Kəlam: Redaktələr arasındakı fərq

Kəlam-([[ərəbcə]]: '''الكلام''') Allah-təalanın zatından və sifətlərindən, başlanğıcı və sonu etibarilə yaradılanların vəziyyətlərindən bəhs edən bir elmdir. Məlum olduğu kimi bu tərifdə ilahiyyat və səmiyyət zikr edilmiş, lakin peyğəmbərlik zikr edilməmişdir. Axirət və ona bənzər məsələlər ancaq peyğəmbərin təbliği ilə bilindiyi üçün, səmiyyat zikr edilincə nübüvvət də buna aid olduğu düşüncəsiylə peyğəmbərlik müəssisəsinə xüsusi olaraq yer verilməmişdir.

 

== Kəlamın tərifi ==

 

Mərhum Ömər Nəsuhi Bilmən kəlam elminə çox gözəl və ətraflı bir tərif vermişdir: "Kəlam elmi, Allah Təala həzrətlərinin zat və sifətlərindən, nübüvvət və risalətə aid olan məsələlərdən, başlanğıcı və sonu etibarilə yaradılanların vəziyyətlərindən İslam qanununu əsas tutaraq bəhs edən bir elmdir."

 

İbn Xəldun Kəlam elmini belə tərif edir: "Kəlam, dəlilləri ağılla, əqidələri imanla müdafiə edən, etiqadi mövzularda sələfin və əhli sünnənin təqib etdiyi yoldan üz döndərən bidətçiləri rədd edən bir elmdir."

 

== Kəlamın mövzusu ==

 

Kəlam, müxaliflərin və bidətçilərin etirazlarına cavab verir, onları ağıl və nəql ilə susdurmağa çalışır. Buna görə də kəlam elmi münazərə və cədələyə olduqca çox əhəmiyyət verir. Əqaid və tövhiddə münaqişə və cədəl yoxdur. Ayələrdə və hədislərdə nə necə gəlmişsə, ona eləcə də inanılır və təslim olunur. Beləliklə də kəlam aşağıdakı mövzulara aydınlaşdırır.

 

e. İnsanlara əməllərində ixlaslı, niyyətlərində saf və inanclarında qüvvətli olmağa köməklik edir.

 

== Kəlamın tarixi ==

 

Tarix olaraq İslam aləmində ilk fəlsəfi cərəyan, hicri I əsrdə "kəlam elmi" adı altında meydana çıxdı. Əsrlərdən bəri müxtəlif inanıcların, müxtəlif fəlsəfələrin yaşadığı geniş bir sahəyə yayılan İslam coğrafyasında, xüsusən dörd xəlifə zamanından başlayaraq bir çox dini qruplar meydana çıxmağa başladı. Bu qruplar arasında, fəlsəfi məsələlərə ən çox əhəmiyyət verən və bu barədə nəzəriyyələr irəli sürən, Mötəzilədir. Xəlifə Mənsur zamanından (h.156-m.772) başlayaraq Məmun və xələfləri dövründə böyük bir yayılış göstərən Yunan, İran, Hind, və s. əsərlərini tərcümə cərəyanı, adı çəkilən fəlsəfi fikirləri İslam mühitinə tanıdanda, Mötəzilə, məzhəblərini daha qüvvətlə müdafiə etmək üçün həmin nəzəriyyyələrdən dərhal faydalanmağa başladılar.

Bütün islami elmlərdə olduğu kimi kəlam elmi də bu məqsədləri gercəkləşdirərək əsl və yeganə məqsəd olan dünya və axirət səadətini əldə etməyə çalışır.

 

[[Kateqoriya:İslam]]