Buxari: Redaktələr arasındakı fərq

Bəzi alimlər onun üçün belə deyirlər: "Buxari Allahın yer üzərində yeriyən ayətlərindəndir". Nəcm b.el-Fəzil deyir: "Yuxumda Rəsulullahı (s.a.v.) gördüm. Bir kənddən çıxıb gedirdi və arxasından İmami Buxari onu izləməkdə idi. O (s.a.v) bir addım atdıqda Buxari də bir addım atırdı və ayağını Rəsululahın (s.a.v) ayağını basdığı yerə basırdı. Kitabını da hər baxımdan ona nisbət edirdi". Buxari elmiylə əməl edən bir insan idi və İslami qaydalara çox riayət edir, halal və haram məsələlərinə çox diqqət edirdi. Hədis elminə xidmət, bu yolla Allahın rizasını, Məhəmmədin (s.a.v) şəfaətini qazanmaq əsas fikri idi. Atasından qalan mirası da bu yolda xərcləmiş və mərdliyi ilə şöhrət qazanmışdı. Çox Quran oxuyar, çox sünnət namazı qılardı. Rəvayətə görə hər üç gündən bir Qurani Kərimi xətm edərdi. Gecənin yalnızca bir hissəsini yatar, hər zaman yuxudan oyanıb, şam yandırıb hədis yazar, ya da yazdıqlarını işarələyib, üzərində təkəfəkkür edərmiş. Sübh namazı girməmişdən oyanar, gecə namazı qılar, sonra Quranın üçdə birini oxuyardı.

Ramazanda isə təravih namazından sonra Quranın üçdə birini oxumağa davam edərdi. Buxarinin özünün verdiyi məlumata gğrə, hədis öyrəndiyi müəllimlərinin sayı 1000-dən çoxdur. Əsas müəllimləri Əhməd b. Hənbəl, Əli b.əl-Mədini,Yəhya b. Main, İsmail b. İdiris əl-Mədini, İshaq b.Rəhuyəh, Məkki b. İbrahim əl-Bəlxi, Məhəmməd b. Salam əl-Bikəndi, İbrahim b.Əl-Əs`as, Əli b. Əl-Həsən b.Səkik,Yahya b. Yəhya, İbrahim b.Musa əl-Hafiz, Surəyc b. ən-Numan, Əbu Asim ən-Nəbil əs-Səybani, Məhəmməd b. Abdullah əl Ənsari, Abdullah b. Zübəyr əl-Həmidi, Əl Məkri, Əbdüləziz əl-Üvəysidir. Şagirdləri arasında ən tanınmışları isə Əbu İsa ət-Tirmizi, Məhəmməd b. Nəsru`l Mərvəzi, İbn Əbi Davud, Müslim b.Həccac və ən-Nəsaidir. İslamın ilk vaxtlarında insanların Quran ayələri ilə hədisləri biri-biri ilə qarışdırmaması üçün hədislərin yazılması qadağan edilmişdi. Sonralar Qurani Kərim kitab formasına salınmış, çoxaldılmış, ona başqa bir şeyin qarışması əngəllənmişdi. Bununla bərabər səhabə nəsli bütünlüklə vəfat etmiş, İslam ölkələri genişlənmiş, dəyişik fikirlər ortaya çıxmışdı. Bu səbəbdən hədislərin toplanmasının vacibliyi ortaya çıxdı və hədislərtabiinin zamanında toplanmağa başlandı. İmam Malik (179 h/195m.) Hz Məhəmmədin (s.a.v) hədislərini səhabə və tabiun rəvayətləri üzrə toplayaraq Müvvata adlı kitabı təsnif etmişdi. İmam Malikdən sonra da hədis toplanması yönündə işlər görüldü.

"Tarixul Kəbir" – Hədis ricalına (hədis rəvayət edənlərə) aid əhəmiyyətli bir əsərdir. Buxari bunu on səkkiz yaşında Məhəmmədin (s.a.v)`ın qəbri üzərində yazmışdı.