|
[[Şəkil:1st TOW concept mockup.jpg|thumb|276x276px|TOW (TƏİR)]]
'''BGM-71 TOW''' - [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] istehsalı, tank əleyhinə idarə olunan roketraket kompleksidir. Bu roketlərraketlər orduda olan özlərinə nisbətən daha kiçik SS.10 və ENTAC-ları əvəz etmək üçün istehsal olunub. Bu TƏİR həmçinin, gecə döyüşlərində istifadə olunan [[İnfraqırmızı şüalanma|infra-qırmızı]] kamera ilə təchiz olunub.
1970-ci ildən istehsal olunmağa başlayan bu silah, hal-hazırda dünyada ən çox istifadə olunan tank əleyhinə roketlərdənraketlərdən biri hesab olunur. SilahıSilah hal-hazırda Raytheon şirkəti tərəfindən istehsal olunur.
== Tarixi ==
1963-1968-ci illər arasında [[Hughes Aircraft]] şirkəti həm qurudan, həm də havadan atıla biləcək XBGM-71A roketi üzərində işləyirdi. 1968-ci ildə tenderi qazanan Hughes şirkəti ilk istehsal olunan roketləriraketləri 1970-ci ildə [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|ABŞ ordusu]]<nowiki/>na təhvil verdi. 1972-ci ildə bu roketraket Şimali Vyetnam ordusunun hücumlarına cavab verən Cənubi Vyetnam ordusuna aid [[UH-1|UH-1B]] helikopterlərinə yükləndi. TOW roketləriraketləri zaman keçdikcə daha da inkişaf etdirildi. İlk modernizasiya edilmiş TOW -2 modeli 1983, TOW -2A/B modeli 1987-ci ildən silahlanmaya qəbul olundu. 2001-ci ildən isə yeni nəsil roketraket üzərində çalışmalara başlandı.
== Döyüşlərdə istifadə olunması ==
=== 1972: [[Vyetnam müharibəsi]] ===
Bu roketlərdənraketlərdən ilk dəfə 1972-ci ildə Vyetnam müharibəsində istifadə olunmuşdur. 2 may 1972-ci ildə ABŞ tərəfindən dəstəklənən Cənubi Vyetnam ordusuna aid UH-1 helikopterlərinə quraşdırılmış TOW-lardan açılan atəş nəticəsində Şimali Vyetnam ordusuna aid bir neçə tank An Lok şəhəri yaxınlığında məhv edilmişdir. May ayının sonunda bu roketlərdənraketlərdən istifadə nəticəsində Şimali Vyetnam ordusuna aid 24 ədəd [[PT 76|PT-76]] yüngül tankları və [[T-54]] əsas döyüş tankları məhv edilmişdir.
=== 1982: Livan müharibəsi ===
[[İsrail Silahlı Qüvvələri|İsrail ordusu]] tərəfindən bu müharibədə aktiv istifadə olunmuşdur. 11 iyulda TOW roketləriraketləri ilə silahlanmış İsrail ordusuna aid tank əleyhinə qruplar [[Suriya ordusu]]<nowiki/>na aid Sovet istehsalı 11 ədəd [[T-72]] tankını məhv etmişdir. Bu çox güman ki, ABŞ istehaslı tank əleyhinə silah ilə, Sovet istehsalı tankların döyüş meydanında ilk qarşılaşması idi.
=== 1980-1990: [[İran-İraq müharibəsi]] ===
1980-ci illərdə baş verən müharibə zamanı bu roketlərraketlər [[İran ordusu]] tərəfindən istifadə olunmuşdur.
İran ABŞ-dan 202 ədəd [[AH-1 Kobra|AH-1J]] helikopteri almışdır ki, bunun da 62 ədədi TOW roketləriraketləri ilə silahlanmışdır. İran ordusuna aid AH-1 və İraq ordusuna aid Mil Mi-24 helikopterləri arasında baş verən hava döyüşləri zamanı, İran HHQ-nə məxsus AH-1 helikopterləri TOW roketlərindənraketlərindən istifadə edərək bir neçə Mi-24 vurmuşdur.
=== 1991: Körfəz müharibəsi ===
=== 1993: Somali ===
Moqadişu əməliyyatı zamanı, terrorçuların iclas keçirdiyi binaya ABŞ ordusuna məxsus AH-1 Kobra helikopterlərinə quraşdırılmış 16 ədəd roketdənraketdən atəş açılıb, nəticədə həmin binanın yaxınlığında yaşayan 54 nəfər mülki şəxs ([[Beynəlxalq Qırmızı Xaç və Qırmızı Aypara Hərəkatı|Qırmızı xaç]] açıqlamasına əsasən) həlak olmuşdur.
=== 2003: İraq müharibəsi ===
22 iyul 2003-cü ildə ABŞ ordusuna aid maşınların üzərinə qurulmuş TOW roketlərindənraketlərindən istifadə nəticəsində Uday və Qusay Hüseyn qardaşları öldürülmüşdür.
=== 2011: Suriya vətəndaş müharibəsi ===
| 