Standart: Redaktələr arasındakı fərq

'''Standart''' ({{lang-en|standard}} — ''norma, nümunə'') — sözün geniş mənasında işlənən nümunə, etalon, model olub başqaları ilə müqayisədə ilkin götürülür. Standart kütləvi istifadə üçün nəzərdə tutulmuş məhsullarınməhzulların (işlərin, xidmətlərin) keyfiyyətinə və təhlükəsizliyinə dair tələbləri müəyyənləşdirən normativ sənəddir.

İnsanların həyat və sağlamlığı, əmlakı, ətraf mühit üçün təhlükə yarada bilən məhsulməhzul (iş, xidmət) üçün dövlət tərəfindən müvafiq standart müəyyən edilir. Bunu dövlət, istehlakçı və istehsalçı arasında bağlanmış üçtərəfli ictimai müqavilə də adlandırmaq olar. İstehsalçı hamı üçün şəffaf olan bu standartlara ciddi surətdə əməl etməyə məcburdur. Çünki, onun məhsulununməhzulunun keyfiyyətinin standarta uyğunluğuna həm dövlət orqanları, həm də istehlakçılar asanlıqla nəzarət edə bilirlər. MəhsulunMəhzulun (işin, xidmətin)standarta uyğunluğu istehlakçıda məhsulunməhzulun (işin, xidmətin) təhlükəsiziliyinə inam yaradır.

'''Standartlaşdırma''' — məhsullarməhzullar (işlər, xidmətlər) üçün norma, qayda və xarakteristikaları müəyyənləşdirən fəaliyyət olub, aşağıdakıları təmin etmək məqsədi daşıyır:

*istehlakçıların məhsullarınməhzulların (işlərin, xidmətlərin) nomenklaturası və keyfiyyəti haqqında tam və səhih informasiyaya malik olmalarını.

Konkret məhsulaməhzula aid olmayan standartlara, o cümlədən ümumitexniki və təşkilatı-metodik standartlara dövlət standartlaşdırma sistemi növlər müəyyən etmir.

Ümumi texniki şərtlərin standartları eyni tipli məhsulməhzul qrupu üçün ümumi olan istismar xarakteristikalarını, qəbul qaydalarını, nəzarət metodlarını, nişanlama, qablaşdırma, daşınma və saxlanma qaydalarını, saxlanmasını və s. müəyyənləşdirir.

Texniki şərtlərin standartlarının digər standartlardan fərqi odur ki, onlar konkret məhsulaməhzula (markaya, modelə və s.) hərtərəfli tələbləri təyin edir. Ümumi texniki tələblərin standartları eyni tipli məhsulməhzul qrupu üçün ümumi olan və onun optimal keyfiyyət səviyyəsini təmin edən norma və tələbləri müəyyənləşdirir. Texniki tələblərin standartları ümumi texniki tələblərin standartlarından fərqli olaraq konkret məhsulməhzul növlərinə

tələblər qoyur. Parametrlərin (ölçülərin) standartları məmulatların əsas istehlak xarakteristikalarına görə onların parametrik və ya ölçü sıralarını müəyyənləşdirir. Bu xarakteristikaların bazasında məhsulunməhzulun konkret tipləri və modelləri layihələndirir.

Çeşidlərin standartları məhsulunməhzulun həndəsi formalarını və ölçülərini təyin edir. Qəbul qaydalarının standartları müəyyən qrup və ya növ məhsullarınməhzulların qəbul zamanı keyfiyyət və kəmiyyətcə onlara qoyulmuş vahid tələbləri təmin etmək məqsədilə məhsulunməhzulun qəbul qaydalarını müəyyən edir.

Sınaq metodlarının standartları müəyyən məhsulməhzul qrupunun sınağı üçün nümunələrin götürülmə qaydalarını müəyyən edir.

Nişanlama, [[qablaşdırma]], saxlanma və daşınma qaydalarının standartları məhsulunməhzulun əsas xarakteristikaları haqqında istehlakçıya informasiya vermək məqsədilə onun nişanlanmasına, qablaşdırılmasına, saxlanmasına və daşınmasına tələbləri müəyyən edir. Ölçü cihazlarının və ölçülərin yoxlama metodları və vasitələri üçün standartlar onların ən səmərəli yoxlama metodlarını təyin edir.

*məhsulların əsas istehlak xüsusiyyətləri, onlara nəzarət metodları, məhsullarınməhzulların qablaşdırılması, nişanlanması, daşınması, saxlanması, utilləşdirilməsi qaydaları;

Dövlət standartlarında nəzərdə tutulan tələblər Respublikanın qanun vericiliyinə zidd olmamalıdır. Dövlət standartlarının tövsiyyətövsiyə olunan tələbləri aşağıdakı hallarda şərtsiz yerinə yetirilməlidir:

b)məhsulu istehsal edən (tədarükçü) tərəfindən məhsulunməhzulun həmin tələblərə uyğunluğu bəyan edilmişdirsə.

Standartlaşdırma üzrə tələbləri təmin etmək məqsədilə eyni istehlak təyinatlı müəyyən növ məhsulməhzul istehsal edən təsərrüfat subyektləri üçün sahə standartları və texniki şərtlər hazırlanır və qəbul edilir.$ Hazırlanan sahə standartları və texniki şərtlər DST-larının məcburi tələblərinə uyğun olmalı və bütün hallarda vətəndaşların və dövlətin mənafelərinə zidd olmamalıdır.

də istehsalın təşkili və idarə edilməsinin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə hər müəssisə özü müstəqil olaraq müəssisə standartı hazırlayır və qəbul edir. Son vaxtlar müəssisə standartları geniş tətbiq olunur. Onlar məhsulunməhzulun keyfiyyətinin kompleks idarə olunmasının əsasını təşkil edir. Bu standartlar müəssisənin fəaliyyətinin bütün sahələrini əhatə edir və dövlət standartlarının tələblərini hər bir işçinin yerinə yetirməyə , hər bir icraçıya çatdırmağa şərait yaradır.

Dövlət standartları kütləvi təkrar istehsal və istifadə perspektivinə malik olan məhsullarməhzullar (işlər, xidmətlər) üçün işlənib hazırlanır.

*məhsulların (işlərin, xidmətlərin) əsas istehlak xüsusiyyətləri, onlara nəzarət metodları, məhsullarınməhzulların qablaşdırılması, nişanlanması,

*məhsulların (işlərin, xidmətlərin) təhlükəsizlik texnikası və istehsalat sanitariyası tələbləri;*əhsulların istehsalı, istifadəsi, işlərin görülməsi və xidmətlərin göstərilməsi zamanı bütün resurslardan səmərəli istifadə, məhsullarınməhzulların (işlərin, xidmətlərin) texniki sənədləşməsi qaydaları;

b)məhsulu hazırlayan (tədarükçü) tərəfindən məhsulunməhzulun həmin tələblərə uyğunluğu bəyan edilmişsə.

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən standartlaşdırma üzrə tələbləri təmin etmək məqsədi ilə öz səlahiyyətləri daxilində təşkilati-hüquqi forma və mülkiyyət formasından asılı olmayaraq eyni istehlak və funksional təyinatlı müəyyən növ məhsulməhzul istehsal edən (iş görən, xidmət göstərən) təsərrüfat subyektləri üçün sahə standartları və texniki şərtlər hazırlana və qəbul edilə bilər.

Belə normativ sənədlər müvafiq dövlət standartları müəyyən edilməmiş məhsullarməhzullar (işlər, xidmətlər) üçün, habelə mövcud dövlət standartlarının tələblərini sərtləşdirmə, yaxud artırmaq zərurəti yarandıqda hazırlanır.