Zülallar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 41:
== Zülalların mənşəyi problemi ==
 
Hüceyrəni[[Hüceyrə]]<nowiki/>ni təşkil edən yüzlərlə növdə kompleks zülal molekulundan tək birinin belə təbii amillərlə əmələ gəlməsi ehtimalı yoxdur. Mühüm cəhət budur: zülalların quruluşlarındakı bir aminturşunun belə əskilməsi, yerinin dəyişməsi və ya zəncirə lazım olduğundan artıq aminturşunun əlavə edilməsi o zülalı yararsız molekul yığınına çevirər. Bu səbəbdən, hər aminturşu məhz lazımi yerdə, lazımi sırada olmalıdır. Sözü gedən nizam əsla təsadüflərlə açıqlanmayacaq qədər qeyri-adidir.
Zülalların[[Zülallar]]ın funksional quruluşunun təsadüfən meydana gəlməsinin qeyri-mümkünlüyünü sadə ehtimal hesablamaları ilə də görmək olar. Məsələn, birləşmədə 288 [[Amin turşusu|aminturşu]] olan və 12 müxtəlif aminturşu növündən ibarət orta ölçüdəki bir zülal molekulunun tərkibindəki aminturşular 10<sup>300</sup> fərqli şəkildə düzülə bilər. (Bu, 1 rəqəminin sağına 300 ədəd sıfır düzülməsindən əmələ gələn astronomik saydır). Ancaq bu düzülüşlərdən sadəcə biri sözü gedən zülalı əmələ gətirir. Qalan bütün düzülüşlər heç bir işə yaramayan, hətta bəzən canlılar üçün zərərli aminturşu zəncirləridir. Ona görə yuxarıda misal çəkdiyimiz zülal molekullarından ancaq birinin təsadüfən əmələ gəlmə ehtimalı “10<sup>300</sup>-də 1”dir. Bu ehtimalın praktiki şəkildə baş verməsi isə qeyri-mümkündür. (Riyaziyyatda[[Riyaziyyat]]<nowiki/>da 10<sup>50</sup>-də 1-dən kiçik ehtimallar “sıfır ehtimal” qəbul edilir).
Habelə 288 aminturşudan ibarət bir zülal canlıların orqanizmindəki minlərlə aminturşudan ibarət zülallarla müqayisə edildikdə olduqca sadə forma hesab edilir. Eyni ehtimal hesablarını bu nəhəng molekullara tətbiq etdikdə isə “qeyri-mümkün” kəlməsinin belə qənaətbəxş olmadığını görürük.
Canlıların inkişafında bir mərhələ də irəlilədikcə tək başına bir zülalın da heç bir şey ifadə etmədiyini görərik. İndiyə qədər məlum olan ən kiçik bakteriyalardan biri olan [[Mycoplasma hominis]] H39 belə 600 növ zülaldan ibarətdir. Bu təqdirdə bircə zülalla bağlı apardığımız ehtimal hesablamalarını 600 növ zülala da aid etməliyik. Nəticədə, qarşılaşacağımız rəqəmlər isə “qeyri-mümkün” anlayışının da fövqündədir.
[[Harold Blam]] adlı bir elm adamı: “Məlum olan ən kiçik zülalların belə təsadüfən meydana gəlməsi tamamilə qeyri-mümkün görünür”, -deyir.<ref>H. Blum, Time's Arrow and Evolution, səh. 158 (3-cü nəşr, 1968); istinad verilib: W. R. Bird, The Origin of Species Revisited, Thomas Nelson Co., Nashville, 1991, səh. 304.</ref>
[[Kimya]] professoru [[Peri Rivz]] isə bu mövzuda belə yazır:
"Bir insan aminturşuların təsadüfən birşəməsindən nə qədər çox orqanizm əmələ gələcəyini düşündükdə həyatın, həqiqətən də, bu şəkildə əmələ gəldiyini düşünməyin ağlasığmaz olduğunu görər. Belə bir işin baş verməsində [[Böyük]] Qurucunun var olduğunu qəbul etmək daha ağlasığandır".<ref>J. D. Thomas, Evolution and Faith, Abilene, TX, ACU Press, 1988, səh. 81-82.</ref>
Bir dənəsinin belə təsadüfən əmələ gəlməsi qeyri-mümkün olan bu zülalların təqribən bir milyon dənəsinin təsadüfən uyğun şəkildə birləşərək tam insan hüceyrəsini meydana gətirməsi isə əsla mümkün deyil. Hüceyrəyə gəldikdə, bir hüceyrə əsla zülal yığınından ibarət deyil. Hüceyrənin[[Hüceyrə]]<nowiki/>nin içində zülallarla birlikdə nuklein turşuları, karbohidratlar, lipidlər, vitaminlər, elektrolitlər kimi başqa bir çox kimyəvi maddə istər quruluş, istərsə funksiya baxımından müəyyən nisbət və dizayn çərçivəsində yerləşirlər. Hər biri də bir çox fərqli orqanoidin içində əsas və ya köməkçi molekul kimi funksiya daşıyır.
[[Nyu-York UniversitetindənUniversiteti]]<nowiki/>ndən kimya professoru və [[DNT]] mütəxəssisi Robert Şapiro təkcə sadə bir bakteriyanın tərkibindəki 2000 növ zülalın təsadüfən meydana gəlmə ehtimalını hesablamışdır. (İnsan hüceyrəsində isə təqribən 200.000 növ zülal var). Əldə edilən rəqəm 10<sup>40.000</sup>-də 1-dir.<ref>Robert Shapiro, Origins: A Sceptics Guide to the Creation of Life on Earth, New York, Summit Books, 1986, səh.127.</ref> (Bu ədəd 1 rəqəminin yanına 40 min dənə sıfır əlavə edilməsi ilə əmələ gələn ağlasığmaz saydır).
Kardiff Universitetindən tətbiqi riyaziyyat və astronomiya professoru [[Çandra Uikramasinqhe]] bu ədəd haqqında belə şərh verir:
"Bu say (10<sup>40.000</sup>) Darvini və bütün təkamül nəzəriyyəsini gömmək üçün kifayətdir. Bu planetin və ya başqa birinin üzərində əsla (həyatın əmələ gələcəyi) ibtidai şorba olmamışdır və həyatın başlanğıcı təsadüfən əmələ gəlməyəcəyinə görə, məqsədli bir ağılın məhsulu olmalıdır".<ref>Fred Hoyle, Chandra Wickramasinghe, Evolution from Space, New York, Simon & Schuster, 1984, səh. 148.</ref>
Prof. [[Fred Hoyl]] isə bütün bu saylar haqqında belə deyir:
"Əslində, həyatın ağıl sahibi bir varlıq tərəfindən meydana gəldiyi o qədər aydındır ki, insana bu açıq həqiqətin nə üçün geniş şəkildə qəbul edilmədiyi qəribə gəlir. Bunun (qəbul edilməməsinin) səbəbi elmi deyil, psixolojidir".<ref>Fred Hoyle, Chandra Wickramasinghe, Evolution from Space, səh. 130.</ref>
“Science“[[Science news”news]]”-un [[1999]]-cu il, yanvar sayında dərc olunan bir məqaləsində də aminturşuların zülalları necə əmələ gətirdiyinə dair hələ heç bir açıqlama verilmədiyi belə bildirilir:
"Heç kim indiyə qədər geniş şəkildə yayılmış aminturşuların zülallara necə çevrildiyinə dair qənaətbəxş açıqlama verə bilməmişdir. İbtidai dünyanın fərz edilən şərtləri aminturşuları izolyasiya edilmiş təkliyə sürükləyəcək şəkildədir".<ref>Simpson, Sarah, 1999, "Life's First Scalding Steps", Science News, cild 155(2):25, 9 yanvar.</ref>