Dəniz cərəyanı: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Teqlər: Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə |
|||
Sətir 6:
Okeanda suyu hərəkətə gətirən külək və günəşdir.Okeanda suyun dövr etməsi (sirkuliyasiyası) atmosfer sirkuliyasiyasının nəticəsidir.Böyük su kütləsinin okean və ya dənizin bir yerindən digər yerinə aparılması dəniz cərəyanı (axını) adlanır.Okean suyunun hərəkət etmə səbəblərini iki qrupa bölmək olar: xarici və daxili səbəblər.
Xarici səbəblərə küləyin okean səthinə təsiri,qabarma əmələ gətirən qüvvələr, atmosfer təzyiqinin dəyişməsi,sahil axını yağıntı və buxarlanmanın təsirindən okean səthi relyefinin dəyişməsi aid edilir.Daxili səbəbə isə sıxlıq sahəsinin üfüqi istiqamətdə eyni (bircinsli)olmaması aiddir.Sıxlığın eyni olmaması isə okean suyunun temperaturunun və duzluluğunun qeyri-bərabər dəyişməsinin nəticəsidir.Dəniz cərəyanlarını əmələ gətirən ilkin qüvvələr,hərəkətə gəldikdən sonra təsirini göstərən qüvvələr isə ikinci dərəcəli qüvvələr adlanır.İkinci dərəcəli qüvvələrə ''Koriolis'' qüvvəsi, dib və sahilə sürtünmə qüvvəsi,daxili sürtünmə qüvvəsi və mərkəzdənqaçma qüvvəsi daxildir.Bu qüvvələr bilavasitə cərəyanlar yaratmır,ancaq
Müvəqqəti və qısamüddətli küləklərin yaratdığı axınlar,külək axınları,uzun müddətli və ya hakim küləklərin yaratdığı isə dreyf axınları adlanır. Okeanın müxtəlif sahələrində atmosfer təzyiqi ciddi fərqləndikdə yaranan axınlara qradiyent axınları adlanır. Qabarma əmələ gətirən qüvvənin üfüqi istiqamətində təsiri qabarma axınını yaradır. Ətalət axınları suyun sıxılmazlıq xassəsi nəticəsində küləyin və ya başqa axınların təsirindən okeanın bir hissəsində azalmış suyun yerinə dolmağa başlaması ilə yaranır.
| |||