Heysəm ibn Məhəmməd (Tabasaran əmiri): Redaktələr arasındakı fərq

{{Dövlət xadimi

| azərbaycan dilində adı = Heysam ibn Məhəmməd

 

'''Heysam ibn Məhəmməd''' — [[Məzyədilər]] sülaləsindən Tabasaran və Dərbənd əmiri.

==Dərbənd əmirliyi==

Haqqında çox məlumat yoxdur. Hələ babası [[Əbu Tahir Yezid ibn Məhəmməd]] vaxtında [[930]]-cu ilin [[oktyabr]]ında Heysamın atası [[II Məhəmməd ibn Yezid|Məhəmməd]] Dərbənd əmiri [[Əbdülmalik ibn Haşim]] ilə təkbətək vuruşmuş və qalib gələ bilməmişdi. [[Əbdülmalik ibn Haşim]] [[24 fevral]] [[939]]-cu ildə gözlənilmədən vəfat etmişdi. Taxta onun 3 yaşlı oğlu [[Əhməd ibn Əbdülmalik]] gətirilmişdi və bundan düz 5 ay sonra rəislər Əhmədi devirmişdilər. İyun ayında Heysamı taxta dəvət edən rəislər onu Dərbənd əmiri kimi tanıdılar. Lakin [[941]]-ci ilin [[may]]ı Haşimilər sülaləsinə sadiq rəislər yenidən Əhmədi taxta gətirdilər. Lakin 6 ay sonra, [[941]]-ci ilin [[dekabr]]ın Əhməd ibn Əbdülmalik yenə devrildi və taxta yenidən Heysam gəldi. Bu dəfə onun hakimiyyəti [[942]]-ci ilin [[may]]ına qədər çəkdi və yerinə Xəşrəm Əhməd adlı ləzgi rəis əmir elan olundu. Elə həmin ay içində o da devrilərək, Heysamın qardaşı, gələcək şirvanşah [[Əhməd ibn II Məhəmməd|Əhməd]]) əmirlik taxtına gətirildi.

==Tabasaran əmirliyi==

[[948]]-ci ilin [[sentyabr]] ayında atası Şirvan taxtına çıxdıqdan sonra qardaşı [[Əhməd ibn II Məhəmməd|Əhməd]] Layzan əmirliyini, Heysam isə [[Tabasaran əmirliyi]]ni atasından aldı.[[4 iyun]] [[956]]-cı ildə atasını ölüm ayağında ziyarət etmişsə də Şirvan əyanlarının dəstəyini almamışdı. Buna görə də qardaşından qorxan Heysam əvvəl Dağıstanın ucqar nöqtələrinə, [[968]]-ci ildə də oradan tərk edərək [[Salar İbrahim ibn Mərzban]]ın yanında sığınacaq tapdı, onunla birlikdə yürüş edib Şirvan torpağına girdi. Salar ölkəni və [[Dərbənd]]in ətrafını qarət etdi. Şirvan hakimi [[Əhməd ibn II Məhəmməd|Əhməd]] onunla sülh sazişi bağladı və ona xərac verdi. Salar [[Şirvan]]ı tərk etdi və Heysamı də özü ilə aparmaq istədi. Lakin Heysəm əl-Məsqətə qaçdı və ona siyasi sığınacaq verən, ehtiram və rəğbət göstərən [[Əhməd ibn Əbdülmalik]] Heysəmin adından Şirvan hakimi ilə danışığa girərək, Şirvanın bir hissəsinin ona güzəştə gedilməsini tələb etdi. Lakin Şirvanşah bu tələbi rədd etdi və hədə–qorxu gəldi. Dərbənd əmiri əsasən [[Sərir]] vilayətindən qoşun toplayaraq Şirvana soxuldu. [[Şabran]] şəhərini hücumla alıb, yandırdı, talan edib böyük qənimət götürdü. Geri qayıdarkən sərirli döyüşçülər Dərbəndə əmirdən bir gün əvvəl daxil oldular. Lakin şəhərdə iğtişaş və qarışıqlıq başlandı. Yerli əhali yüz sərirli hərbi rəisi öldürüb onların Şirvanda ələ keçirdikləri qəniməti çapıb taladılar.

==Ölümü==

1025-ci ildə Tabasaranda, öz "Məhəmməd mülkü" adlanan evində vəfat etdi.

 

 

{{Şirvanşah şahzadələri}}