Mif: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 38:
Müasir dövürdə fəlsəfə və incəsənət sahəsində olan müasir cərəyanlar miflər olan marağı yenidə aktivləşdirdilər. [[Rixard Vaqner|Vaqner]]in musiqisində, [[Fridrix Nitsşe|Nitsşe]]nin "həyat fəlsəfəsi"ndə, [[simvolizm]], neoromantizim və başqa sahələrdə antik, xristian və şərq mifologiyasının özünəməxsus cəhətləri diqqəti cəlb edir. XX əsrin 10 -30 - cu illərində [[Tomas Mann]], [[Ceyms Coys]], [[Frans Kafka]], [[Uilyam Folkner]], daha sonra latınamerika və afrika yazıçılarının əsərlərində mifoloji tendensiya özünü biruzə verirdi. Xüsusi "roman-mif"lər meydana çıxırdı(əlaxüsus [[Karl Qustav Yunq|Yunq]]da). Mifoloji motiflər sovet ədəbiyyatında da tam başqa formada özünü göstərə bilmişdir([[Mixail Bulqakov]],[[Çingiz Aytmatov]], [[Valentin Rasputin]]).
== Azərabycan ədəbiyyatında miflər ==
[[Azərbaycanlılar]]ın mif dövrünün təsvirimifadəsinin əsatir, əfsanə, rəvayət, nağıl və xalq şeiri janrlarında tapmışdır. Azərbaycan folkloruna mifoloci axın iki istiqamətdə daxil olmuşdur. Birinci mifoloci dalğanın əsas mənbəyi qədim türkdilli xalqların yaratdığı dastanlardır. Tükdilli köçəri tayfa və qəbilələrin Azərbaycana yürüşləri zamanı özləri ilə gətirdikləri mifoloci sücetlər Azərbaycan şiyahi ədəbiyyatına qarışır. Azərbaycan folklorunun özülünü təşkil edən ikinci mifoloci qaynaq Şərqin qədim abidəsi ’’[[Avesta]]dır’’. İlk insan haqqında miflər ’’Avesta’’da ilk insan Qara Martadır, o sonralar Kəyumərs kimi tanınmışdır. Türk xalqlarının öz əcdadı saydığı insan- ’’[[Oğuz]]dur’’ (’’[[Kitabi Dədə Qorqud]]’’da bu barədə
Mifoloji-bədii dünyagörüşün izləri folklorda və klassik ədəbiyyatda indi də özünü büruzə verməkdədir. Azərbaycan mifologiyası Qədim hind, Qədim yunan mifologiyası qədər sistemli və bütöv xarakter daşımır. Ancaq Azərbaycan folklorunqda Azərbaycan mifologiyasının izlərini aşkar etmək mümkündür. Bunlar daha çox kosmoqonik və mövsümi, eləcə də etnoqonik miflərin müəyyən detallarını özündə daşımaqdadır. Azərbaycan mifoloji mətnlərinin əksəriyyətində qədim türk mifoloji düşüncəsi aparıcı motiv kimi çıxış edir. Bunu istər dünyanın yaranması ilə bağlı olan kosmoqonik miflərdə, istər etnosun mənşəyi ilə bağlı olan etnoqonik miflərdə, istərsə də mövsümi proseslərlə əlaqədar olan təqvim miflərində görmək mümkündür. Mifoloji mətnlərin yaranması və onların folklor mətnlərində ünsürlər şəklində qorunub saxlanması ibtidai insanın təbiətə və təbiət qüvvələrinə baxışı ilə sıx əlaqədardır. Söz, hərəkət və oyun vasitəsilə təbiət qüvvələrinə təsir göstərmək arzusu ibtidai insanda mifoloi mətnləri yaratmaq və ifa etmək ehtiyacı doğurmuşdur. Bunların sırasında "[[Kos-kosa|Kosa-Kosa]]", "[[Qodu-Qodu]]", "[[Novruz]]", "[[Xızır Nəbi bayramı|Xıdır Nəbi]]" və b. mərasim nəğmələrini və bunları müşayiət edən rəqsləri göstərmək olar.
| |||