Zülallar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 59:
== Sol əlli zülallar ==
Canlılardakı bir [[zülal]]
Hər iki növ aminturşu bir-birləri ilə asanlıqla bağlana bilir. Ancaq aparılan təhlillərdə təəccüblü həqiqət üzə çıxmışdır: ən sadə orqanizmdən ən mürəkkəbinə qədər bütün canlılardakı [[zülallar]] sadəcə sol əlli aminturşulardan əmələ gəlir. Zülalın tərkibinə qatılan bir sağ əlli aminturşu belə o zülalı yararsız hala salır. Hətta bəzi təcrübələrdə bakteriyalara sağ əlli aminturşular əlavə edilmiş, ancaq bakteriyalar bu aminturşuları dərhal parçalamışlar, bəzi hallarda isə bu parçaladıqları aminturşulardan yenidən öz istifadələri üçün sol əlli aminturşular inşa etmişlər. Zülalların necə sadəcə sol əlli aminturşuları seçdikləri və necə aralarına heç bir sağ əlli aminturşunun qarışmadığı elm adamlarının heç cür izah edə bilmədikləri mövzulardan biri kimi qalmışdır.
Açıq şəkildə göründüyü kimi, zülalların təsadüfən yaranmaları qeyri mümkündür: “yararlı” bir zülalın əmələ gəlməsi üçün bir az əvvəl də izah etdiyimiz kimi, sadəcə onu təşkil edən aminturşulardan bəlli miqdarda qüsursuz düzülüşdə və xüsusi üç ölçülü dizayna uyğun şəkildə birləşmələri də kifayət deyil. Bütün bunlarla yanaşı bu aminturşuların hamısının sol əlli olanlar arasından seçilməsi və içlərində bir dənə də sağ əlli aminturşu olmaması da vacibdir. Çünki aminturşu zəncirinə əlavə edilən bir səhv sağ əlli aminturşunun səhv olduğunu müəyyən edərək onu zəncirdən çıxaracaq hər hansı təbii seçmə mexanizmi də mövcud deyil. Buna görə bir sağ əlli aminturşu da sol əlli aminturşuların arasına qarışmamalıdır. Bu da təsadüf anlayışını bir daha əsassız edir.
Bu vəziyyət “Britannika elmi ensiklopediyası”nda belə ifadə edilir:
... Yer üzündəki bütün canlı orqanizmlərdəki aminturşuların hamısı, zülallar kimi mürəkkəb polimerlərin tərkib hissələri eyni asimmetriyaya sahibdirlər. Sanki tamamilə sol əllidirlər. Bu, bir baxımdan milyon dəfə havaya atılan bir qəpiyin hər dəfə eyni üzünün yerə düşməsinə bənzəyir. Molekulların necə sol əl və ya sağ əl olduğunu anlamaq olmur. Bu seçim anlaşılmaz şəkildə yer üzündəki həyatın mənbəyinə bağlıdır.<ref>Fabbri Britannica Bilim Ansiklopedisi, 2-ci cild, səh. 519.</ref>
Bir qəpik milyon dəfələrlə havaya atıldıqda hər dəfə eyni üzü yerə düşürsə, bunu təsadüflə açıqlamaq, yoxsa birisinin şüurlu şəkildə havaya atılan qəpiyə müdaxilə etdiyini qəbul etmək daha məntiqlidir? Cavab aydındır.
Aminturşulardakı sol əlli olma hadisəsinə bənzər vəziyyət nukleotidlər, yəni [[DNT]] və [[RNT]]-nin tərkib hissələrinə də aiddir. Onlar da canlı orqanizmlərdə olan bütün aminturşuların əksinə, ancaq sağ əlli olanlardan seçilmişdirlər. Bu da təsadüflə açıqlanmayacaq vəziyyətdir.
400 aminturşudan ibarət orta ölçüdəki bir zülalın sadəcə sol əlli aminturşulardan seçilmə ehtimalı hesablansa, 2<sup>400</sup>-də, yəni 10<sup>120</sup>-də 1 ehtimal əldə ediləcək. Bu astronomik rəqəmi izah etmək üçün kainatdakı elektronların sayının cəminin bu saydan daha az olduğunu, təqribən 10<sup>79</sup> olduğunu bildirək. Bu aminturşuların lazımi düzülüşü və funksional
== Mənbə ==
{{mənbə}}2. {{GEO}} Respublikası 11-ci sinif biologiya dərsliyi, səhifə 9 ("Sakartvelos Matsne" nəşriyyat, kod: 835)
| |||