Xolesterin: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →‎2-ci tip şəkərli diabetlər üçün məsləhətlər. Xolesterin haqqında.: düzenleme, typos fixed: ehtiyyat → ehtiyat (3), məhs → məhz (20) using AWB
Sətir 32:
üstəlik, karbohidratların qana tez sorulmasını qoruyan sellüloza bu prosesi ləngidir.
 
Sellüloza ilə zəngin məhzullaraməhsullara aşağıdakilar aiddir:
buğda və çovdar kəpəkləri, kəpəkli çörək, yarmalar – yulaf, arpa; çuğundur, yerköku.
Sellüloza bütün meyvə və tərəvəzlərin tərkibindədir.
Sətir 59:
#sorulmanı ləngidən preparatlar – məsələn qlükobay.
 
Bu mülahizələrə əsaslanaraq tərkibində karbohidrat olan qida məhzullarınıməhsullarını üç qrupa bölmək olar:
#tərkibində "ani şəkər" olan qidalar – qanda şəkəri 3-5 dəq. sonra kəskin qaldırır.
#tərkbində "sür'ətli şəkər" olan qidalar – qanda şəkəri 10-15 dəq. sonra kəskin qaldırır, qida mədədə və bağırsaqlarda 1-2 saat müddətində həzm olunur.
Sətir 66:
Bu klassifikassiyaya əlavə olaraq qeyd edə bilərik ki, "ani şəkər" – bu təmiz halda, yəni sorulma prolanqatorlarından azad olunmuş qlükoza, fruktoza, maltoza və saxarozadır; sürətli şəkər bu sorulma prolanqatorları olan fruktoza və saxarozadır (məsələn alma, həm fruktozası həm də sellulozası vardır); "tədrici şəkər" – Bu laktoza və kraxmaldır, həmçinin çox güclü prolongatorlu saxaroza və fruktozanı da bura aid etmək olar, beləki prolanqatorun sayəsində saxaroza və fruktozanın parçalanması, nəticədə əmələ gələn glükozanın qana sorulması əhəməyyətli dərəcədə ləngiyir.
 
Yuxarıda deyilənləri misallarla izah edək: tərkibində qlükoza olan preparatları qəbul etdikdə [glükoza həbləri]: o dərhal qana sorulur. Lakin demək olar ki, fruktoza meyvə şirəsi, maltoza isə pivə qəbul etdikdə eyni sürətlə sorulurlar, çünki bunlar məhlul olub tərkibində sorulmanı ləngidən sellüloza yoxdur, lakin bütün meyvələrdə sellüloza vardır, deməli onlarda adı sorulmadan "müdafiə xətti" var; burada da sorulma tez gedir, lakin meyvə şirələrində olduğu kimi sürətlə olmur. Un məhzularındaməhsularında belə "müdafiə xətti" ikidir: kraxmal, hansıkı monosaxaridlərə parc-alanmalıdır,sellüloza; nəticədə sorulma daha ləng gedir. Bu cəhəti qeyd edərək, tərkibində karbohidratlar olan qida məhzularınıməhsularını nəzərinizə catdıraq: şirniyyat, un məmulatları və sıyıqlar: kaşa, meyvə və giləməyvələr, bəzi növ tərəvəzlər, süd məhzularınınməhsularının bəzi növləri. Bunlar hamısı qanda şəkəri qaldırır, lakin tərkiblərindəki şəkərlərin növündən və prolanqator faktorlarından asılı olaraq, qanda şəkərin yüksəlmə sürəti müxtəlifdir. 1qr təmiz şəkərin kaloriliyi 4kkal-dır. Mineral maddələrə və vitaminlərə gəldikdə isə prinsipcə onlar bütün qida məhzularındaməhsularında bu və ya digər miqdarda vardır. Lakin qida məhzularınınməhsularının arasında elə rekordsmenlər vardır ki, onları yaddan çixartmaq lazım deyil: bunlara qarabaşak, yumurta, qaraciyər, balıq yağı, yerkökü və göyərti aiddir. Təəsuf ki, yumurta və qaraciyəri şəkər xəstələri çox miqdarda yeyə bilməzlər, çünki onların tərkibində xolestərinin miqdarı çoxdur. Amma meyvə və tərəvəzlər vitaminlərlə çox zəngindir və bir cox qida məhzularıməhsuları isə məsələn süd və un məhzullarınaməhsullarına vitaminlər əlavə olunur, bundan əlavə vitamin və mineral maddələri xüsusi preparatların tərkibində qəbul edə bilərik.
 
Qarşıdaki bölmədə biz ərzaq məhzularınınməhsularının qanda şəkəri artırmaq xüssusiyətinə görə təhlil edəcəyik, indi isə onların bu nöqtei nəzərdən klasifikasiyasını nəzərdən keçirək:
 
1. şirniyyat; 2.süd məhzullarıməhsulları; 3. un məhzullarıməhsulları və sıyıqlar; 4. meyvə və giləməyvələr; 5. ət və balıq məhzullarıməhsulları; 6. alkoqolu içkilər; 7.şəkər əvəzədiciləri; 8.tərəvəzlər.
 
Qida məhzularınınməhsularının ümumi xarakteristikasına gəldikdə isə onlar aşağıdaki göstəriciləri özündə əks etdirir:
 
#qida məhzullarınınməhsullarının tərkibindəki karbohidrat, yağlar və züllaların miqdarı
#qida məhzullarınınməhsullarının tərkibindəki ən vacib-natriy, kaliy və kalsiy mineral maddələrinin miqdarı.
#vitaminlərin miqdarı və tərkibi.
#xolesterinin miqdarı – bu maddə bizim qanımızda dövr edir və onun yüksəlməsi atereskleroza, ürəyin işemik xəstəliyinə, hipertoniya və digər xoşagəlməz hallara səbəb olur.
Sətir 107:
darı və qarabaşaq – bunlarda çoxlu B1 və PP vitamini vardır.
 
3. Süd məhzullarıməhsulları – xüsusi ilə kəsmik, pendir və qatiqda B2 vitamini ən yüksək miqdardadır: bu məhzullardanməhsullardan ən əhəmiyyətlisi yağsız kəsmikdir.
 
Toyuq əti, yağsiz mal əti və bəzi balıq növlərində vitamin PP çox yüksək miqdardadır. A vitamini yalnız süd məhzullarındaməhsullarında, ən cox isə yağli süd məhzullarındaməhsullarında olur. Bu vitamin mənbəyi kimi süddən, yağsız xamadan və az miqdarda yağdan istifadə etmək məsləhətdir. Vitamin C mənbəyi isə sitrus meyvələri, kələm və göyərtidir.
 
4. Heyvani zülalları bitki mənşəli zülallarla əvəz etmək məsləhətdir. Bitki mənşəli zülalların mənbəyi paxlalar, soya, və göbələkdir. Heyvani zülalların çox istifadəsi, xüsusi ilə 40-50 yaşından sonra məqsədə uyğun deyildir.