Alban Həvari kilsəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Məlum olduğu kimi, [[Sasanilər]] öz tabeliklərində olan Cənubi Qafqaz xristian xalqlarına sabit münasibət bəsləmirdilər. Xristianlığın [[Bizans|Şərqi Roma imperiyası]]nda (Bizans imperiyası) qələbəsi (IV əsrin əvvəlində) bu münasibəti daha da gərginləşdirdi. Sasani dövləti ərazisində rəsmi kilsə ilə mübarizə aparan müxtəlif xristian təriqətlərinin müdafiə edilməsi başlanıldı.

 

 

=== Avtokefallığı ===

 

[[Şəkil:Müqəddəs Yelisey Afonlu Dionis.jpg|thumb|250px|right|[[Qafqaz Albaniyası]]nda xristianlığın yayılmasında mühüm rolu olmuş və [[Şəki]] yaxınlığında şəhid edilmiş həvari [[Müqəddəs Yelisey]]. Afonlu Dionis tərəfindən çəkilmiş freska.]]

Belə çıxır ki, [[340]]-cı ildə alban kilsəsi artıq avtokefal idi. Elmi ədəbiyyatda kilsənin avtokefallığı barədə iki nöqteyi-nəzər mövcuddur. Tədqiqatçı [[Vasili Vasilieviş Bolotov|V.V.Bolotov]]un fikrincə, [[Suriya]]-[[İran]] kilsəsi özünün ilk iyerarxlarını (yepiskop rütbəli keşişlərini) [[Edessa]] kilsəsindən almış, avtokefal kilsəyə çevrilərək, bütün tarixi boyu heç vaxt Antioxiya patriarxlığından asılı olmamışdır. Yenə də onun rəyinə görə, kilsə başçılarını onların tabeliyində olan Suriya-İran yepiskopları seçir və təsdiq edirdilər <ref>История древней церкви в научных традициях ХХ века: Материалы науч.-церков. конф., посвящ. 100-летию со дня кончины... В. В. Болотова. СПб., 2000</ref>. Tədqiqatçı Suriya-İran kilsəsinin avtokefallığının səbəblərini izah etmir. Azərbaycan tarixinin ikinci cildində qeyd edilir ki, bu, siyasi səbəblərlə izah olunur. Suriya-İran kilsəsinin müstəqil İran dövlətində olması onun avtokefallığını təmin etmişdi. Güman etmək olar ki, Albaniya dövlətinin də siyasi statusu ilk iyerarxları qədim şərq [[Yerusəlim]] patriarxlığında təsdiq olunan alban kilsəsinin erkən faktiki avtokefallığını müəyyənləşdirmişdir <ref>Azərbaycan trixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild</ref>.