Çanaqqala döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k replaced: <references/> → {{İstinad siyahısı}} using AWB
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 32:
|itkilər3=
}}
'''Çanaqqala müharibəsi''' — [[Birinci dünya müharibəsi]] əsnasında [[1915]]-[[1916]]-ci illər arasında Osmanlı Dövləti ilə [[Antanta Dövlətləri]] ([[İngiltərə]], [[Fransa]], [[Anzaklar]]) arasında baş verən [[dəniz]] və quru döyüşüdür. İttifaq dövlətləri Osmanlı dövlətinin paytaxtı [[İstanbul]]u alaraq boğazların idarəsini ələ keçirmək, [[Rusiya]] ilə etibarlı bir qida və hərbi ticarət yolu açmaq, Alman müttəfiqlərindən birini zəiflətmək məqsədləri ilə ilk hədəf olaraq Çanaqqala boğazına girmişlər. Ancaq hücumları müvəffəqiyyətsiz olmuşdur və iki tərəfin də çox ağır itkilər verməsiylə İttifaq Dövlətləri geri çəkilmişlər. Bu döyüş məhv olma vəziyyətində olan bir ölkənin möhtəşəm qələbəsi kimi olaraq əfsanələşib, hər vətəndaşın xatirəsində qalmışdır. Bir millətin gücünü ortaya çıxararaq nələr edə biləcəyini göstərmiş olan bu döyüş Türk Qurtuluş Döyüşünə də təsir etmişdir. Türkiyə cümhuriyyəti qurulduqdan sonra ingilis və fransız donanmalarının geri çəkilməyə məcbur edildiyi gün, 18 mart, Çanaqqala Şəhidlərini Anma Günü olaraq elan edilmişdir. Müttəfiqlər üçün isə bu döyüş, əsgəri bacarıqsızlıq və fəlakət simvolu olaraq sayılmışdır. Erik Bolc tərəfindən yazılan döyüş əleyhdarı mahnısı "And The Bant Played Waltzing Matilda" bu döyüşlə əlaqədardır.
 
'''Çanaqqala müharibəsi''' — [[Birinci dünya müharibəsi]] əsnasında [[1915]]-[[1916]]-ci illər arasında [[Osmanlı Dövlətiİmperiyası|Osmanlı dövləti]] ilə [[Antanta Dövlətləridövlətləri]] ([[İngiltərə]], [[Fransa]], [[Anzaklar]]) arasında baş verən [[dəniz]] və quru döyüşüdürdöyüşü. İttifaq dövlətləri Osmanlı dövlətinin paytaxtı [[İstanbul]]u alaraq boğazların idarəsini ələ keçirmək, [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] ilə etibarlı bir qida və hərbi ticarət yolu açmaq, Almanalman müttəfiqlərindən birini zəiflətmək məqsədləriməqsədi ilə ilk hədəf olaraq Çanaqqala boğazına girmişlər. Ancaq hücumları müvəffəqiyyətsiz olmuşdur və iki tərəfin də çox ağır itkilər verməsiylə İttifaq Dövlətləridövlətləri geri çəkilmişlər. Bu döyüş məhv olma vəziyyətində olan bir ölkənin möhtəşəm qələbəsi kimi olaraq əfsanələşibəfsanələşmiş, hər vətəndaşın xatirəsində qalmışdır. Bir millətin gücünü ortaya çıxararaq nələr edə biləcəyini göstərmiş olan bu döyüş [[Türk Qurtuluş DöyüşünəSavaşı]]na da təsir etmişdir. Türkiyə cümhuriyyətiCümhuriyyəti qurulduqdan sonra ingilis və fransız donanmalarının geri çəkilməyə məcbur edildiyi gün, yəni 18 mart, Çanaqqala Şəhidlərini Anma Günü olaraq elan edilmişdir. Müttəfiqlər üçün isə bu döyüş, əsgəri bacarıqsızlıq və fəlakət simvolu olaraq sayılmışdır. Erik Bolc tərəfindən yazılan döyüş əleyhdarı mahnısı "And The Bant Played Waltzing Matilda" bu döyüşlə əlaqədardır.
== Başlanğıc səbəbləri ==
 
== Başlanğıc səbəbləri ==
Osmanlı Dövlətidövləti 21 avqust [[1914]]-ci ildə [[Almaniya]] ilə müqavilə imzalamışdı. Ancaq bu müqavilə, Osmanlı Dövlətinindövlətinin döyüş hazırlığı zəif olduğu üçün gizli saxlanılırdı. Bu müqavilədən dərhal sonra səfərbərlik başlamışdı. Aralıq dənizidədənizində ingilis donanması qarşısındanqarşısında geri çəkilən Almanalman ağır kreyserlərinin admiral Sukonun rəhbərliyi ilə 10 avqust 1914-ci ildə Çanaqqala Boğazınıboğazını keçərək İstanbula gəlmələri böyük bir gərginlik yaratmışdı. Alman Donanmasınadonanmasına məxsus bu gəmilərin Boğazdanboğazdan keçməsinə icazə vermək döyüş səbəbi sayılacaqdı. Ancaq Osmanlı Dövləti,dövləti bu gəmilərin Almaniyadan satın alındığını açıqlayaraq gərginliyi təxirə salmışdırazaltmışdır. Haqqında danışılan gəmilər 16 avqust 1914-ci ildə Yavuz və Midilli adlarıyla Osmanlı Donanmasınadonanmasına qatıldı. Bu gəmilərdəki Alman dənizçiləri, Osmanlı Donanmasınadonanmasına aid zabit və əsgər formaları geyərək gəmilərdəki vəzifələrini davam etdirmişlər, Admiral Souchon isə Osmanlı Donanmasıdonanmasının Komandirliyinəkomandanı gətirilmişdiolmuşdur. Beləcə Almaniya, yaxın gələcəkdə Rusrus limanlarına qarşı istifadə edilmək üçün iki böyük silahını [[Aralıq dənizi]]ndən keçirərək Qara dənizin yaxınına atmış oldu. Admiral Sukon tabeliyində olan, Yavuz və Midillinin də içində olduğu Osmanlı donanmasının 27 oktyabr 1914-ci ildə Qara dəniz sahillərindəki Rus limanlarını bombalamaları səbəbindən Rusiya İmperatorluğu və Birləşmiş Krallıq, Osmanlı Dövlətinə müharibə elan etdi.
 
== Çanaqqalanın iqtisadi və strateji önəmi ==