Qaraciyər: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Nevroloq (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
k düzenleme using AWB
Sətir 1:
{{Uşaqlar üçün|[[Şəkil:Usaqlar5.gif|41px]] Bu məqalənin [[Vikipediya:Uşaqlar üçün/Qaraciyər|Uşaqlar üçün ]] versiyası mövcuddur.}}
{{İnfoqutu Anatomiya
| Ad = Qaraciyər
Sətir 46:
'''Qaraciyər''' ([[Yunan dili|yun.]] hepar, {{lang-la|jecur}}) İnsanda uyunsov dördbucaq şəklində, yastı və tutqun qırmızı rəngdə və 1500 qram ağırlığındadır. Qaraciyər asan kəsilir və didilir; ona görə çox vaxt yüngül bir təzyiqdən və ya zədədən tez parçalanır. Bədəndən çıxarılmış qaraciyər yumuşaq olduğu üçün öz şəklini itirir.
 
Qaraciyərin iki səthi: yuxarı çıxıq diafraqma səthi – {{lang-la|facies diaphragmatica (facies superior – BNA)}} və aşağı basıq visseral səthi – {{lang-la|facies visceralis (facies inferior – BNA)}}. Yuxarı səthi peritondan əmələ gəlmiş {{lang-la|lig. falciforma hepatis }} vasitəsilə iki paya bölünür: sağ pay – {{lang-la|lobus hepatis dexter}} və sol pay – {{lang-la|lobus hepatis sinister}}; sağ pay sol paydan böyük və qalındır. Diafraqma səthində yuxarı hissə – {{lang-la|pars superior}}, ön hissə – {{lang-la|pars anterior}}, sağ hissə – {{lang-la|pars dextra}} və dal hissə – {{lang-la|pars posterior (facies posterior – BNA)}} ayırd edilir. Aşağı səthi bir az arxaya çevrilmişdir və üzərində üç şırım vardı: biri kındələn – qaraciyər qapısı – {{lang-la|porta hepatis}} və ikisi boylamadır (sağ və sol).Bu şırımlar hamısı bir yerdə "H" hərfinə bənzəyir. Sağ boylama şırımın ön hissəsində ödlük və arxa hissəsində [[aşağı boş vena]] yerləşmişdir, ona görə ın hissəyə ödlük çuxuru – {{lang-la|fossa vesica felleae}}, arxa hissəyə – {{lang-la|sulcus (fossa – BNA) venae cavae}} deyilir.
 
== Daxili qurluşu ==
Sətir 57:
 
== Seroz qişası və fiksasiya aparatı ==
Qaraciyərin xarici, arxa kənarından və üzərində olan şırımlardan başqa [[seroz qişa]] – {{lang-la|tunica seroza}} ilə örtülüdür. Bu qişa {{lang-la|tunica fibrosa (capsula fibrosa Glissoni – BNA)}} adlanan sərt birləşdirici toxuma qatı vasitəsilə qaraciyərə bitişmişdir. Seroz qişa olmayan nahiyyələrdə lifli qişa çox qalındır. və qaraciyər qapısından [[qapı venası]]nın şaxələri ilə bərabər qaraciyərə daxil olub onları müşayiət edir. Qaraciyərin seroz qişası diafraqmaya və qonşu üzvlərə keçdikdə bir neçə bağ əmələ gətirir:<br />
# Qaraciyərin orağabənzər bağı – {{lang-la|ligamentum falciforme hepatis}},
# Sağ və sol tac bağlar – {{lang-la|lig. coronarium hepatis dextrum et sinistrum}},
Sətir 64:
# Qaraciyər – mədə bağı – {{lang-la|lig. hepatogastricum}},
# Qaraciyər – onikibarmaq bağırsaq bağı – {{lang-la|lig. hepatoduodenale}},
# Qaraciyər – çənbər bağırsaq bağı – {{lang-la|lig. hepatocolicum}}.<br />
 
Bunlardan üç əvvəlinciləri qaraciyəri diafraqmaya və yerdə qalanı mədəyə, onikibarmaq bağırsağa, sağ böyrəyə, çənbərbağırsağa təsbit edir. Tac bağlar ilə qaraciyər-böyrək bağı bir qatdan, başqaları isə iki qatdanəmələ gəlmişdir.
Sətir 107:
== Yaş və fərdi xüsusiyyətləri ==
=== Yaş xüsusiyyətləri ===
Yenidoğulmuşlarda qaraciyər yetişmiş şəxslərə nisbətən çox böyük, nisbi çəkisi isə 3-4 dəfə artıq olur. Yetişmiş şəxslərdə bədən çəkisinin 1/50-ə bərabər olduğu halda yenidoğulmuşda bu nisbət 1/20 olur. Yeni doğulmuşun qaraciyərinin çəkisi 150 q-dır. Xüsusən sol pay artıq inkişaf etmiş olur. Rüçeym həyatının iki aylığında hər iki pay bərabər olur. Topoqrafik cəhətcə ön kənarı {{lang-la|linea mamillaris dextra}} – sağ məmə xətti üzərində qabırğa qövsündən 2.6-3,8 sm aşağı çıxır, deləki qarın boşluğunun çox hissəsini tutmuş olur. Yenidoğuluşda qaraciyər xeyli mütəhərrik olur; kütləsi yumuşaq və damarlarla zəngindir, quruluşunun paylı olması bir o qədər də nəzərə çarpmır.
 
Qocalarda qaraciyərin kütləsi sərtləşir, çəkisi azalır və topoqrafik cəhətcə bir qabırğa aşağı enir. Yeni doğulmuşda [[öd kisəsi]] iyə bənzəyir, sanki uzununa dartılmış olur; sonralar armud şəklini alır. 80% hallarda dibi qaraciyərinön kənarından xaricə çıxır.
Sətir 121:
{{sütunlar}}
{{sütun}}
*[[Hepatit|Hepatitlər]]lər
#[[Hepatit A]]
#[[Hepatit B]]