Xristologiya: Redaktələr arasındakı fərq

'''Xristologiya''' ([[yunan dili|yunan]]. Χριστός, xristos, "Məsih", + [[yunan dili|yunan]]. λογος, logos, "elm") yaxud Bibliya xristologiyası – xristian [[teologiya]]sının bir sahəsi, Nazaretli [[İsa]]nın şəxsiyyəti, təbiəti və işləri haqqında [[Bibliya]] əsasında qurulan təlim.

 

 

Bibliya xristologiyası “Əhdi-Ətiq xristologiyası” və “Əhdi-Cədid xristologiyası” olmaq üzrə iki böyük bölməyə ayrılır. İsadan əvvəlki Müqəddəs Yazılarda ([[Əhdi-Ətiq]]də) dünyaya gələcək olan Xilaskar-Messiyadan (Məsihdən) bəhs edən parçaları tədqiq edən Əhdi-Ətiq xristologiyası həmçinin messianizm adlanır. Əhdi-Cədid xristologiyası artıq İsanın şəxsində dünyaya gəlmiş olan Məsihi tədqiq edir.

*Daniel Peyğəmbərin Kitabında Məsih və Onun [[Allahın Padşahlığı|Padşahlığı]] Bəşər Oğlu obrazında göstərilir: “Gecə gələn görüntülərdə gördüm ki, budur, bəşər oğluna bənzər Biri göyün buludları ilə gəlir. O, Əzəldən Var Olana yaxınlaşdı və Onun hüzuruna gətirildi”.<ref>Müqəddəs Kitab. Daniel Peyğəmbərin Kitabı 7:13</ref>

 

 

== Xristian təfəkkürü tarixində Bibliya xristologiyasının inkişafı ==

''Əsas məqalə:'' '''[[Arianlıq]]'''

 

 

İsanın Məsih və Xilaskar, Allahın Oğlu olduğu inancı [[Əhdi-Cədid]] yazılmamışdan əvvəl meydana gəlmişdir. Əhdi-Cədiddə, ondan qabaq yaranmış [[kilsə]]nin inancı öz əksini tapmışdır. [[Xristianlıq|Xristianlığın]] təzəcə yarandığı dövrdə Məsihin təbiəti ilə bağlı məsələlər diqqət mərkəzində deyil idi; Məsihin möminlərə bəxş etdiyi xilas və günahların bağışlanması haqqında [[İncil|Müjdə]]yə ən çox əhəmiyyət verilirdi. Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, o dövrdə Məsihin ilahi-bəşəri təbiətinə malik olması inancı hələ bir ehkama çevrilməsə da, artıq xristian kilsəsinin mühüm bir əsası olmuşdur.<ref>Bax, məsələn, Romalılara Məktub 1:2-4: “Allahın Öz peyğəmbərləri vasitəsilə Müqəddəs Yazılarda əvvəlcədən vəd etdiyi o Müjdə Oğlu Rəbbimiz İsa Məsih haqqındadır. O, ''cismən Davud nəslindəndir'', ''müqəddəslik Ruhuna görə'' isə ölülər arasından dirilərək ''Allahın Oğlu'' olduğu qüdrətlə elan olundu”</ref> Xristian kilsəsi İsaya iman etməyən yəhudi, bütpərəst və bidətçilərlə mübarizə edə-edə tədricən Məsihin ilahi-bəşəri təbiətini qavrayaraq [[Kilsə məclisi|kilsə məclisləri]]ndə qəbul olunan bir sıra formulalarda ifadə etmişdir. Bidətçilərə qarşı mübarizəni [[Əhdi-Cədid]]in ayrı-ayrı yerlərində də görmək olar.<ref>Bax, məsələn, 1-ci Yəhya 4:1-3: “Ey sevimlilər, hər ruha inanmayın; ruhların Allahdan olub-olmadığını bilmək üçün onları sınaqdan keçirin. Çünki dünyada çoxlu yalançı peyğəmbər meydana çıxıb. Allahın Ruhunu bundan tanıya bilərsiniz: İsa Məsihin cismən gəldiyini iqrar edən hər ruh Allahdandır, İsanı iqrar etməyən hər ruhsa Allahdan deyil”. Bu sözlərin doketlərin təriqətinə qarşı yazıldığı bəllidir. Doketlər hesab edirdilər ki, İsa, əslində, bu dünyada cismani şəkildə mövcud olmamışdır. Doketlər haqqında: Мень А. протоиерей «Библиологический словарь в 3-х т.». Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. «Докетизм»</ref>