Yarasalar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Aydinsalis (müzakirə | töhfələr)
k Aydinsalis Yarasa(heyvan) səhifəsinin adını Yarasa (heyvan) olaraq dəyişdi.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 46:
 
Rus alimi Yurin aparığı təcrübələr nəticəsində müəyyən etmişdir ki, əgər yarasanın qulaqları kəsilsə, artıq o, heç bir maneəyə toxunmadan uça bilməyəcək. Lakin gözünü çıxarsalar, öz hərəkətindən qalmayacaqdır. Bir sözlə, yarasa gözü ilə yox, qulağı ilə görür. Bu da çox maraqlı bir məsələdir.
 
== YARASALARIN RADARI
==
 
Yarasaların ən maraqlı xüsusiyyətlərindən biri onların fövqəladə istiqamət tapmaq qabiliyyətləridir. Yarasaların bu qabiliyyəti elmi tədqiqatçılar tərəfindən aparılan bir sıra təcrübə ilə ortaya çıxarılmışdır. Allah hər canlıya yaratmasındakı böyüklüyü, bənzərsiz dizaynı göstərmək üçün müxtəlif xüsusiyyətlər vermişdir. Bu xüsusiyyətlər insanı heyran edən böyük ağlın əsəridir. Biz bunlara baxıb Allaha şükr etməliyik. Göyləri və yeri yaradan Allahın ölüləri də diriltməsinin çox asan olduğunu unutmamalı, axirətdəki əsl həyatımız üçün səy göstərməliyik.
 
Yarasalar da Allahın bənzərsiz yaratması üçün göstərilən gözəl nümunələrdən biridir. Alimlərin apardığı bir çox təcrübə nəticəsində bu canlıların yeni xüsusiyyətləri kəşf edilir.
 
Alimlərin apardığı bir təcrübədə yarasa qaranlıq otağa buraxılmış, daha sonra, otağın bir küncünə milçək yerləşdirilmiş və yarasanın hərəkətləri qaranlıqda çəkə bilən kameralarla izlənmişdir. Milçək havada qanad çalan kimi qarşıdakı küncdən sürətlə hərəkətə keçən yarasa düz milçəyə doğru gəlib onu ovlamışdır. Bu təcrübə ilə tədqiqatçılar yarasaların qaranlıqda belə işləyən çox dəqiq duyğu qabiliyyətinin olduğu qənaətinə gəlmişlər. Bəs yaxşı, yarasanın bu üstün intuisiyası haradan qaynaqlanır? Bu, eşitmə hissindən qaynaqlanır, yoxsa sahib olduğu xüsusi gecə görmə sistemindən?
 
Bu sualların cavabını axtaran alimlər ikinci bir təcrübə aparmışlar. Bu dəfə otağa qurd qoyulmuş və üzəri qəzet səhifəsi ilə örtülmüşdür. Yarasa heç vaxt itirmədən yerdəki qəzet səhifəsini qaldırıb qurdu yemişdir. Bu nəticə yarasanın istiqamət tapma qabiliyyətinin görmə hissiylə əlaqəli olmadığını göstərir…
Alimlər yarasalarla əlaqədar təcrübələrinə davam etmişlər: Uzun koridorun bir başına yarasa, digər tərəfinə isə yem olaraq bir dəstə kəpənək yerləşdirilmişdir. Ancaq bundan əvvəl koridoru ortadan kəsən, bir-birinə paralel divarlar düzəldilmişdir. Daha sonra bu divarların hər birinə ancaq bir yarasanın keçə biləcəyi qədər genişlikdə deşik açılmışdır. Deşiklərin xüsusiyyəti hər divarın fərqli yerində olmalarıdır. Yəni yarasanın bu divarları keçməyi üçün sanki “slalom” yarışındakı xizəkçilər kimi davamlı manevr etməsi lazım olacaq.
 
Yarasa birinci divara çatanda düz deşiyə tərəf hərəkət edib buradan asanlıqla keçmişdir. Bundan sonrakı hər divarda eyni şey müşahidə edilmişdir: Yarasa divara dəymək bir yana, heç deşikləri axtarmağa belə ehtiyac hissi duymur. Sonuncu divarı da rahatlıqla keçən yarasa burada tutduğu kəpənəklərlə qarnını doyurur. Bu vəziyyət qarşısında heyranlıqlarını gizləyə bilməyən elm adamları yarasanın bu xüsusiyyətindəki həssaslığı öyrənmək üçün son bir təcrübə aparmağa qərar vermişlər. Bu dəfə məqsəd yarasanın qəbul sərhədlərini daha qəti təyin etməkdir. Yenə uzun bir tunel hazırlanmış və tunel boyu tavandan dağınıq halda 0.6 mm qalınlığında polad tellər asılmışdır. Yarasa təcrübəçi alimləri bu dəfə də təəccübləndirib asılan tellərdən heç birinə ilişmədən, tək yürüşdə aralarından keçərək yolunu müvəffəqiyyətlə tamamlamışdır. Yarasanın bu uçuşu 0.6 mm qalınlığındakı telləri belə uzaqdan hiss etdiyini göstərir. Aparılan digər araşdırmalar da yarasaların bu inanılmaz hiss etmə qabiliyyətlərinin sahib olduqları xüsusi sonar sisteminə bağlı olduğunu göstərmişdir. (www.hayvanlaralemi.net)
 
Yarasalar ətraflarındakı cismləri hiss etmək üçün yüksək titrəyişli səs dalğaları yayırlar. İnsanlar tərəfindən eşidilməyən bu dalğaların əks-sədaları yarasa tərəfindən qəbul edilir və beləliklə, heyvan içində olduğu mühitin bir növ xəritəsini cızır. Yəni yarasanın havada uçan kiçik milçəyi hiss etməsi çıxardığı səslərin milçəyə dəyib geri dönməsiylə yaranan əks-səda ilə əlaqəlidir. Yarasanın sonarla istiqamət tapması yaydığı səslərin özünə geri dönmə müddətləri arasındakı fərqi hesablaması sayəsində mümkün olur.
 
Doppler təsiri deyilən fizika qanununa görə, hərəkət halındakı bir cismə dəyən səsin tezliyi dəyişir. Yarasa sanki Doppler təsirini bilirmiş kimi hərəkətli cisimlərə doğru göndərdiyi səs dalğalarını dəyişir. Budur, bu nöqtədə yarasa sonarının fövqəladə bir yönü yenə ortaya çıxır. Allah yarasanın eşitmə sistemini yalnız öz səsini eşidəcək şəkildə yaratmışdır. Quranda Allah belə buyurmuşdur:
 
“Sizin üçün heyvanlarda da, əlbəttə, ibrətlər vardır” ( “Nəhl” surəsi, 66)
 
== Mənbə ==