/208758 Многоразовый "Буран" одноразового использования]</ref>
[[şəkil:OK TVA Gorky Park.jpg|thumb|right|250px|BTS-001 [[Moskva]]da Park Qorkova]]{{sitatın əvvəli}}Bilirsiz, onlar deyirlər ki, biz həftədə bir dəfə ora gedəcəyik, məqsədləri və yükləri isə yoxdur, dərhal narahatlıq doğurur. Onlar bilmədiyimiz məqsədlər üçün kosmik gəmilər düzəldir. Hərbi məqsədlər üçün istifadə oluna bilərmi? Əlbəttə.{{sitatın sonu|mənbə='''Vadim Lukaşeviç'''(kosmonavtika tarixçisi, texniki elmlər namizədi)}}
[[1 dekabr]] [[1988]]-ci ildə hərbi xəttlə [[Speys Şattl]]ın gizli startı oldu([[NASA]]ın kodifikasiya koduna görə uçuş nömrəsi STS-27)<ref>[http://www.astronaut.ru/bookcase/article/article33.htm?reload_coolmenus Таинственный полет «Атлантиса»]</ref>. [[2008]]-ci ildə bilindi ki, uçuş zamanı [[ABŞ]] milli hərbi-kosmik kəşfiyyat idarəsi və [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]]nin əmri ilə orbitə muxtəlif hava şəraitinə uyğun olan Lacrosse 1 kosmik [[peyk]]ini buraxdilar. Radiolokasiyanın köməyi ilə radiodiapazonda şəkillər çəkirdi <ref>[http://www.globalsecurity.org/space/systems/lacrosse.htm] LACROSSE/ONYX
Radar Imaging Reconnaissance Satellite</ref><ref>[http://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraftDisplay.do?id=1988-106B NSSDC/COSPAR ID: 1988-106B]</ref>.
=== İlk və yeganə uçuş ===
Sətir 20:
Глава 28. На новой работе</ref>
Buranın yaradılmasında alınan bir sira texniki həllər indiyə qədər Rusiya və xarici raket kosmik texnikasında istifadə olunur.<ref>[http://www.buran.ru/htm/textloz.htm Выступление Генерального конструктора НПО "Молния" Г.Е.Лозино]</ref>
Müasir tədqiqatçıya uçuşun texniki informasiyası əhəmiyyətli dərəcədə əlçatan deyil, beləki maqnit lentlərdə BEHM-6 kompüterləri üçün yazılıb, yararlı nüsxəsi qalmayıb.
Sətir 31:
* Başlanğıc çəkisi - 105 [[ton|t]].
* Yük bölməsi qalxma zamanı 30 [[ton|t]] faydalı yük daşımağa imkan verir, enişdə isə 20 [[ton|t]].
Ön bölmədə [[ekipaj]] və insanlar üçün tam [[Qaynaq (texnika)|qaynaq]] edilmiş kabina vardır. Bu kabinada maksimum 10 nəfər yerləşirdi. Kabinanın çox hissəsini raket kosmik kompleksin daxilində uçuşu təmin edən cihazlar tuturdu. Kabinanın [[həcm]]i 70 [[metr|m]]<sup>3</sup> çox idi.
Sətir 56 ⟶ 55:
==İstinadlar==
<references />
[[Kateqoriya:Kosmos]]
[[Kateqoriya:Raket kompleksləri]]
| |||