07:09, 17 mart 2015 tarixindəki versiya redaktə Celal mir (müzakirə \| töhfələr) 59 redaktə Redaktənin izahı yoxdur ← Əvvəlki redaktə		09:44, 2 yanvar 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar II. Niveles (müzakirə \| töhfələr) 31.058 redaktə k düzenleme using AWB Sonrakı redaktə →
Sətir 1: '''İşığın sürəti''' (''c'') [[vakuum]]da [[elektromaqnit dalğalar~~\|elektromaqnit dalğalarının~~]]ının yayılma sürəti, əsas fiziki sabitlərdən biridir. İşıq boşluqda işıq sürəti ilə gedər və bu eyni zamanda kainatda müşahidə edilən ən yüksək sürətdir. Sətir 9: İo peyki Yupiter planetinin ətrafında tam dövrünü 42 saat 28 dəqiqəyə başa vurur. Peyk planetin arxasındakı kölgədən çıxdıqda parlaq yanan lampa kimi görünür. SOnra planetin qarşısından keçib, onun kölgəsinə daxil olur. Bu zaman peykin tutulması baş verir. Astronom müşahidələr nəticəsində müəyyənləşdirdi ki, peykin tutulmaları müntəzəm baş vermir. Yerin orbitdəki birinci vəziyyətindən başlayaraq hesablamalar aparılarsa, beş aydan sonra peyk Yupiterin kölgəsindən çıxmaqla 22 dəqiqə gecikir. Bu halda Yer öz orbitinin ikinci vəziyyətində olur. Astronom bu gecikməni belə izah etdi:işıq ikinci vəziyyətdə yerə gəlib çatması üçün onun orbitinin diametri qədər əlavə yol getməlidir. Yer orbitinin diametri qədər əlavə yol getməlidir. Yer orbitinin diametri təqribən 300000000  km-ə bərabərdir. Müşahidələrə əsasən, Ryomer işığın vakuumdakı sürətini hesabladı: c=D/t-3·~~300000000km~~300000000 km /1320 san=~270000 [[km/san]]. Daha sonra işığın sürətini [[Ceyms Bradley]] [[işığın aberrasiyası~~\|işığın aberrasiyasını~~]]nı müşahidə edərkən (''c''=308000  km/san) və [[Arman Fizo]] təyin etmişlər. Fizo təcrübəsində işıq dəstəsi fırlanan dişli çarx üzərinə yönəldilir. Çarxın fırlanma sürəti elə seçilir ki, dişlər arasından keçən işıq dəstəsi güzgüdən qayıtdıqda dişlər arasındakı yarığın yerini qonşu diş tutsun. Çarxın fırlanma sürətini və çarxla güzgü arasındakı məsafəni bilərək işığın sürətini 315300  km/san kimi təyin etmək olur. [[Jan Fuko]] dişli çarx əvəzinə sürətlə fırlanan çoxüzlü güzgü götürərək işığın sürəti üçün 298000 500  km/san qiyməti almışdır. İşığın sürətinin daha dəqiq qiymətini – 299796  km/san+4  km/san 1926 ildə [[Albert Maykelson]] tapmışdır. Elektomaqnit dalğasınin mühitdə yayılma surəti tezlikdən asılı olduğuna görə işığın mühitdə yayılması faza sürəti və qrup sürəti ilə xarakterizə olunur. İşığın sürəti [[radiolokasiya]], kosmik uçuşların idarə edilməsi və s.-də rolu böyükdür. Boşluqdakı işığın sürətinin, bir şəraitdə işığın sürətinə nisbətinə "işığın sınma əmsalı" deyilir. Yəni əgər şəraitin sınma əmsalı 2-dirsə, işığın şəraitdəki sürəti, boşluqdakı sürətinin yarısıdır. Sətir 17: == İşığın sürəti suda və şüşədə == [[İşıq]], [[su]]da və [[şüşə]]də havaya görə daha yavaş gedir. Bir mənbədən çıxan işığa, (fərz edin ki, hava) mənbənin şəraitindən fərqli başqa bir şəraitdən baxaq (məs, sudan). Mənbədən gələn işığın izlədiyi yolun düz deyil, suya qədər düz yol getdikdən sonra suya girərkən bucağını dəyişdirib sonra yoluna yenidən düz istiqamətdə davam etdiyini görərik. İşığın fərqli şərtlərdən keçərkən meydana gətirdiyi bu dəyişməyə "işığın sınması" deyilir. Sınmanın miqdarı, işığın keçdiyi şəraitdəki sürətindən asılıdır. == Xarici keçidlər ==

İşıq sürəti: Redaktələr arasındakı fərq